پایان نامه بررسی رابطه میان طبقات اجتماعی و نوع اعتیاد

اختصاصی از فایل هلپ پایان نامه بررسی رابطه میان طبقات اجتماعی و نوع اعتیاد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 140 صفحه می باشد.

فهرست
مقدمه ۱
الف- بیان مسئله: ۲
ب- طرح مسئله: ۷
آمار معتادین در ایران: ۱۲
ت- سؤالات پژوهش: ۱۳
ث- اهداف تحقیق: ۱۴
ج- اهمیت موضوع: ۱۵
اهمیت کاربردی: ۱۶
تعاریف و مفاهیم ۱۹
الف- دارو (drug) ۲۰
ب- وابستگی (Dependence) ۲۱
پ- اجتماعی (Social) ۲۱
ت- بی تفاوتی (Tolerance) ۲۱
تعریف اعتیاد: ۲۱
معتاد: ۲۴
تعریف طبقه ی اجتماعی: ۲۷
مقدمه ۳۰
انتخاب طرح تحقیق ۳۱
الف- روش تحقیق ۳۵
ب: تکنیکهای مورد استفاده در تحقیق: ۳۷
ب- ۱: مشاهده ۳۷
روش های مشاهده ۳۹
راهنمای تهیه گزارش از مشاهده ۴۲
ب- ۲: روش مصاحبه ۴۳
مصاحبه چیست؟ ۴۳
چگونگی آغاز مصاحبه ۴۷
نقاط قوت مصاحبه: ۵۰
نقاط ضعف مصاحبه: ۵۱
بایدها و نبایدها در مصاحبه ۵۲
ب- ۳: روش مشارکت در تحقیق: ۵۷
ب- ۴: بررسی اسناد: ۶۰
پ- جامعه آماری: ۶۲
ج- حجم نمونه: ۶۳
د- روش نمونه گیری: ۶۴
تعریف مفاهیم اصلی تحقیق: ۶۴
فصل چهارم ۷۰
داده های تحقیقنتایج حاصل از پرسشنامه: ۷۰
مقدمه ۷۱
جداول فراوانی متغیرهای اصلی تحقیق: ۷۴
فصل پنجم ۱۳۰
نتیجه گیری وپیشنهادات ۱۳۰
الف – نتیجه گیری: ۱۳۱
ب- تاکتیک های مؤثر پیشنهادی: ۱۳۴
منابع ۱۳۷

تعریف اعتیاد:
برای دستیابی به مفهوم و معنی ماده مخدر باید به تعریف اعتیاد نیز توجه داشت.
در طول قرن هجدهم اعتیاد به مواد مخدر را یک نوع مسمومیت تدریجی می دانستند[۱] با این وجود موضوع همچنان از نظر نحوه ی تشخیص و هم از جهت چگونگی درمان موضوع تحقیقات مختلف بوده و هست.
آنچه که در طول این سالهای دراز از کنکاش و بررسیها بدست آمده این است که اعتیاد به مواد مخدر جنبه های مختلف دارد و بطور کلی اعتیاد یک امر مطلوب نیست.
آنچه که محققین را به این طرز فکر کشانیده و دنیای اعتیاد را این چنین وسیع جلوه گر ساخته چند جنبه بودن اعتیاد است که در اینجا به اهم آنها اشاره می شود.
الف: اعتیاد یک بیماری است.
ب: معتاد مجرم است.
ج: اعتیاد یک مسمومیت است.
د: اعتیاد یک بیماری اجتماعی است.
هـ: اعتیاد یک بیماری روانی است.
و: اعتیاد بی تفاوتی در مقابل دارو است.
ز: اعتیاد یک بیماری مسری است.
ح: اعتیاد وابستگی جسمانی به مواد مخدر است.
ی: اعتیاد وابستگی روانی به مواد مخدر است.
و…….
