کامیونها
کامیونها در حمل و نقل خاک، شن و ماسه، سنگها، سنگ آهن، ذغال سنگ و سایر موارد مورد بهره برداری قرار میگیرند. این دستگاهها حمل کننده بخاطر سرعت زیاد در روی راههای مناسب دارای ظرفیت زیاد بوده و بهمین دلیل هزینه حمل و نقل مواد را نسبتاً پایین میآورند. کامیونها دارای قابلیت انعطاف زیادی میباشند زیرا تعداد آنها را در یک پروژه مورد استفاده قرار میگیرند میتوان اضافه یا کم نمود تا تعدیلی در ظرفیت مورد نیاز بوجود آید. اکثر کامیونها احتمالاً روی راههائی که دارای سطح صاف و محکم بوده و شیب آنها بیش از حد نیست کار میکنند. بعضی از کامیونها که اندازة آنها و بار کل آنها بیشتر از مقدار بار مجازی است که برای راهها اجازه داده شده است، بنام کامیونهای خارج از جاده نام گرفتهاند. این کامیونها برای حمل و نقل مواد در پروژههای بزرگ بکار گرفته میشوند و لذا بزرگی و هزینه آنها قابل توجیه است.
کامیون را میتوان با توجه به عوامل متعددی گروه بندی نموده، از جمله آنها عبارتند از :
1- اندازه و نوع موتور : بنزینی، گازوئیلی، با گاز بوتان، با گاز پروپان.
2- تعداد دندهها
3- نوع محرک بودن آنها : دوچرخ محرک، چهار چرخ محرک، شش چرخ محرک و غیره.
4- تعداد چرخها واکسلها و ترتیب چرخهای محرک
5- روش تخلیه خاک : از عقب، جانبی.
6- نوع موادی که میتواند حمل کند: خاک،سنگ، ذغال سنگ و سنگ آهن و غیره.
7- ظرفیت بر حسب تن و یا متر مکعب
8- روش تخلیه برای تخلیه بار از عقب بصورت هیدرولیکی یا کابلی.
کامیونهائی را که برای حمل و نقل عمومی مواد باید خریداری نمایند باید قابل استفاده برای هدفهای مورد نظر باشد. بهر حال اگر کامیونهائی در یک پروژه معین و برای هدف معینی مورد استفاده قرار گیرند، خریدار باید دستگاههائی را که حتی الامکان مناسبترین آنها برای نیازهای پروژه باشد انتخاب کند.
کامیونهای تخلیه کننده بار از عقب
کامیونهای تخلیه کننده بار از عقب برای حمل و نقل انواع متعدد مواد مناسبند
شکل بدنه نظیر زوایای تیز امتداد یافته، گونهها و فرم قسمت عقب که از آنجا بار در هنگام تخلیه سرازیر میگردد در راحتی و سختی امر تخلیه دخالت دارند.
بدنه کامیونهائی که در حمل و نقل خاک رس مربوط ویا مواد مشابه مورد استفاده قرار خواهد گرفت نباید زوایای تند و گوشهدار داشته باشد. ماسه خشک و شن تقریباً به آسانی از اطاق کامیون به هر فرمی که باشد سرازیر خواهد شد . برای حمل سنگ معدن شکل بدنه اطاق کامیون باید دارای زوایای جانبی بوده و عمق کمی داشته باشد.
شکل2- کامیون 20 تن تک محوره را که دارای چرخهای دوقلو و نوع تخلیه از عقب است در هنگام تخلیه بار نشان میدهد. بدنه این کامیون با ابعاد 65/4 متر طول، 54/2 متر عرض 07/1 متر عمق میباشد. ظرفیت کامیون 31/11 مترمکعب است. لاستیک این کامیون در جلو 20 لایه با ابعاد و در عقب 24 لایه با ابعاد میباشد.
واگنهای تخلیه کننده بار از زیر
اگر دستگاهها برای حمل موادی نظیر، شن و ماسه، خاک نسبتاً خشک، ذغال سنگ و غیره که به آسانی تخلیه میشود بکار رود کاربرد واگنها تخلیه کننده بار از زیر، زمان مورد نیاز برای تخلیه را تقلیل میدهند. کاربرد چنین دستگاهی مخصوصاً در مواردی مناسب است که مواد باید بصورت لایههائی روی خاکریز پخش شوند و یا بداخل قیف دستگاهی دیگر تخلیه شود. این واگنها در حال حرکت نیز میتوانند مواد را روی خاکریز تخلیه سریع واگنها از لحاظ زمانی مزیتی بر کامیونهای تخلیه کننده از عقب بشمار میرود.
