دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 9
مهندسی انسان
اهداف درس
پس از یادگیری این مطالب، فراگیرنده قادر خواهد بود به پرسش‌های زیر پاسخ دهد :
مهندسی فاکتورهای انسانی یا ارگونومی چیست ؟
اهداف ارگونومی و دامنه عملکرد آنرا شرح دهد
سیستم انسان ـ ماشین دارای چه عواملی است ؟
آنتروپومتری را شرح داده اهداف آن را بنویسد
ویژگی‌های ارگونومیک ایستگاه های کاری نشسته و ایستاده چه مواردی هستند ؟
روش صحیح حمل دستی بار (به صورت اتفاقی و غیر تکراری) چه روشی است ؟
واژه های کلیدی
ارگونومی، مهندسی فاکتورهای انسانی، آنتروپومتری، بهره وری، ایستگاه کار، فیزیولوژی کار
بیان مسئله
کمتر فعالیتی را بتوان یافت که عاری از هر گونه عامل تهدیدکننده ای باشد. از اینرو حفظ صیانت نیروی انسانی به عنوان رسالتی مهم مطرح می‌گردد و در این بین بخش عمده از مواردی که سلامت جسمی و روحی کاربران را به خطر می اندازد مربوط به شرایط ارگونومی محیط‌های کار میباشد. ارگونومی بطور علمی در طول دوران جنگ‌های جهانی مطرح گردید. ارگونومی از نظر لغوی بــه معنای قوانیــن کار می‌باشــد در حقیقت ارگو (ergo) به معنی کار و Nomos به معنی قوانین و اصول میباشد. ارگونومی از تطابق هر چه بیشتر شرایط محیط کار با اپراتور سخن می‌گوید به تعبیری می‌توان ارگونومی را به ترتیب زیر تعریف نمود.
"علم اصلاح و بهینه سازی محیط، مشاغل و تجهیزات به گونه ای که متناسب با محدودیت‌ها و قابلیت‌های انسان باشند". (مولف) با توجه به تعریف یاد شده مشخص می‌گردد که دامنه عملکرد این علم می‌تواند بسیار وسیع باشد (1).
اهداف و دامنه عملکرد ارگونومی
مهمترین اهداف ارگونومی عبارتست از
الف) ایمنی ـ بهداشت
ب) تولید ـ بهره وری
این علم از یک سو به سلامت افراد می‌اندیشد و از سوی دیگر کارآمد بودن و بهره وری سیستم‌ها را در فعالیتهای متنوع صنعتی یا غیرصنعتی بطور دقیق مد نظر دارد.
با عنایت به آنچه تاکنون ذکر شده و با توجه به اهداف مزبور بخشی از حیطه های عملکردی ارگونومی را می‌توان به شرح زیر دانست :
1) بررسی میزان توانمندی شاغلین با توجه به نوع کار و انرژی مصرفی
2) مطالعه ابعاد فیزیکی بدن (آنتروپومتری) و کاربرد این دسته از اطلاعات در طراحی ایستگاه های کار
3) طراحی ارگونومیک ابزارهای دستی
4) طراحی ایستگاه های کار نشسته، ایستاده (یا توام) و آنالیز سیستم انسان ـ ماشین
5) بررسی‌های روانشناختی از دیدگاه نحوه ارتباط بین افراد
6) تعیین رژیم‌های کار و استراحت (زمان‌های استراحت و مدت انجام کار)
7) بررسی روش‌های حمل دستی کالا و طراحی خطوط بسته بندی و بارگیری دستی
8) بررسی صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار و آنالیز وضعیت‌های بدنی
9) بیومکانیک شغلی
10) ارگونومی و کار در منزل
11) کاربرد بهینه رنگ و موسیقی در محیط‌های کار
آنچه در بالا ذکر شد بخشی از موضوعاتی است که از دیدگاه مهندسی انسانی قابل بررسی و ارزیابی میباشد، که نکاتی در مورد برخی از آنها به اختصار ذکر می‌شود.
سیستم انسان ـ ماشین
سیستم انسان ـ ماشین یکی از سیستم‌های فراگیر در مبحث ارگونومی است که دارای چهار فاکتور اساسی میباشد که عبارتند از انسان ـ محیط تجهیزات ـ شغل، بدیهی است چنانچه بتوان در هر سیستم یا محیطی این چهار عامل را آنالیز نمود می‌توان مزایا و معایب آن سیستم یا ساختار را معین ساخت و بدنبال آن به بررسی معایب و رفع آنها پرداخت به بیان دیگر هر سیستم کاری شامل عناصر و اِلِمان‌های انسانی و تجهیزاتی میباشد که مستقر در یک محیط تعریف شده ای هستند این سیستم‌ها یا به تعبیری ارگوسیستم‌ها می‌توانند به شکل‌های ساده یا پیچیده که تحت نام کلی سیستم انسان ـ ماشین نیز خوانده می‌شوند، مطرح گردند (2).