تا اینکه در سال ۱۹۳۰ سازمان ملل متحد برای دستیابی به تعریفی همه جانبه تر، کمسیونی از متخصصین کشورهای مختلف تحت عنوان کارشناسان تشخیص داروهای اعتیادآور، که هم اکنون شعبه ای از سازمان بهداشت جهانی است، تشکیل داد و این کارشناسان سرانجام در سال ۱۹۵۰ با تعریف زیر برای اعتیاد به مواد مخدر موافقت کردند:
«اعتیاد به مواد مخدر عبارتست از مسمومیت تدریجی یا حادی که به علت استعمال مداوم یک دارو اعم از طبیعی یا ترکیبی ایجاد می شود، و به حال شخص و اجتماع زیان بخش است».
خصوصیات اعتیاد از این قرار است:
۱- وجود تمایل شدید و مقاومت ناپذیر، یا احتیاج و یا اضطرار به استعمال دارو بدست آوردن آن، از هر راهی که امکان دارد.
۲- وجود گرایش به ازدیاد میزان دارو.
۳- وجود وابستگی و روانی و جسمانی به آثار دارو[۲].
آخرین تعریفی که در مورد مفهوم ا عتیاد در اینجا بیان می شود تعریف دکتر نگل[۳] محقق آمریکایی است که می گوید: «اعتیاد حالت فردی است که در اثر مداومت در استعمال یک داروی خاص، خویشتن داری[۴] خود را از دست داده است و در نتیجه استعمال داروی مذکور آنقدر افراط می کند که این کار به حال او و اجتماع مضر واقع می شود[۵].
معتاد:
معتاد به انسانی اطلاق می شود که از چهار طریق خوردن و تزریق، دود کشیدن و یا تنفس و بالاخره از راه مقعد یک یا چند ماده مخدر را بطور مداوم مصرف کند و در صورت قطع این عمل با مشکلات تنی- روانی روبرو گردد.
در واقع می توان گفت معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به ماده مخدر یا دارو شده باشد و یا به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی مواد مخدر باشد معتاد شناخته می شود. و در صورتی که دارو به بدن نرسد اختلالات روانی و فیزیکی موسوم به سندرم محرومیت ایجاد می شود.
حال که ما در اینجا مفاهیم را بررسی کردیم لازم است به بررسی اثرات اعتیاد بپردازیم:
در ایران چه می گذرد …..
به گزارش مهر، ایران به لحاظ جغرافیایی همسایه بزرگترین کشور تولید کننده خشخاش و مخدرهای طبیعی است که به طور متوسط سالانه حدود ۳ هزار تن مواد مخدر تولید می کند و در سال جاری نیز بنابر اطلاعات دریافتی، با کمک و همکاری بیشتر کشورهای مستقر در افغانستان، کشاورزان خشخاش کار توانستند این میزان را به ۵ هزار تن برسانند.
با توجه به فرهنگ اعتقادی اسلامی ایرانیان و ناهنجار شناختن مصرف مواد مخدر، جامعه ایران در بعد مبارزه با عرضه و تقاضا هر ساله هزینه های هنگفتی صرف می کند. به طوری که طی این سالها سهم ایران از این مبادلات به شهادت رسیدن ۳ هزار و ۵۰۰ نفر از بهترین جوانان این مرز و بوم در راه مبارزه با باندهای قاچاق مواد مخدر بوده است.
وجود دو میلیون معتاد رسمی و تفننی، سیصد هزار معتاد تزریقی، ارتباط مستقیم ۶۰ درصد طلاق های کشور با اعتیاد، وارد آمدن سالانه بین ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان خسارت مالی از این طریق به کشور و مرگ روزانه ۱۰ تا ۱۲ معتاد و صدها معضل و مشکل دیگر از پیامدهای شوم اعتیاد است.
بر اساس آمار موجود طی ۵/۱۱ سال گذشته ۲۱ هزار و ۶۷۰ معتاد به دلیل سوء مصرف مواد مخدر در کشور فوت کرده اند و این در حالی است که بر اساس آخرین آمار، در سال ۸۳ روزانه یک هزار نیروی مولد به دلیل دستگیر شدن در زمینه مواد مخدر از چرخه ی اقتصادی خارج شده و به آن لطمه زده اند که این تحلیل نیروهای انسانی مولد، افزایش بیکاری و …. را به دنبال داشته است[۶].
