دستگاه انتقال مواد :
2 – دستگاه گردش خون باز :
فاقد مویرگ ، سلول های بدن در تماس با خون هستند، در حشرات و سخت پوستان وجود دارد. خون در بدن این جانداران درون رگ های بسته جریان ندارد، بلکه از انتهای باز بعضی رگ هاخارج می شود و در میان سلول ها گردش می کند.
این دستگاه فاقد شبکه ی مویرگی کامل است
مشکل این نوع گردش خون نیاز به خون زیاد نسبت به جثه ی جانور است.
مثال دستگاه گردش خون ملخ:
قلب لوله ای شکل خون را به سایر اندام ها می فرستد،انقباض عضلات ملخ خون را به سایر نقاط منتقل می کند در نتیجه مواد مورد نیاز بدون واسطه در اختیار سلول ها قرار می گیرد،این خون از منافذی جمع شده و به قلب باز می گردد(هنگام انقباض قلب این منافذ به وسیله ی دریچه هایی بسته میشود.
دستگاه گردش خون بسته:
دارای مویرگ،سلول های بدن در تماس با آب میان بافتی (مایع بین سلولی) می باشند،
در کرم های حلقوی و تمام مهره داران وجود دارد.
بازده دستگاه گردش خون بسته کم تر از باز است؛زیرا در این سیستم واسطه ای به نام مایع بین سلولی وجود دارد.
انواع دستگاه گردش خون بسته:
1-ساده
2-مضاعف
دستگاه گردش خون بسته ی ساده :
خون در هر بار گردش کامل در بدن یک بار از قلب عبور می کند.
در کرم های حلقوی،ماهی ها و نوزاد دوزیستان وجود دارد. خون درون قلب از نوع تیره است.
گردش خون ماهی:
در سرخرگ پشتی ومویرک های اندام ها خون اکسیژن دار(روشن) و در دیگر قسمت ها خون بدون اکسیژن (تیره) وجود دارد.
دستگاه گردش خون بسته ی مضاعف :
خون در هر بار گردش کامل در بدن دو بار از قلب عبور می کند.
در دوزیستان بالغ،خزندگان،پرندگان و پستانداران وجود دارد و دارای مراحل زیر است:
1-گردش ششی: تبادل گاز ها بین خون وشش. مسیر : بطن راست قلب، سرخرگ ششی ، مویرگ ششی ، سیاهرگ ششی ، دهلیز چپ)
2-گردش عمومی:تبادل گاز ها ومواد بین خون و بافت های بدن . مسیر بطن چپ قلب ، سرخرگ آئورت ، مویرگ اندامها ، بزرگ سیاهرگ های زیرین و زبرین ، دهلیز راست )
انواع دستگاه گردش خون بسته ی مضاعف :
1-ناقص 2-کامل
گردش خون ناقص:گردش خونی که در آن خون روشن و تیره درون قلب یا رگ ها با هم مخلوط می شوند. در دوزیستان بالغ و خزندگان که دارای قلب سه حفره ای یا چهار حفرهای ناقص هستند، وجود دارد.
گردش خون کامل: گردش خونی که در آن خون تیره و روشن با هم مخلوط نمی شوند. در پرندگان و پستانداران وجود دارد.
دستگاه گردش خون انسان: قلب، رگ ها، خون
قلب:
جدارقلب :
1- پریکارد ( لایه خارجی یا آبشامه) : پرده پیوندی که درون آن مایعی است و قلب را احاطه کرده و وظیفه آن حفاظت از قلب است.
2- میوکارد (لایه میانی) : لایه عضلانی قلب، بافت عضلانی قلبی، دارای ویژگی های الکتریکی
3- آندوکارد (لایه داخلی) : بافت پوششی درون حفره های قلب که تا روی دریچه های قلب امتداد دارد.
حفره های قلب:
چهار حفره در قلب وجود دارد:
دو دهلیز(دهلیز راست و چپ)
دو بطن(بطن راست و چپ):
خون دهلیز راست به بطن راست و خون دهلیز چپ به بطن چپ میریزد.
رگهای قلب :
سرخرگها : از بطن ها خارج می شوند شامل :
- آئورت : دارای خون روشن است ، مرتبط با بطن چپ و بزرگترین سرخرگ بدن از نظر قطر داخلی است .
- سرخرگ ششی : دارای خون تیره است ، مرتبط با بطن راست می باشد
سیاهرگها : به دهلیز ها وارد می شوند شامل :
1-بزرگ سیاهرگها : داری خون تیره اند ، مرتبط با دهلیز راست می باشند که شامل بزرگ سیاهرگ زیرین (بزرگترین رگ بدن) خون نواحی شکمی و زیر آن را به قلب می آورد و بزرگ سیاهرگ زبرین که خون نواحی سر را به قلب می برد .
2-سیاهرگ ششی : دارای خون روشن است و خون اکسیژن دار را از شش به قلب می آورد .
ویژگی های الکتریکی قلب:
سلول های عضلانی قلبی که تولید الکتریسیته می کنند.
1-سلول های میوکارد دهلیز ها با هم ارتباط الکتریکی دارند.
2-سلول های میوکارد بطن ها با هم ارتباط الکتریکی دارند.
3-سلول های میوکارد بطن ها با دهلیز ها ارتباط الکتریکی ندارند.
به انقباض درآمدن ماهیچه ی قلب را سیستول و بازگشت آن به حالت آرامش را دیاستول می گویند.
