1-1 پیشگفتار
زندگی روستایی د رایوان سابقه قدیمی دارد و روستائیان همیشه نقش مهمی در تاریخ این مملکت داشته اند اما آن گونه که باید شناخته نشده اند بررسی و شناخته نشده اند بررسی و شناخت زندگی روستائی از چند جنبه حائز اهمیت است: اول آنکه روستائیان از فرهنگ و سنت های نیاگان خود پاسداری می کنند دوم آنکه زندگی روستانشینی شکلی از سازگاری اجتماعی فرهنگی با محیط طبیعی زندگی است .سوم آنکه مردم روستا از لحاظ اقتصادی قابل توجه هستند.زیرا روستائیان از زمانهای گذشته تا حال هر ساله مقداری مواد غذایی پوست و غیره به شهر عرضه می کردند و از این طریق مقداری از نیازهای اقتصادی آنها جبران می شود ولی امروز روستا که به عنوان محور و بستر توسعه کشاورزی بود به صورت مصرفی در آمده است . ما می دانیم درصدی از جمعیت ایران را روستائیان تشکیل می دهند و به عنوان کلید بسیاری از مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی جوامع می باشند و ما برای این که بتوانیم کمک ناچیز به روستائیان کنیم که از حالت مصرفی بیرون آیند برای رسیدن به این هدف مستلزم شناخت صحیح و اصولی روستا داریم.
( ) روستا گنجینه ای ناپیدا از اندوختها و تجارب سنتی و شفاهی را باخود دارد. روستا مهدوز ارگاه جمع کثیری از فرزانگان و اندیشمندان این مرز وبوم است.و چه بسیاری خردمندان و ادبایی که سراز بستر خاک روستا نه داشته اند روستا محل و بستر شهرها و امر شهرهای امروز است اما متحیر گوشه عزلت گزیده و تنها نظاره گر موج عظیم صفت ومندرنیزه است. روستای نادر آباد در شهرستان آشتیان از استان مرکزی قرار دارد و دارای آب و هوای نیمه بیابانی و خشک است و اقتصاد همین روستا برپایه کشاورزی می باشد و دارای پیشینه تاریخی غنی می باشد و بر ماست قبل از آنکه همین عناصر و مجموعه های فرهنگی در امواج فرهنگی بیگانه و مدرنیزه غرق شود و به ثبت و ضبط آنها بپردازیم و آن را به صورت طبیعی به نسلهایبعدی انتقال دهیم و در این رهگذر از علم مردم شناسی و مردم شفاری یاری می طلبیم. زیرا رسالت اصلی این علم همانا بررسی و مطالعه فرهنگ و سنت هاست. کلودلون اشتروس در تمرین مردم نگاری (Ethnogrophic ) می نویسد : «مردم نگاری شامل مشاهده و تحلیل گروهای انسانی است که هر یک جداگانه و با توجه به ویژگی های خاص آنان در نظر گرفته شد. می باشد و هدف از آن انعکاس هر چه درست تر جریان حیات هر یک از آنان است و حال آنکه مردم شناسی اسناد و مدارک حاصل از مردم نگاری را در جهت انجام مقایسه ها مورد استفاده قرار می دهد.(بیرو،1386،ص121)
پس در مردم نگاری مقصود پژوهشگر جمع آوری هر چه بیشتر ابزار ومصالح مادی تحقیق در یک بعد زمانی و مکانی مشخص است و باید آن را در یک گستره وسیع انجام دهد از این دوواژه ژرفانگرد پنهانگر در مورد درویش پژوهش در مردم نگاری به کار می رود.