انحرافات اجتماعی: طرحهای غیرعادی و ناسالم تشکیلات و روشهای فکری و رفتاری یک اجتماع و اوضاع اجتماعی بدی است که سبب بروز اختلالهای رفتاری فردی می شوند. در تعریف دیگر می توان گفت: کنار گذاشتن هنجارهای رایج جامعه انحرافات اجتماعی نامیده می شود.
کنترل اجتماعی: به مکانیسم هایی اطلاق می شود که جامعه برای واداشتن اعضایش به سازگاری و در واقع جلوگیری از ناسازگاری به کار می برد.
قاچاق: کاری بر خلاف قانون است و به طور پنهان انجام می شود مثل کشت و خرید و فروش مواد مخدر و یا مشروبات الکلی از این جمله است.
قاچاقچی: شخص یا گروهی است که به کار قاچاق مواد مخدر مبادرت می کند.
علت اعتیاد: منظور علتی است که فرد معتاد به دلیل آن علت، برای اولین بار به مواد مخدر روی آورد.
مدت اعتیاد: عبارت است از زمانی که فرد معتاد مجبور به استفاده از یک یا چند داروی مخدر شده است و به عبارت دیگر مدت اعتیاد، پاسخ خود به خودی یک شخص در وضع معین است که تکرار می شود.
مدت ترک: جمع مدت زمانی است که یک معتاد از هر بار ترک اعتیاد خود به مواد مخدر را داشته است.
تعریف طبقه ی اجتماعی:[۷]
به مجموعه کسانی اطلاق می شود که در پیوستاری اقتصادی دارای موقعیت مشترکی هستند اگر چه مقصود از طبقه بیان موقعیت افراد در بازار است- به عقیده وبر- ، ولی «طبقه ی اجتماعی» بیشتر بر مواردی چون حیثیت، سبک زندگی تأکید دارد.
یان رابرتسون در تعریف طبقه ی اجتماعی می گوید: «دسته ای از مردم که در جامعه ی نابرابر دارای پایگاههای کاملاً برابر و هم وزن می باشند[۸].
در تعریف دیگری طبقه ی اجتماعی اینگونه آمده است:
«طبقه ی اجتماعی، به بخشی از اعضای جامعه اطلاق می شود که از نظر ارزش های مشترک، حیثیت، فعالیتهای اجتماعی، میزان ثروت و سطح درآمد و امکانات مالی و نیز قدرت در جامعه (ویژگی شغلی) و همچنین نوع آداب معاشرت آنان در یک گروه قرار می گیرد[۹].

مقدمه
در این فصل ابتدا روش پیمایش و روش توصیفی توضیح داده خواهد شد سپس می خواهیم توضیح دهیم که ما در این روش تحقیق چه کرده ایم.
بعد تکنیکهای مورد استفاده د راین تحقیق که شامل روش مشاهده، مصاحبه روش مشارکت در گروه و مطالعه اسناد می باشد بررسی گردیده است. در مرحله بعد جامعه آماری مورد بررسی توضیح داده شده است. همچنین حجم نمونه و روش نمونه گیری هم بدنبال آن طرح شده است و سپس مفاهیم مهم و اساسی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است را ملاحظه می نمائید.
در پایان مصاحبه نامه تدوین شده نیز کدگذاری آن را قرار داده ایم.
در این تحقیق از ترکیبی از روش توصیفی و پیمایش استفاده شد، بدین منظور ابتدا با کمک مشاهده و مشارکت در گروههای ترک اعتیاد و نیز گروههای درمانی سازمانهای غیردولتی برجسته سعی کردیم تا فضای کلی معتادان درگیر در ترک را بشناسیم پس، از مصاحبه ای اکتشافی و آزاد استفاده شد تا مصاحبه نامه نهایی تدوین گردید. جهت مطالعه دقیق تر شرایط زندگی معتادان و نیز گردآوری اطلاعات اولیه جهت شناخت طبقه اجتماعی در ایران نیازمند مطالعات عمیق تر بودیم که از روش توصیفی استفاده شد. و در پایان برای مطالعه رابطه میان طبقه اجتماعی و نوع ماده مخدر اولیه مصرفی نیازمند گردآوری اطلاعات کمّی دقیق بودیم که از روش پیمایش استفاده شد و از همان افراد مصاحبه شونده اولیه، سؤالات بسته و دقیق تری مجدداً انجام شد.