این دستگاهها بار خود را از وسط دریچههائی تخلیه مینمایند که تا حد محدودی باز میشوند بهمین علت مشکلاتی در امر تخلیه بعضی از مواد، نظیر خاک رس مرطوب و چسبانک حاصل میشود مخصوصاً اگر قطعات خاک رس بزرگ باشند.
در پروژههایی نظیر سد خاکی، بندها، راهها و فرودگاهها که مقادیر قابل توجهی از مواد باید جابجا شوند و راه موقت را میتوان در شرایط خوب نگاهداشت این واگنها دستگاههای رضایت بخشی میباشند.
این نوع واگن را میتوان توسط بیل مکانیکی پرقدرت و یا بیل کششی و یا تسمه نقاله بار کننده قابل حمل بار نمود.
حداقل سه روش برای بیان ظرفیت واگن ها و کامیون ها وجود دارد: اول، مقدار بار قابل حمل بر حسب تن، دوم، بوسیله حجم پر و سوم، بوسیله حجم انباشته دو تای آخر بر حسب متر مکعب بیان می شوند.
حجم محل بارگیری را تا صفحه ای که از لبه های بالایی اطاقک بارگیری کامیون می گذرد ظرفیت پر می گویند و بار نباید از سطح این صفحه بالاتر باشد در واقع ظرفیت انباشته عبارت است از حجم موادی که بصورت انباشته، محل بارگیری را بصورت یک توده ریخته شده می گیرد و بالاترین نقطه مواد، بالاتر از لبه های کناری اطاق بارگیری واقع می شود. ظرفیت باید بر حسب متر مکعب بیان شود. در حالیکه ظرفیت پر برای هر دستگاه مقداری ثابت است ظرفیت انباشته با ارتفاعی که بالاتر از سطح لبه های کناری داد و با طول و عرض کامیون تغییر می کند. خاک های مرطوب یا خاک رس ماسه ای با زاویه شیب 1÷1 می تواند حمل شود در حالیکه شن خشک و یا ماسه، شیبی بیشتر از 1÷3 نخواهد داشت. برای تعیین ظرفیت انباشته یک دستگاه لازم است که ظرفیت پر، طول و عرض اطاق کامیون، و زاویه ای که تحت آن زاویه مواد بار شده در هنگام حرکت کامیون ثابت می ماند معلوم باشد. جاده موقت حمل اجازه بهره برداری با ظرفیت انباشته بیشتری را نسبت به راه موقت ناهموار می دهد. بخاطر تغییرات در ظرفیت انباشته دستگاه ها بهتر است مقایسه آنها بر اساس ظرفیت پر صورت گیرد. در هر صورت باید ظرفیت بر اساس واقعیت تعیین شود و یا با مقایسه معلوم گردد.
در هنگامی که حمل مواد سنگین وزن نظیر سنگ آهن مورد نظر است ظرفیت وزنی، حجم مواد را محدود می نماید به هر حال هنگامی که وزن مخصوص مواد چنان باشد که مقدار بار از آن مقدار مجاز بیشتر نشود دستگاه را می توان تا ظرفیت انباشته بار نمود.
در بعضی موارد امکان دارد که تخته های جنبی برای ازدیاد عمق بدنه کامیون و واگن اضافه نمود بنابراین اجازه حمل بار بیشتری داده می شود. این امر احتمالاً هزینه ساعتی را افزایش می دهد. زیرا که مصرف سوخت بالا می رود، عمر لاستیک کم می شود، مقدار خرابی و شکستگی قطعات نزدیک اکسل ها، دنده ها و ترمز و کلاج افزایش یافته است و هزینه نگهداری اضافه می شود. به هر حال اگر ارزش کار بیشتر از ازدیاد کل هزینه بهره برداری باشد مقدار اضافه بارگیری به بارگیری قابل توجیه خواهد بود. با در نظر گرفتن حمل حجمی مواد اضافی، مقدار حداکثر بار از نقطه نظر با بار مجاز باید بررسی شود زیرا این مقدار اضافی ممکن است باعث ازدست رفتن قابل توجه زمان به خاطر پنچری لاستیک شود.
قابلیت اجرایی کامیون ها و واگن ها
ظرفیت تولیدی کامیون و یا یک واگن بستگی به مقدار بار و تعداد سفرهایی دارد که در یک ساعت می تواند انجام دهد. مقدار بار را می توان از روی مشخصات کارخانه سازنده ای که کامیون را ساخته است تعیین نمود تعداد سفر در ساعت بستگی به وزن کامیون، قدرت موتور، فاصله حمل، و شرایط جاده موقت هم دارد.