در اشکال یاد شده حروف M ,H ,E به ترتیب گویای محیط، انسان و تجهیزات می‌باشند.
بالطبع هر یک از المان‌های تشکیل دهنده یک سیستم انسان ـ ماشینی می‌تواند بر حسب نوع و شرایط، اثرات قوی یا ضعیفی را بر روی دیگر عوامل سیستم بگذارند.
تعیین رژیم‌های کار ـ استراحت
از جمله موارد حائز اهمیت در انجام فعالیتهای شغلی خصوصا امور صنعتی تنظیم زمان‌های کار و استراحت پرسنل میباشد با مطالعات انجام شده بطور متوسط میزان مصرف انرژی برخی از مشاغل در جداولی آورده شده است از طرفی به کمک تجهیزاتی چون ارگوسیکل یا نوار گردان و یا با محاسبه ضربان قلب می‌توان برآورد مناسبی از قابلیت‌های مصرف انرژی در افراد مختلف را تعیین نمود و سپس به کمک معادلاتی می‌توان زمان‌های استراحت و کار را مشخص کرد.
ایستگاه های کار
در بررسی‌های ارگونومیک، ایستگاه های کار از جمله مواردی هستند که بطور دقیق بررسی می‌شوند. ایستگاه های کار را بطور عمده به سه دسته نشسته، ایستاده، نشسته ایستاده تقسیم می‌کنند و در طراحی هر یک از آنها به اصول ابعاد شناسی بدن، حدود دسترسی کاربر، نوع فعالیت، زمان و فاکتورهای مرتبط دیگر توجه می‌شود.
بدیهی است عدم رعایت اصول مهندسی انسانی در فعالیت در ایستگاه های کار می‌تواند باعث بروز صدمات جسمانی و کاهش راندمان گردد. بسیاری از مشکلات جسمانی ناحیه ستون فقرات (بویژه کمر)، ناراحتی‌های اندام فوقانی (بویژه مچ دست و شانه ها) و حتی عوارض بینایی در اثر کار در شرایط نامناسب ایستگاه های کار رخ می‌دهد.
آنتروپومتری (تن سنجی)
یکی از موارد مهمی که در ارگونومی مطرح میباشد، آنتروپومتری است. آنتروپومتری، علم سنجش ابعاد بدن میباشد در این مبحث از جمله اهداف مهم تعیین دامنه ابعادی اندام‌های مختلف در بین کاربران و به طور کلی افراد بشر میباشد بدیهی است در طراحی ایستگاه های کار باید اطلاعات اوّلیه ای در خصوص ویژگی‌های ابعادی بدن در اختیار باشد، به کمک سنجش‌های مطرح در آنتروپومتری می‌توان این اطلاعات اولیه را به دست آورد. آنتروپومتری بدو شکل عمده استاتیک و دینامیک تعریف شده است.
در آنتروپومتری استاتیک، اندازه اندام‌های مختلف در شرایط ثابت وبدون حرکت به دست می‌آید در نوع دینامیک، دامنه حرکتی اندام‌ها و چگونگی حرکات نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بررسی صدمات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار
در محیط هــای کار بــه علت وجــود عوامــل مخاطــره آمیز گوناگون امکان بروز بیماری‌های شغلی (Occupational Diseases) امری ثابت شده است. در بین صدمات و عوارضی که سلامت شاغلین را تهدید می‌کند برخی از بیماری‌ها جزء بیماری‌های مرتبط با کار (Work Related Diseases) می‌باشند که از جمله مهمترین این دسته از بیماری‌ها عوارض اسکلتی عضلانی (Musculoskeletal Disorders) یا MSD می‌باشند، که به شکل اختصاصی تر آنرا تحت عنوان (WMSDs) ـ (Work-related Musculoskeletal یا Disorders) ـ بیان می‌کنند. از بین ریسک فاکتورهای مهم (WMSDs) می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
الف) وضعیت استقرار بدن حین انجام کار (body Posture)
ب) میزان نیروی اعمال شده از طرف اندام‌ها
ج) انجام فعالیتهای تکراری (Repetitive task)
از بین صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار که باعث کاهش توانمندی افراد و بالطبع افت راندمان شغلی می‌شود می‌توان کمر درد (LBP) وعوارض ـ مچ دست خصوصا (CTS , CTD) را نام برد.
به کمک اجرای اصول مهندسی انسانی می‌توان عوامل مکانیکی و تنش‌های عضلانی را تا حدود قابل توجهی کنترل نمود، به بیان دیگر با کمک روش‌های ارگونومیک می‌توان ضمن طراحی مناسب ایستگاه های کار، وضعیت استقرار بدن (Posture) را تصحیح نمود البته لازم به توضیح است که فاکتورهای موثر در چگونگی وضعیت استقرار بدن در حین کار متنوع هستند که برخی از آنها عبارتند از : ویژگی‌های فیزیکی کاربر، نیازهای شغلی، شرایط ایستگاه کار.
حمل دستی کالا
یکی از معضلات بهداشتی که از دیدگاه اصول ارگونومی