در اینجا ابتدا به بررسی روش توصیفی و کاربرد آن در تحقیق می پردازیم و سپس روش پیمایش و کاربرد آن را در این تحقیق ملاحظه می کنید.
انتخاب طرح تحقیق
در این قسمت تحقیق توصیفی مورد بررسی قرار می گیرد. در مورد این طرح به مواردی نظیر: تعریف و هدف هر طرح، ویژگیهای برجسته و کلیدی، نقاط قوت و محدودیت های این طرح پرداخته می شود:
الف- ۱: تحقیق توصیفی
تعریف و مقصود: به طور کلی هدف برخی از تحقیقها، توصیف جز به جزء یک موقعیت یا یک رشته شرایط است. غرض از این گونه تحقیق، پاسخگویی به پرسشهایی مانند «چقدر؟» ، «چه کسی؟» و «چه اتفاقی دارد می افتد؟» است . «تحقیق توصیفی، آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. توجه آن در درجه اول به زمان حال است، هر چند غالباً رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می شوند مورد بررسی قرار می دهد (جان بست، ۱۳۷۱، ۱۲۵).
تحقیق توصیفی شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سؤالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه می شود. یک مطالعه ی توصیفی چگونگی وضع موجود را تعیین و گزارش می کند. یک نمونه متعارف تحقیق توصیفی شامل ارزیابی نگرش ها یا عقاید نسبت به افراد، سازمان ها، رویدادها یا رویه ها می گردد. نظرسنجی های سیاسی پیش از انتخابات و تحقیقات بازار، نمونه هایی از این نوع تحقیق توصیفی اند. اطلاعات توصیفی معمولاً از طریق پرسشنامه، مصاحبه، یا مشاهده جمع آوری می شوند.
در واقع مقصود اصلی از تحقیق توصیفی، ارائه ی تصویری از یک پدیده است، آن گونه که در واقع روی می دهد و البته مقصود از این نوع تحقیق، بررسی آثار آن پدیده ها یا بررسی آثار حاصل از دخالت دادن آنها نیست. تحقیق توصیفی را می توان برای پاسخگویی به پرسشهای مستقل، هنجاری یا همبستگی طراحی کرد (به عبارت دیگر توصیف فقط یک متغیر، مقایسه ی متغیر با یک استاندارد خاص، یا خلاصه سازی ارتباط بین دو یا بیش از دو متغیر). بنابراین یک پژوهش توصیفی به طور مثال می تواند میزان مصرف کوکائین میان نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله ی ایالت میسوری (یک پرسش کاملاً توصیفی) را ارزیابی می کند، یا به تعیین این موضوع بپردازد که آیا آگاهی این گروه از مواد مخدر، ما را به آزمایش آنها در این زمینه مجاز می کند؟ (پرسش هنجاری) یا مشخص می سازد که آیا ارتباطی بین سن نوجوانان با آگاهی و مصرف مواد مخدر وجود دارد؟ (پرسش همبستگی).
ویژگی برجسته: قلمرو تحقیق توصیفی گسترده است و انواع مختلف طرحها را شامل می شود. بنابراین برای تمیز آن از دیگر انواع تحقیق، بهتر است مشخص کنیم که چه مواردی جزو هدفهای این نوع تحقیق قرار نمی گیرد. (به عنوان مثال تحقیق توصیفی برای بررسی و شرح روابط عملی طراحی نمی شود).