2-1 موقعیت جغرافیای استان مرکزی
شهرستان اراک مرکز استان مرکزی ایران است که نسبت شهرنشینی در شهرستان اراک بیشتر از متوسط استانی بوده است.به طوری که این نسبت در سال 1375 درشهرستان اراک 27/66 درصد و درکل استان 09/57 درصد بوده است .این نسبت طی دوره (ساله 75-1365) همواره در حال افزایش بوده است.چنانکه در سال 1365 برابر62/56 درصد جمعیت شهرستان اراک درمناطق شهری ساکن بوده اند. تراکم نسبی جمعیت شهرستان اراک براساس آخرین تقسیمات سیاسی- اداری و محاسبات این مشاور درسال 1375. 1/82 نفردر کیلومتر مربع بوده است.(تصویر شماره 1)
استان مرکزی دارای 8 شهرستان می باشد که شهرستان آشتیان یکی از شهرستان های این استان محسوب می شود.(آشتیانی ،1375،ص 3) (تصویر شماره 2)
3-1 ویژگی جغرافیایی آشتیان
شهرستان آشتیان با وسعتی حدود1236 کیلومتر مربع مساحت 2/4 درصد از مساحت کل استان مرکزی را دارا می باشد که بین 50 درجه و 1 دقیقه طول شرقی و 34 درجه 32 دقیقه عرض شمالی واقع شده است این شهرستان در نیمه شرقی وحدوداً در مرکز استان مرکزی واقع شده است که در واقع واسط بین دو استان مرکزی وقم است. همسایگان این شهرستان حدوداً از شمال به تفرش و ازجنوب به اراک واز جنوب شرقی به دلیجان و ازغرب به استان تهران و قم محدود شده است. ارتفاع آن از سطح دریای آزاد 2120 متر و مرتفع ترین نقطه آن قله شمالی آهو با ارتفاع 2750 متر و پست ترین نقطه مزرعۀ مهربان با ارتفاع 1950 متر از سطح دریا می باشد.
4-1 اقلیم آب و هوا
آشتیان به علت ارتفاع نسبتاً زیاد از سطح دریا دارای زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل است. طول دوره سرما،از اوایل آذر تا اواسط فروردین ادامه پیدا می کند. میانگین دمای سالانه این شهر ،7/11 درجه و میزان بارندگی از 200 تا 250 میلی متر در سالهای مختلف متغیراست.( آشتیانی ،1375: ص 14-17)
5-1 جفرافیایی تاریخی
در منابع تاریخی از آشنیان به نامهای دیگر نیز یاد شده است . ناحیه ای که امروز شهرستان آشتیان به شمار می آید تقریباً همان سرزمینی است که درمتون کهن (وّره) نامیده شده است. آقای آشتیانی در این بار گفته است که درکتاب البلدان (از کهن ترین ماخذ در این باره که در حدود سال 280 ه ق. تالیف گشته است) اشاره شد که از مندرجات کتب جغرافیای ایران چه آنهای که در قرون گذشته توسط جغرافیا نویسان اسلامی ایرانی نوشته شده اندو چه آنهایی که توسط غیر ایرانی ها به رشته تحریر در آمده اند مانند مختصرالبلدان این فقیه همدانی و صوره الارض ابن حوقل بغدادی و حدود العالم و تاریخ تم ،چنین دریافت می شود که محدوده شهرستان کنونی آشتیان جزء ناحیه کوهستانی پهناوری بوده است که یونانیان آن ناحیه را «مدیا» و جغرافی نویسان اسلامی آنرا جبل یا جبال یا ایالت خوانده اند. مندرجات کتاب این فقیه نویسنده مختصر البلدان حاکی از آن است که آبادی های واقع در منطقه آشتیان ،تفرش و فراهان در سده های نخستین هجری قمری و دست کم تا اواخر قرن سوم از متعلقات همدان بوده اند.(آشتیانی ،1375 ف ص 13-14)
6-1 جغرافیای جمعیت
اطلاعات نشریه آماری مرکز آمار ایران در خصوص جمعیت این ناحیه چنین است:چنین شهرستان آشتیان بیش از 21000 نفر می باشد .که از این عده حدود 6000 نفر در خود شهر و بیش از 15000 نفر در روستاهای تابع ساکن هستند.
جمعیت مرد زن خانوار
شهرستان آشتیان 21328 11020 10308 5065
ساکن در نقاط شهری 6239 3421 2818 1498
ساکن در نقاط روستایی 15089 7599 7490 3567
شهرستان آشتیان از دیدگاه تقسیمات کشوری از بین بخش که شامل سه دهستان می باشد تشکیل شده است. دهستان های مزرعه نو،سیاوشان،گرگان دهستان های شهرستان آشتیان می باشد و همۀ آبادی های این دهستان ها فارس نشین می باشندو از ساختار اجتماعی فرهنگی یکدست برخوردار هستند.این بخش دارای 40 آبادی دارای سکنه با 12927 نفر جمعیت ساکن می باشد در این بخش 30 آبادی (75 درصد) دارای دسترسی به راه آسفالت می باشند که 12490 نفر (97 درصد جمعیت ساکن را در خود جای داده اند .همچنین 7 آبادی (18 درصد) که 2345 نفر (18 درصد) از کل جمعیت بخش را درخود جای داده اند دارای دسترسی به راه توسعه می باشند. تنها یک آبادی با جمعیت 5 نفر دارای دسترسی به راه مال رو می باشد.(آشتیان ،1375. ص 21-20)
7-1 مناطق روستایی شهرستان آشتیان
شهرستان آشتیان در سال 1375 دارای 41 روستا بود شمار جمعیت روستاهای طی دوره ده ساله 75-1365 در حال کاهش بوده است. نرخ رشد جمعیت این دهستان طی این دوره معادل 2/2- درصد بوده است. بررسی نرخ رشد جمعیت در طبقات مختلف روستاهای همگروه نشان می دهدکه شدت تخلیه روستاهای کوچک مقیاس شدیدتر از روستاهای بزرگ مقیاس است(تصویر شماره 3)
8-1 دهستان گرگان
دهستان گرگان درقسمت شمال شهرستان آشتیان واقع شده است این دهستان به مرکزیت روستای گرگان شامل 14 روستاست .این دهستان از جنوب به دهستان سیاوشان از شمال و غرب به شهرستان تفرش و از شرق به استان قم محدود می شود . بخش عمده اراضی این دهستان به صورت زراعت دیم و در برخی نواحی نیز بایر است..