انواع دریچه های دستگاه گردش خون
دریچه های قلب:
1- دریچه ی سه لختی:جریان خون ازدهلیز راست به بطن راست می باشد. دریچه ی سه لختی بین دهلیز راست وبطن راست است و مانع برگشت خون از بطن راست به دهلیز راست می شود.
2-دریچه ی دو لختی: جریان خون از دهلیز چپ به بطن چپ می باشد. دریچه ی دو لختی بین دهلیز چپ و بطن چپ است و مانع برگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ می شود.
دریچه های سرخرگی(سینی شکل):
در ابتدای آۀورت و سرخرگ ششی قرار دارند و مانع از برگشت خون از سرخرگ ها به بطن ها می شوند.
دریچه های سیاهرگی(لانه کبوتری):
در تمامی سیاهرگ های پایین قلب قرار دارند و مانع از برگشت خون به سمت پایین می شوند.
شبکه ی گره ای قلب
سلولهای ماهیچه ای قلبی هستند که در کار تولید و توزیع الکتریسیته نقش دارند.
گره سینوسی – دهلیزی (پیشاهنگ) : (چون محل زایش تحریکات طبیعی قلب است)
مکان : در دیواره ی پشتی دهلیز راست زیر منفذ بزرگ سیاهرگ زبرین
نقش : تولید الکتریسیته برای دهلیز ها (با جا به جا کردن یون های کلسیم در اطراف غشای سلول ماهیچه قلبی)
نتیجه : موجب انقباض دهلیز ها و ریخته شدن خون آنها به درون بطن ها
گره دهلیزی – بطنی
مکان : در دیواره ی میانی دهلیزها و بطن ها کمی مایل به دهلیز راست
نقش :تولید الکتریسیته برای بطن ها
کلاف ها و انشعابات
مکان :کلاف ها در دیواره ی میانی بطن ها و انشعابات درون دیواره ی بطن ها
نقش: توزیع متناسب الکتریسیته بین بطن ها یعنی رساندن هم زمان الکتریسیته به تمامی بخش های بطن
نتیجه عمل گره دهلیزی – بطنی و کلافها:موجب انقباض بطن ها به صورت هم زمان و ریختن خون بطن ها به درون سرخرگها می شود.
نکته:
هنگام به وجود آمدن قلب در جنین همه ی تارهای ماهیچه ای آن قادر به انقباض ذاتی هستند، ولی به تدریج با تمایزیافتن بافت ماهیچه ای قلب وافزایش قدرت انقباض تارها این خاصیت در میوکارد معمولی قلب از بین می رود و منحصرا در بافت گرهی قلب،باقی می ماند.
نکته:
سرعت انتشار تحریک در گره ی دهلیزی-بطنی و الیاف دیواره ی بین دو بطن نسبتا کم و در شبکه ی گرهی دیواره ی میوکارد زیاد است.
صداهای قلب:
1-صدای اول: قوی،کشیده،گنگ،به علت بسته شدن دریچه های دو لختی وسه لختی و برخورد خون با دریچه ها
2-صدای دوم: کوتاه،واضح،به علت بسته شدن دریچه های سینی شکل و برخورد خون با این دریچه ها
این صداها را می توان به کمک گوشی طبی از سمت چپ قفسه سینه شنید.
ضربان قلب (مجموعا 8/ 0ثانیه): یک دروه کار قلب را گویند که شامل مراحل زیر است :
1-انقباض دهلیز ها (1/ 0ثانیه)
2-انقباض بطن ها (3/ 0ثانیه)
3-استراحت عمومی (4/ 0 ثانیه ) (انبساط و خون گیری )
حجم ضربه ای : مقدار خونی که در یک ضربان از بطن (دو برابر برای قلب) خارج می شود .
حجم ضربه ای برای یک انسان عادی در حالت خواب 50 میلی لیتر و در حالت عادی 70 میلی لیتر و در حالت فعالیت شدید 120 میلی لیتر است.
برون ده قلب : مقدار خونی است که در مدت یک دقیقه از بطن (دو برابر برای کل قلب ) خارج می شود .
برون ده = حجم ضربه ای × تعداد ضربان در هر دقیقه
کاردیوگرافی و الکتروکاردیوگرافی:
کاردیوگرافی: ثبت حرکات مکانیکی قلب و تغییرات فشار درون حفره های قلب را کاردیو گرافی ومنحنی ثبت شده را کاردیوگرام می نامند.
الکتروکاردیوگرافی: قلب در هر انقباض یک پدیده الکتریکی تولید می کند که این پدیده با توجه به هادی بودن بافت های بدن تا سطح پوست منتشر شده و ثبت آن الکتروکاردیوگرافی نام دارد. منحنی ثبت شده الکتروکردیوگرام است که به نوار قلب مشهور است.
برای الکتروکاردیوگرافی الکترود های دستگاه را روی پوست قفسه سینه و یا اندام ها مثل دست یا پا قرار داده و جریان الکتریکی قلب توسط دستگاه تقویت می شود و منحنی روی یک صفحه نمایان می شود..
نکته: در بیماری های قلبی تغییراتی در این منحنی پدیدار می شود که از آن ها برای تشخیص نوع بیماری استفاده می کنند.
شامل 66 اسلاید POWERPOINT
دانلود پاورپوینت فصل 6 - زیست شناسی دوم دبیرستان