البته با وجود این ویژگی باز هم طیفی گسترده از انواع تحقیق باقی می ماند و متأسفانه تعاریف دیگری نیز که در مورد این نوع تحقیق ارائه شده است، موجب کم ارزش به نظر رسیدن آن تحقیق شده است. اگر چه انجام بعضی تحقیقات توصیفی در مقایسه با اثر سنجش، آسانتر است اما در این نوع تحقیق بر حداکثر سازی اعتبار، مفید بودن و عملی بودن تحقیق تأکید بسیاری می شود. اگرچه توجه به اعتبار درونی در این نوع تحقیقات ضروری نیست اما به علت ماهیت این نوع تحقیقات، اعتبار بیرونی از جایگاه خاص برخوردار می باشد. بنابراین ویژگی اصلی طرح تحقیق توصیفی، نمونه گیری بدون انحراف است. اگرچه بسیاری از تحقیقات توصیفی در مقایسه با تحقیقات میدانی کم هزینه هستند، اما برخی از این نوع تحقیقات به منابع بسیاری نیاز دارند. (تحقیق کاربردی صفحه ۶۰ و ۶۱).
نقاط قوت: از جمله نقاط قوت تحقیقهای توصیفی، به ویژه مطالعات اکتشافی، می توان به: هزینه های پائین، سهولت نسبی اجرا و قابلیت تولید و ارائه ی نتایج در دوره زمانی نسبتاً کوتاه اشاره کرد، اما چنین تحقیقاتی گاهی نیازمند منابع تحقیق گران و فعالیتهای اندازه گیری و کمی گسترده هستند. هزینه ها به عواملی نظیر اندازه ی نمونه، ماهیت منابع اطلاعات و پیچیدگی روشهای جمع آوری وابستگی دارد.
در بسیاری از موارد، نتایج به دست آمده از طرحهای تحقیق، نسبتاً به آسانی تجزیه و تحلیل می شوند و به آسانی می توان آنها را به گروهی از مخاطبان انتقال داد.
از آنجا که بسیاری از تحقیقات توصیفی با تأکید بر تعریف خصوصیات جمعیت های خاص انجام می شود، از جهت اعتبار بیرونی قوی هستند. (تحقیق کاربردی صفحه ۶۲).
محدودیتها: تحقیق توصیفی برای پاسخگویی به پرسشهایی با ماهیت علی، طراحی نمی شود. مشکلات عمده وقتی بروز می کنند که نتایج توصیفی مطالعات به شکلی نامناسب برای نتیجه گیری های علی مورد استفاده واقع شوند، موضوعی که استفاده کنندگان از داده های همبستگی را وسوسه می کند.
اگرچه افزایش حجم داده های توصیفی احتمال ا ستفاده ی ناصحیح از آنها را افزایش می دهد، اما افزایش آگاهی و پختگی استفاده کننده از نتایج تحقیق و رسانه ها، مانع از بروز این انحراف می شود[۱۰]. (تحقیق کاربردی صفحه ۶۵).
الف- روش تحقیق
الف- ۲: روش پیمایش
پیمایش روشی در تحقیق اجتماعی است که فراتر از یک تکنیک خاص در گردآوری اطلاعات است هر چند عمدتاً از پرسشنامه استفاده می شود اما فنون دیگری از قبیل مصاحبه عمیق، مصاحبه ساختمند، مشاهده، تحلیل محتوا و جزء اینها هم بکار می روند. ویژگیهای بارز پیمایش عبارت است از: شیوه گردآوری داده و روش تحلیل آنها.
شیوه گردآوری داده ها: مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منطقی از داده هاست که آنرا ماتریس متغیر بر حسب داده های موردی می نامند. در این ماتریس صفت یا ویژگی هر مورد را بر حسب متغیر گردآوری می کنیم و با کنار هم گذاشتن این اطلاعات به مجموعه ساختمند یا مستطیل از داده ها می رسیم.
روش های تحلیل: یکی از وظایف تحلیل پیمایش توصیف خصوصیات مجموعه ای از موردهاست پس اگر مثلاً ما بخواهیم در پی توصیف نحوه رأی دهی گروهی از مردم برآئیم لازم است بدانیم هر فرد در آن گروه چگونه رأی می دهد.
گذشته از این محققان در پی علل پدیده ها هم هستند و تحلیل گر پیمایش با مقایسه موردها در پی پیدا کردن علل برمی آید.