9-1 مشخصات کلی
مرکز دهستان: گرگان با مساحت 252 کیلومترمربع می باشد که جمعیت آن 4458 نفر است. که تراکم نسبی آن 18 نفر در هر کیلومترمربع که دارای 140 مرکز سکونتگاهی است. دهستان گرگان در شش طبقه از روستاهای همگروه جای می گیرد. شمار جمعیت روستاهای این دهستان طی دورۀ 75-1365 در حال کاهش است نرخ رشد جمعیت این دهستان طی این دوره 55/2- درصد بوده است . برخی نرخ رشد جمعیت در طبقات مختلف روستاهای همگروه نشان می دهد که شدت تخلیه روستاهای کوچک مقیاس شدیدتر از روستاهای بزرگ می باشد میانگین جمعیت در روستاهای این دهستان 4/318 نفر می باشد برخی نشان می هد که اکثریت این دهستان در مقیاس کوچک هستند و در روستاهای این دهستان جمعیتی کمتر از 750 نفر دارند.
شهرستان آشتیان دهستان تعداد آبادی دارای مسکنه تعداد آبادی خالی از سکنه جمع کل
سیاوشان 9 21 30
گرگان 14 18 32
مزرعه نو 17 22 39
جمع کل شهرستان 40 61 101
ماخذ: سال نامه آماری استان مرکزی 1380
تقسیمات روستایی بخش دهستان خانوار جمعیت
بخش مرکزی 1375 1370 1365 1355 1345 1375 1370 1365 1355 1345
دهستان گرگان 1203 1314 1308 1261 1170 4458 5487 5777 5425 5236
نادر آباد 156 171 173 200 191 526 724 828 950 768
ماخذ : طرح جامعه شهری شهرستان آشتیان
فصل دوم
شناخت و بررسی روستا
1-2 علل پیدایش روستا
براساس اظهارات مسئولین محلی روستای نادرآباد قدمت روستا بیش از 260 سال قبل باز می گردد علل پیدایش و توسعه روستای نادرآباد مانند بسیاری از روستاهای ایران عمدتاً به دلیل وجود آب و زمین مناسب برای زراعت و واقع شدن روستا در زمینهای هموار بوده است از جمله علل پیدایش روستا نادرآباد را می توان وجود اراضی مناسب برای کشاورزی و باغداری و وجود آن کافی دسترسی مناسب به ویژه نزدیکی به جاده آشتیان – اراک و تهران است.
نزدیکی به مرکز استان به فاصله ای حدود150کیلومتر و قیمت مناسب برای ساخت و سازمی توان نام برد همچنین فاصله کم روستا با شهرهای آشتیان و اراک و مراکز صنعتی و کارگاهی (شرکت صنعتی گرگان) در اطراف روستا در سالهای اخیر از رشد کالبری و جمعیتی بالای برخودار بوده است.
روستا نادرآباد دهه های گذشته می شد روستای اطراف آن دستخوش تغییرات زیادی بوده به طوری که این استان در 30 سال گذشته در یک استان قرار داشته است. درسالهای 83-1355 در استان مرکزی و شهرستان آشتیان بخش مرکزی و دهستان گرگان واقع شده است.
2-2 وجهه تسمیه روستا
علت اصلی نامگذاری این روستا به طور دقیق مشخص نیست ولی از گفته ریش سفیدان و بزرگان روستا این طور استنباط شد که به لحاظ عبور نادر شاه و سپاهان ایشان و اطراق نمودن آنها در شرق روستا نادر آباد در کنار سنگ بزرگ این منطقه را به نام نادر آباد یا ندرآباد نامگذاری نمود.