اگر نیروی کششی وسیله نقلیه، وزن و شرایط راه موقت در دست باشد. ظرفیت تولید را همان که گونه در مثال صفحه حساب شده است می توان تعیین نمود.
روش دیگر تعیین مقدار تولید، کاربرد نمودارهای اجرایی است که اکثر کارخانجات سازنده برای وسیله نقلیه خود ارائه می دهند.
گامهایی را که در کاربرد نمودار باید برداشت به شرح زیر است:
1- وزن وسیله نقلیه را روی خط افقی سمت چپ پایین تعیین کند.
2- از این نقطه به طرف بالا خطی امتداد داده شود تا خطوط مربوط به مقاومت خود استاندارد را قطع کند.
3- از این نقطه خطی افقی به سمت راست ترسیم شود تا با خط مربوط به عمل کرد تقاطع نماید.
4- از این نقطه رو به پایین خطی رسم می شود تا سرعت وسیله را خواند.
اگر چهار مرحله دنبال شود تعیین خواهد شد که کامیون در حدود سرعت دنده دو باید کار کرد. و مقدار ماگزیمم سرعت آن 4/10 کیلومتر در ساعت است.
این دیاگرام باید برای تعیین سرعت حداکثر در هر قطعه از راه موقت که دارای شیب موثر مختلف و مقاومت غلت مختلف است استفاده شود.
در حالی که نمودار عملکرد مقدار سرعت حداکثر که وسیله نقلیه می تواند با آن سفر کرد نشان می دهد وسیله نقلیه الزاماً با این سرعت نخواهد کرد اگر شرایطی غیر از مقاومت خود راه سرعت را محدود کرد از آنچه که درنمودار ذکر شده است بنماید سرعتی که احتمالاً وجود خواهد داشت باید استفاده شود.
متعادل نمودن ظرفیت کامیون با اندازه دستگاه خاکبرداری
در بارگیری با بیل مکانیکی، بیل های کششی یا تسمه های نقاله استفاده از کامیون ها و واگن هایی که ظرفیت آنها مضربی از ظرفیت دستگاه خاکبرداری باشد مورد تمایل است. اگر این امر انجام بگیرد در عمل اشکالاتی به وجود خواهد آید و ممکن است جمع هزینه خاکبرداری و حمل مواد بیش از حالتی باشد که حالت فوق رعایت نشود. به عنوان مثال هنگامی که دستگاه خاکبرداری برای بار کردن خاک به کامیون به کار می رود ممکن است اندازه کامیون عوامل متعددی را ایجاد نماید که در بازدهی و هزینه حمل و نقل اثر بگذارد.
1- مزایای کامیون های کوچک در مقایسه با کامیون بزرگ
A دارای انعطاف بیشتری در ما نور هستند که در محل بار به فواصل کوتاه ممکن است یک امتیاز باشد.
b ممکن است دارای سرعت بیشتری باشد.
c مقدار کاهش تولید به خاطر از کارافتادگی یک کامیون کمتر است.
d متعادل نمودن تعداد کامیون ها با بازده دستگاه خاکبرداری آسان تراست، لذا مقدار زمان از دست رفته کامیون و یا دستگاه خاکبردار را تقلیل می دهد.
2- معایب کامیون های کوچک در مقایسه با کامیون های بزرگ.
a برای دستگاه خاکبرداری بار کردن یک کامیون کوچک به خاطر کوچک بودن آن مشکل تر است.
b بعلت کوچک بودن کامیون ها تعداد زیادتری مورد نیاز خواهد بود و این امر زمان استقرار کامیون ها در زیر دستگاه خاکبردار را زیاد کرده و لذا مقدار زمان از دست رفته زیاد می شود.
c برای جا بجا کردن یک مقدار معین خاک تعداد کامیون زیاد تر و در نتیجه تعداد راننده بیشتری لازم است.
d تعداد زیاد کامیون مورد نیاز ممکن است باعث افزایش احتمال ایجاد صفی طویل در محل قرضه خاک یا در طول راه موقت و یا در محل تخلیه گردد.
e تعداد زیاد کامیون مورد نیاز ممکن است باعث ازدیاد سرمایه گذاری اولیه در خرید تجهیزات حمل و نقل گردد که هزینه نگهداری و تعمیرات را افزایش دهد و در عین حال نگهداری و تعداد زیادتری از قطعات ید کی لازم شود.