به عبارت دیگر محقق پیمایش با بررسی تغییرات بر حسب مورد ها و جستجو ویژگی های دیگر که به طور منظم با آن پیوند دارد در پی شناخت علل پدیده ها (مثلاً آراء انتخابی) برمی آید. بدین ترتیب هدف تحقیق پیمایشی آن است که با مقایسه دقیق ویژگی های مختلف موردها به استنباط علی (مثلاً تأثیر طبقه بر رأی دهی) نایل آید.
همچنین لازم به ذکر است روش تجربی نیز مشابه روش پیمایشی است، چون داده ها به شکل ماتریس متغیرها بر حسب مورد جمع آوری می شوند، ولی از آنجا که تمیز خصوصیات افراد با دخالت آزمایشگر صورت می گیرد پس تفاوت اساسی با آن دارد[۱۱].
یافته های آماری که به صورت کلی ارائه شده است فراهم می آورد.
در این تحقیق با توجه به اینکه محققان دوران کارورزی خود را در مورد موضوع اعتیاد، در انجمنهای غیرانتفاعی (Na) گذرانده اند و بر روی موضوع اعتیاد پژوهشهایی انجام داده اند بنابراین مشارکت محققان در مورد این موضوع کاملاً آشکار به چشم می خورد.
ب: تکنیکهای مورد استفاده در تحقیق:
در این تحقیق از مصاحبه، مشاهده، مشارکت و بررسی اسناد استفاده شده است که در اینجا می خواهیم هر یک از این تکنیکها را شرح دهیم:
ب- ۱: مشاهده
مشاهده در مددکاری از اصول بسیار مهم و اساسی به شمار می رود. از آغاز برخورد با مراجعه کننده همانطوری که لازم است به صورت بسیار دقیق به سخنان او گوش دهیم (و گوش دادن را یک هنر می دانیم) مشاهده کردن هم هنر است، هنری آمیخته با علم. مشاهده شاید برای بعضی ها با نگاه کردن معمولی تفاوتی نداشته باشد بسیار دیده شده است که وقتی از فردی عادی سئوال می شود در بازدید از مؤسسه، به چه نکاتی برخورد کردید؟ و چه مسائلی را دیدید؟ ملاحظه می شود فقط به مسائل سطحی و ظاهری یک مؤسسه توجه داشته است. در حالیکه برای یک مددکار حرفه ای دیدن به معنای واقعی کلمه یعنی پی بردن به آنچه که باید با دید بصیرت به آن نگاه کرد. بسیارند چیزهایی که از نظر ظاهر حتی زیبا و بدون نقصند ولی از نظر کیفیت و درون بسیار متفاوت و خارج از نُرمی هستند که در مشاهدات باید به همان قسمتها توجه کرد. در مشاهدة، فردی که به عنوان مددجو به مددکار مراجعه کرده است، باید از وضعیت ظاهری، چگونگی نگاه کردن، طرز رفتار، طرز برخورد، وضعیت فکری، چگونگی صحبت کردن و شروع به حرف زدن، آرام بودن او، پر تحرک بودن او به مواردی دسترسی پیدا کرد که حتی گاهی برای خود مراجعه کننده مجهول بوده است. پس می توان مشاهده را از اساسی ترین و معتبرترین روشهایی دانست که از آغاز کار مصاحبه مورد استفاده قرار می گیرد. مشاهده باید دارای هدف مشخصی باشد و نوع مشاهده و موارد مورد مشاهده بر اساس هدفی که مددکار در تشخیص و یا ارزیابی- از افراد دارد گوناگون است.
روش های مشاهده
الف: مشاهده گر در جلسه حضور دارد و مشاهده شونده نیز از حضور او اطلاع دارد این نوعی از مشاهده است که یک مددکار یا روانپزشک از فردی که به وی مراجعه می کند به عمل می آورد.