نادرشاه بعد ار فتح خراسان برای رفتن به شیراز در این مکان اطراق می کند و سربازان به افتخار همین فتح به رقص پایکوبی می پردازند و این روستا را به خاطر ورود نادر شاه به این اسم نامگذاری می کنند.
یکی از افراد روستا می گوید در زمانهای خیلی قدیم برای زن و مردی که سالها بچه دار نمی شوند درگذار این منطقه زن که حامله بود در این مکان زایمان می کند و چون بچه آنها خیلی زیبا و قشنگ بود اسم آن را نادر گذاشتند و اسم این روستا را به نام بچه گذاشتند.
3-2 موقعیت جغرافیای نادرآباد
روستای نادرآباد در دهستان گرگان بخش مرکزی و شهرستان آشتیان واقع شده است این روستا از جنوب به اراضی زراعی این روستا و محور فرعی متصل شده به روستای شوره بالا و پایین و ازشمال به اراضی زراعی و محور اصلی به طرف آشتیان و فقرجوق و زرنوشه از شرق نیز به اراضی زراعی این روستا در روستاهای عزیزآبادو آشتیان و از غرب به روستای فقرجوق و خورچه و محسن آباد محدود می گردد. شایان به ذکر است فاصله این روستا
تصویر شماره 4
با آشتیان حدود 6 کلیومتر با روستای شوره حدود2 کیلومتر با روستای فیض آباد حدود 3 کیلومتر و باروستا فقرجوق 7 کیلومتر است.
تصویر شماره 5
4-2 حوزه نفوذ روستای نادرآباد:
همانطور که ذکر شد روستای نادر آباد به لحاظ موقعیت استقرار خود درمنطقه روستاهای که قسمت نفوذ خود دارد شامل روستای شوره پایین و شوره بالا می باشدکه این روستاها در جنوب روستاهای نادر آباد قرار دارد. این روستاها عمده خدمات بالادست خود را از جمله خرید از مراکز خرده فروشی دریافت تسهیلات حمل و نقل و مراکز آموزشی و شعبه نفت از روستای نادر آباد دریافت می نماید.
روستای نادرآباد به عنوان یک روستا در منطقه دارای بسیاری ازخدمات که بتوانند شاخص های فوق الذکر را پوشش دهندمی باشد ولیکن این شاخص با سرانه های مطلوب دارای فاصله زیادی می باشد خدمات موجود در روستای نادرآباد تحت حوزه نفوذ 1- شهر آشتیان2- روستای گرگان ( به عنوان مرکز دهستان) می باشد که اهالی این روستا عمده خدمات بالا دست خود را که از آن جمله می توان به خدمات درمانی مراکز خرید و مراکز اداری مرکز بهداشتی مرکز آموزش اشاره کرد به این شهر وروستا مراجعه می کند.(طرح جامعه شهری)
(تصویر شماره 6)
5-2 بررسی ویژگیهای جمعیتی:
بررسی روند تحولات جمعیت روستای نادر آباد طی ادوار گذشته حکایت از کاهش نسبی جمعیت طی این دوره ها دارد. بطوریکه جمعیت آن درسالهای 75-1345 با نرخ رشدی حداقل معادل 4/1 درصد منفی از 768 نفر در سال مورد نظر به 526 نفر کاهش چشمگیر بوده است . درفاصله سالهای 83-1375 نرخ رشد جمعیتی نسبت به دهه ماقبل آن درکاهش قابل مداخله ای برخورددار گردیده. بطوریکه جمعیت به 9/1- درصد رشد منفی به 458 نفر در سال 1383 رسیده است.
ازجمله عوامل تاثیر گذار در روند تحولات جمعیتی سکونتگاه طی ادوار گذشته می توان به موارد زیر اشاره نمود:
الف) کاهش قابل ملاحظه جمعیتی در فاصله سالهای75-1355 عمدتاً به دلیل تحولات ایجاد شده در منطقه شهری تهران و آشتیانی واراک و مهاجرت بی رویه از نقاط روستایی و شهرهای کوچک به این منطقه بوده که منجر به شکل گیری وتوسعه سکونتگاههای در اطراف شهرهای تهران اراک و آشتیان وقم گردیده است البته در این بین عدم استقرار به شکل کوچک و بزرگ در اطراف روستای نادرآباد نیز مزید بر علت شده است.(طرح جامعه شهری)
ب) کاهش روند طبیعی رشد جمعیت درفاصله سالهای 83-1375 نیز از یک سو به دلیل اعمال واجرای سیاستهای کنترل موالید و کاهش زاد و ولد و ازسوی دیگر به دلیل اعمال سیاستهای منطقه ای مبنی برجلوگیری از رشد بی رویه سکونتگاهای اقماری و نظارت بر توسعه و آن بوده است.
