واژه بازار بسیار کهن است و به معنی محل خرید و فروش و عرضه کالاست. بازار در فارسی میانه به صورت "وازار" و با ترکیب هایی مانند وازارگ (بازاری) و وازارگان (بازرگان) به کار می رفته؛ ...
در زبان فارسی بازار به عنوان اسم مکان به معنی محل خرید و فروش کالاست واژه بازار در ادبیات فارسی مفهومی وسیع و گسترده دارد و به معنی محل شلوغ و پرازدحام، اعتبار و اهمیت اشخاص و غیره به کار می رفته است.
بازرگان و سوداگر ایرانی باید در جایی مقام داشته باشد که خریدار بتواند با اسانی کالای او را با انچه دیگران عرضه میدارند مقایسه کند و وضع استثنایی و انحصاری ان باعث فریب و غبض نشود .پدید امدن رسته و گرد اوری کالاهای مشابه در دکانهای نزدیک به هم و در یک بازار با تیم و سرا معلول همین نظام خاص پیشه وری و سوداگری ایرانی است که برخلاف نقاط دیگر جهان به خریدار فرصت میدهد تا خواسته و کالای مورد نظر خود را به ارزانترین بها و به نحو دلخواه بی عیب و متناسب با اقتصاد خانواده خود تهیه کند بی انکه مانند امروز ناچار باشد برای خریداری چیزی صدها مغازه را که هریک اقلا پانصد متر باهم فاصله دارد سر بزند .
بعضی بازارها در دو طبقه دکان دارند که دکان های بالایی معمولا برای مشاغلی که مراجعه کننده کمتری دارد بوده است.بازارچه بلند اصفهان دو طبقه است .در قیصریه ابراهیم خان در کرمان مغازه ها دو طبقه است و جلوی مغازه باز است و در طبقه بالای ان کار می کنند
گاهی بازارهایی به صورت سرپوشیده در کنار میدانها احداث می شد که برخلاف بازارهای معمولی دکه هایی چوبی بنام دار افرین یا دارایزین در گوشه و کنار ان نهاده بودند.دار افرین درست کار کیوسک های کنونی را انجام می داد منتهی بدنه و پایه ان گاهی چنان زیبا بود که خود اثری هنری به شمار می رفت بعنوان مثال از چنین بازاری در شمال میدان نقش جهان سخن می گوید و گویا ساختمان این بازار بر اثر خمیدگی دیوار و نشست جرزهای بازار کرباس فروشان و قندریزان و تماشاخانه بالای ان ضرورت یافته و چون در ان روز وسیله ایی برای نگهداری دیوارهای خمیده نداشتند ناچار سر پوشیده ایی در کنار ان ساخته اند تا بتوانند چون پشت بندی رانش طاقهای بازار مجاور را بگیرد و چه بجاست اکنون که میدان نقش جهان احیا و باز پیرایی می شود بدین نکته نیز توجه شود
ضلع شمالی -جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می یابد. در دو طرف این راسته هر قسمت ۴۱ جفت (۸۲ باب) مغازه وجود دارد که درجلوی هر یک سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن ترنجهایی برجسته حجاری شده است.
در این بازار برای مصونیت از رطوبت، مغازه ها را در حدود یک متر فراتر از سطح زمین ساخته اند. مغازه ها اغلب دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شده اند. قسمت شرق چهارسوق که آن را بازار علا قه بندان می نامند دارای ۱۹ جفت مغازه است که هم اینک مرکز فرش است و مغازه های عطاری نیز در این قسمت قرار دارد.
ضلع شمالی - جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می یابد. قسمت غربی چهار سوق که آن را بازار ترکش دوزها می نامند و دارای ۱۰ جفت مغازه است هم اینک مرکز فروش فرش های ایرانی است. با گردش در این بازار می توانید تعداد زیادی گردشگران خارجی را ببینید که از صنایع دستی ایران سوغات به کشور خود می برند.
بازار قم با مجموعه ای از راسته، چهارسوق، سرا و تیمچه، جزئی از بافت قدیم شهر قم است. این مجموعه شامل دو راسته سرپوشیده با پوشش گنبدی است. سرپوشیده بودن بازار از یک سو به سنت معماری بازار بر می گردد و از طرف دیگر به دلیل گرمای شدید تابستان و سرمای شدید زمستان و ناشی از اقلیم کویری قم است.
تهویه و نوررسانی بازار از طریق دریچه هایی که در پوشش گنبدی آن تعبیه شده، صورت می گیرد. این دریچه ها در بالای گنبد به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل قلب دیده می شوند. ترکیب نوری که از سقف به درون می تابد و حجم گنبدی سقف، فضای دلنشینی را به وجود می آورد.
علاوه بر بخش سرپوشیده، بازار قم دارای سراهایی است که مجتمع های تجاری بدون سقف هستند و معمولا به تجارت عمده می پردازند. این سراها در حقیقت همان کاروانسراهای گذشته هستند.
دانلود پاورپوینت بازارهای ایرانی - 57 اسلاید