ب: مشاهده گر در جلسه حضور دارد اما خود را به عنوان جزیی از موقعیتی که مشاهده شونده در آن حضور دارد معرفی می کند، به طوری که مشاهده شونده نمی داند که مورد مطالعه قرار گرفته است. این شیوة مشاهده را بیشتر در مواردی می بینیم که مشاهده گر به گفتگو و شرکت در فعالیتها و تبادلات اجتماعی با مشاهده شونده می پردازد. مشاهدة یک مددکار گروهی را در ارتباط با افراد گروه یا کودکی که مورد مشاهدة مددکار یا روانشناس خود قرار گرفته را می توان از نوع مشاهدة غیرمستقیم دانست.
مشاهده شونده به هیچ وجه نمی داند که کلیه رفتار و حرکات و حتی صحبت کردن او از طریق مددکار مورد مشاهده قرار گرفته است. البته در این نوع مشاهده هرگونه حرکت مشاهده شونده برای مشاهده کنندة معنای خاصی دارد و در ارزیابی از اینگونه مشاهدات استفاده می کند.
ج: در این روش مشاهده شونده می داند که مورد مشاهده است ولی زمان آن را نمی داند و به این مسأله آگاهی دارد که هر لحظه مورد مشاهده قرار دارد. مثالی در این زمینه دانشجویان عزیز را روشنتر کند، دانشجویان که در دوره های کارآموزی شرکت دارند می دانند که مورد مطالعه هستند، اما نمی دانند به وسیله چه کسی و به چه صورتی این مشاهده صورت می گیرد، و یا محصلین مدرسه ای که همگی می دانند در زنگ تفریح توسط مدیر مدرسه تحت کنترل و مشاهده کامل هستند.
۵: در یک نوع مشاهده، مشاهده گر به طور رسمی در جلسه حضور پیدا نمی کند و مشاهده شونده هم نمی داند مورد مطالعه قرار گرفته است. معمولاً در بعضی از مصاحبه ها از آینه های یک طرفه استفاده می کنند که به طور یک طرفه مشاهده گر مصاحبه را کنترل می کند و به نکات ضعف یا قوت مصاحبه توجه کامل می کنند. در روانپزشکی و روانشناسی و مددکاری برای آموزش دانشجویان به کار گرفته می شود.
۶: البته نوع دیگری مشاهده وجود دارد که به صورت ویدیویی، فیلم از مصاحبه تهیه و به معرض نمایش مجدد گذاشته شده و سرپرست و یا مشاهده کننده می تواند مورد مشاهده را ارزیابی کند.
۷: نوع دیگری از مشاهده در فروشگاههای بزرگ و یا بعضی از اماکن مخصوص وجود دارد که به وسیله دوربین فرد یا افرادی را به جهات خاصی مورد مشاهده قرار می دهند که در اصول مددکاری و یا روانشناسی اینگونه مشاهده ها صورت نمی گیرد.
قصد این جانب از بیان این مطلب این است که با انواع مشاهده آشنا شویم و بیشتر به تفاوت مشاهده ها و محتوای مشاهده و آنچه را در مددکاری به آن توجه داریم نگرشی داشته باشیم. بنابراین توجه به اهداف مشاهده و اطلاعات به دست آمده در شیوه های گوناگون، هر گروهی از مشاهده منظور خود را دنبال می کند. مثلاً در مشاهده روانشناسی باید به هنگام گزارش به نکاتی که در ذیل می آید توجه کافی داشت: درک و فهم بیمار در چه حدی است و تطابق و سازگاری او با محیط چگونه است؟ همکاری، قدرت کلامی، توجه و دقت، اعتماد به نفس، انگیزه، کوشش، پافشاری و جدیت در انجام تکالیف، ا نعطاف پذیری، و واکنش در برابر شکست، برداشت و ارزیابی از خود را چگونه گزارش می دهد؟
در جامعه شناسی مفهوم مشاهده بیشتر روی نکات مهمی از جامعه، فرهنگ، طرز تلقی مردم از مسایل اجتماعی، مسایل مذهبی، گرایشها، چگونگی گذراندن اوقات و بسیاری از مسایل که نشان دهنده، طرز فکر مردم آن ناحیه است و از روی آنها می توان پی به درون جامعه برد که در چه شرایطی زندگی می کنند.