6-2 تعداد وبعد خانوار
تحولات تعداد خانوار وجمعیت در روستای نادر آباد در طی دوره های گذشته بر هم سوی و هماهنگی بین این دو عامل فوق دلالت دارد با کاهش جمعیت در فاصله سالهای75-1345 تعداد خانوار نیز دراین دوره عمداً کاهش داشته است براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن در فاصله 75-1345 تعداد خانوار رسیده است . بعدها خانوار در هریک از دوره های سرشماری 75-1345 به ترتیب 0/4 ،8/4 8/4 ،2/4،4/3 نفر بوده که در مقایسه با نقاط روستایی شهرستان آشتیانی به طور متوسط طی همین سالی از شرایط نسبتاً یکسانی برخوردار بود همانند روستاهای بن چنار سقرجوق و فیض آباد..
سال
عنوان 1345
55 65 1375 1383
دائم غیر دائم جمع
جمعیت 768 950 838 526 441 17 457
خانوار 192 200 173 156 130 5 135
بعد خانوار 0/4 8/4 8/4 4/3 4/3 4/3 4/3
نرخ رشد 1/2% 4/1-% 4/4-% 9/1-%
ماخذ : مرکز آمار ایران ،شناسنامه آبادی های کشور 75- 65 – 55- 1345
7-2 ساختار سنی و جنسی جمعیت
ترکیب سنی روستای نادر آباد همچون روستاهای مهاجر فرصت کل کشور همواره بایستی میان سال و پیر داشته باشد بطوریکه براساس شناسنامه بهداشتی روستاییان در سال 1383 تعداد مسکنه ایرانی این سکونتگاه 458 نفر مشتمل بر 135 خانوار بوده است . البته براساس سرشماری سال 1375 از جمعیت کل معادل 526 نفر معادل 40 درصد در گروه های سنی 14-0 سال و 284 نفر معادل 0/54 درصد در گروهای سنی 64-15 سال و 32 نفر معادل 6 درصد در گروههای سنی 65 سال و بالاتر قرار داشته اند نسبت جنس دراین روستا براساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 و جمعیت 6 سال و بیشتر معادل 97 بوده بدین معنی که به ازاء هر 97 مرد 100 زن دراین مکان سکونت داشتند.
ساختار سنی روستای نادرآباد در سال 1375
گروه های عمده سنی جمعیت 14-0 ساله 64-15 ساله 65+ جمع
تعداد 210 284 32 526
درصد 40 54 6 100
هرم سنی جمعیت روستای نادرآباد در سال 1383
گروه سنی مرد زن جمع
کمتر از یکسال 4 5 9
4-1 ساله 8 8 16
9-5 ساله 12 13 25
15- 10ساله 21 19 40
19-15 ساله 30 28 58
24-20 ساله 19 18 37
29-25 ساله 23 21 44
34-30 ساله 22 21 43
40-35 ساله 26 23 49
45-40 ساله 26 20 46
50-45 ساله 11 10 21
55-50 ساله 10 7 17
60-55 ساله 9 10 19
65-60 ساله 8 7 15
70-65 ساله 5 4 9
75-70 ساله 3 4 7
80-75 ساله 1 2 3
85-80 ساله 0 0 0
جمع کل 238 220 458
ماخذ: خانه بهداشت روستای نادر اباد 1383 و برآورد مشاوربه صورت جمعیت دائم و غیردائم
8-2 ویژگی اقتصادی
وقتی از روستا و اقتصاد آن جهت می شود معمولاً کشاورزی و فعالیتهای وابسته به آن دئوام دای و زنبورداری در ذهن تداعی می گردد روستای نادرآباد یکی ازسکونتگاهایی است که در دو دهه گذشته به دنبال تحولات ایجاد شده در طبعه شهر ی آشتیان شکل پیچیده تری به خود گرفته و از توسعه یافتگی در خصوص کشاورزی و دامداری کمتر بهره برداری است. ساکنین این روستا علاوه برکشاورزی و دامداری 22 خانوار عمدتاً به فعالیت خدماتی (کارگری...) در خارج از بافت روستا مثل تهران وقم اشتغال دارد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 90 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله ویژگی جغرافیایی استان مرکزی و اراک
