پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای
گرایش آسیای مرکزی و قفقاز
123 صفحه
چکیده:
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه 1990 دو پیامد بسیار مهم داشت؛ یکی خاتمه تسلط و کنترل شوروی بر کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و استقلال کشورهای این مناطق و دوم، ایجاد خلأ قدرت و نبود امنیت و بیثباتی و فراهم شدن بستر مناسب برای حضور ناتو در این مناطق. در سالهای اخیر با وجود اهمیت ژئوپلیتیکی، استراتژیکی، ارتباطی و امنیتی منطقه قفقاز برای روسیه و ایران و نیز توسعه سیاسی و اقتصادی منطقه قفقاز، شاهد افزایش حضور ناتو در این منطقه هستیم. با وجود تهدیدات مشترک ایجادشده به سبب حضور ناتو در قفقاز و همسویی روسیه و ایران در مخالفت با حضور ناتو در منطقه، شاهد رویکردی انفعالی از سوی این دو کشور در مقابله با گسترش ناتو در این منطقه هستیم؛ بنابراین پرسشی که درصدد پاسخ به آن هستیم این است که چرا با وجود تهدید زا بودن حضور ناتو در قفقاز برای روسیه و ایران، برای جلوگیری و کنترل گسترش ناتو در این منطقه هیچگونه راهبرد و اقدام مشترک امنیتی از سوی این دو کشور صورت نگرفته است؟ فرضیه این پژوهش عبارت است از اینکه ناتو برای روسیه عمدتاً بهعنوان یک چالش و عامل محدودکننده مطرح است برای جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یک تهدید امنیتی که بقاء این کشور را نیز میتواند مورد چالش قرار دهد، محسوب میشود؛ و در رویکردی تقابلی با ایران قرار دارد از یکسو و تفاوت در نگرشها و فقدان اعتماد بین دو کشور ایران و روسیه و وجود شاخصههای واگرا در سیاست خارجی دو کشور نسبت به هم از سوی دیگر، مانع شکلگیری یک راهبرد مشترک امنیتی برای مقابله و کنترل گسترش ناتو در منطقه قفقاز شده است. روش تحقیق در این مقاله بهصورت توصیفی تحلیلی است.
کلیدواژه: آسیای مرکزی، قفقاز، ناتو، روسیه، ایران
حضور ناتو در منطقه قفقاز جنوبی و تأثیر آن بر امنیت ایران و روسیه