3-مزایای کامیون های بزرگ در مقایسه با کامیون های کوچک.
a- تعداد کمتری کامیون مورد استفاده می باشد که ممکن است باعث تقلیل در سرمایه گذاری اولیه در مورد خرید کامیون گردد و هزینه تعمیر و نگهداری نیز تقلیل یابد.
b تعداد راننده کمتری مورد نیاز می باشد.
c تعداد کمتر کامیون ها هماهنگی بیشتری را باعث خواهد شد که خطر جمع شدگی همه آنها را در یک جا تقلیل می دهد. مخصوصاً این امر زمانی صادق تر است که طول حمل بیشتر باشد.
d در هنگام تخلیه بار از طریق دستگاه خاکبرداری بداخل آنها بعلت بزرگی آنها این عمل سهل تر انجام می شود.
e تعداد دفعاتی که کامیونها باید در زیر قسمت تخلیه کننده دستگاه خاکبرداری قرارگیرند کاهش می یابد.
f تعداد کمتر ی کامیون باید نگهداری و تعمیر شود . تعداد کمتری قطعات یدکی باید نگهداری شود.
g موتورهای اینگونه کامیون خا معمولاً سوخت ارزان تری بکار می برند.
4- معایب کامیون های بزرگ در مقایسه با کامیونهای کوچک.
a هزینه زمانی آنها در زمان بارگیری بیشتر است مخصوصاً اگر دستگاه خاکبردار کوچک بکار گرفته شود.
b مقدار بار سنگین تر ممکن است باعث صدمه به جاده حمل موقت گردد که بنابراین باعث افزایش هزینه نگهداری راه موقت می شود.
c بسیار مشکل تر است که تعداد کامیون ها را با بازده دستگاه حفار و خاکبردار موازنه و هماهنگ نمود.
d قطعات یدکی ممکن است با اشکال بیشتری بدست آید.
e ممکن است به کامیونهای بزرگتر از اندازه مجاز اجازه استفاده از راهها داده نشود. در انتخاب اندازه کامیون در عمل می توان از قوانین عملی سرانگشتی استفاده کرد و آن انتخاب کامیونی با ظرفیت حداقل چهار تا پنج برابر ظرفیت جام دستگاه خاکبردار است که با بیل مکانیکی و یا بیل کششی بکار می رود. قابلیت اطمینان به یک چنین دستور العملی در تجزیه و تحلیل زیر مورد بحث قرار گرفته است.
مثال
بیل مکانیکی با جامی به ظرفیت 57/0 متر مکعب را در نظر بگیرید که در حال خاکبرداری خاک خوب معمولی است و با زاویه نوسان بدون هیچگونه تاخیر برای تخلیه خاک بداخل کامیون ها و با زمان کامل تناوب 21 ثانیه کار می کند. اگر جام و کامیون ها با ظرفیت انباشته خود کار کنند، اثر تورم خاک اجازه می دهد که جام و کامیون با ظرفیت پر که بر حسب متر مکعب خاک کنده نشده بیان شده است خاک حمل نمایند. فرض کنید تعداد جام پر شده مورد نیاز برای پر کردن کامیون برابر با ظرفیت کامیون تقسیم بر ظرفیت جام باشد که در هر دو ظرفیت بر حسب متر مکعب بیان شده است. اندازه کامیون مورد نظر بر اساس ظرفیت پر در نظر گرفته شده است. فرض کنید که زمان بارگیری یکی باشد. اگر زمان تناوب سفر برای همه یکی نباشد زمان سفر حمل را برای هر کدام باید جداگانه بدست آورد. زمان تناوب سفر که شامل زمان لازم برای حرکت به محل تخلیه، و برگشت به محل بیل مکانیکی برای بارگیری می باشد 6 دقیقه خواهد بود.
اطلاعات جدول 1 نشان می دهد که برای یک بیل مکانیکی معین در یک پروژه کمترین حمل خاک زمانی بدست می آید که کامیون 59/4 متر مکعبی مورد استفاده قرار گیرد. برای سایر اندازه های بیل مکانیکی و زمانهای رفت و برگشت مختلف کامیون ها، مقایسه مقدار هزینه های داده شده در جدول فوق می تواند ضرورتاً صحت داشته باشد. اگر زمان رفت و برگشت برای کامیون های بزرگتر، بیشتر از مقدار مربوط به کامیون های 29/2 متر مکعبی باشد، یعنی 6 دقیقه، مقادیر واقعی باید در تهیه جدولی مشابه با اطلاعات جدول ارائه شده بکار گرفته شود.
اگر اندازه دستگاه خاکبردار زیاد شود مقدار زمان تلف شده کامیون های بزرگ در حال بارگیری تقلیل می یابد لذا هزینه حمل خاک با ازاء هر متر مکعب در ساعت تقلیل می یابد. یکی از معایب کاربرد کامیون های بزرگ که هزینه آنها بصورت ساعتی پرداخت می شود آنست که
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 21 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله مدیریت و تشکیلات کارگاهی کامیون و واگن ها