چکیده
واحدهای سنجش و مقیاس‌های گوناگون قدیم که در ادبیات تاریخ اقتصادی مسلمانان مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار مختلف، متفاوت و متنوّع است. این مقاله به بررسی این مقیاس‌ها و ارزیابی آن‌ها بر حسب واحدهای سنجش رایج پرداخته است. با استفاده از نتایج این بررسی، امکان مطالعة اقتصاد دولت‌های اوّلیة اسلامی بهتر فراهم می‌شود.
مقدّمه
مطالعة تاریخ اقتصادی مسلمانان، به ویژه دوران اوّلیة اسلامی، برای شناخت نظام اقتصادی اسلام بسیار اهمّیت دارد. افزون بر آن، برای استخراج و بررسی احکام فقهی اقتصادی، به شناخت موضوعات احکام گوناگون نیاز مبرم است. بدون بررسی تاریخ اقتصادی مسلمانان، شناخت ما از موضوعات مختلف به هیچ وجه کامل نیست. در مطالعة تاریخ اقتصادی مسلمانان و بررسی مسائل اقتصادی دولت‌های اسلامی با واحدهای گوناگونی مانند مثقال، درهم، قفیز، صاع، مد، اردب و جریب مواجه هستیم. بدون مطالعة مقیاس‌های مذکور و تطبیق آن‌ها در دستگاه‌های اندازهگیری نو و واحدهای رایج، شناخت صحیح وکامل از اطّلاعات و آمار ارائه شده و روش‌های برآورد آن‌ها ممکن نیست. به طور کلّی، مسائلی چون مساحی و ممیزی املاک زراعی (منبع اساسی درآمد دولت‌ها)، برآورد مالیات و خراج (منبع عمده درآمدهای مالیاتی)، بررسی مسائل پولی و سیاست‌های مالی و مطالعة قیمت‌ها همگی بر شناخت این مقیاس‌های سنجش متّکی است؛ از این رو، این مقاله به بررسی این مقیاس‌ها می پردازد، و شامل پنج بخش است. بخش اوّل، مقیاس‌های وزن است که در آن مثقال، قیراط، درهم، دانق و رطل بررسی می‌شوند. بخش دوم مقیاس‌های کیل است که در آن، صاع و قفیز مورد بررسی قرار می‌گیرند. بخش سوم و چهارم نیز به ترتیب درباره مقیاس‌های طول و سطح است و فصل پایانی به خلاصه و نتیجه‌گیری اختصاص دارد.
1. مقیاس‌های وزن
واحدهای اندازه گیری وزن در روزگار قدیم بیش‌تر جنبة منطقه‌ای داشته و مطابق با عرف و عادات محل به کار می‌رفته است؛ امّا پس از تشکیل دولت‌های بزرگ و به کار بردن این واحدها در برآورد مالکیت‌های نقدی و جنسی املاک زراعی، کاربرد برخی از این واحدها به تدریج عمومیت یافت. با گذشت زمان، مقیاس‌های محلّی متروک، و مقیاس‌های دولتی جانشین آن‌ها شده است.
فایل ورد 12 ص
دانلود تحقیق واحد طول و سطح در تاریخ اقتصادی مسلمانان
