تاریخچه تحقیقات علمی روستایی در ایران:
تحقیق علمی درباره ی جامعه روستایی در ایران دیرتر از ممالک آمریکایی و اروپایی آغاز شده است. روستاشناسی ایران نخست جنبه ی ادبی داشت و بیشتر تحقیق درباب عقاید و آداب و رسوم و فرهنگ عام مبتنی بود و کمتر درباره ی احوال و خصوصیات جامعه گروهها، طبقات، نهادهای اجتماعی و مانند آن سخن می گفت.
آثار مرحوم جلال آل احمد نمونه ای از این مرحله از تکامل روستاشناسی ایران است. در واقع مطالعات درباره ده و مناطق روستایی در دوره های اخیر در دوره ی قاجاریه توسط اعتماد السلطنه انجام گرفت که وی کتابی به نام « مطلع الشمس» تعدادی از دهات شمال ایران را مونوگرافی کرده است.
در بین جنگ جهانی دوم و پس از آن بخصوص بین سالهای 32- 1321 پاره ای از مطالعات روی زندگی دهقانان ایران توسط بعضی گروه ها انجام گرفت. تحقیقات روستایی و سایر تحقیقات اجتماعی از حدود سال 1337 در دانشگاه تهران موسسه مطالعات اجتماعی آغاز شد. در چند سال اخیر مطالعات مسائل روستایی در چند شهر و دانشگاه های دیگر ایران مثل شیراز ، تبریز، دانشگاه ملی، مشهد، اصفهان شروع شده است. از دانشمندان خارجی که درباره ی مسائل روستایی ایران تحقیق کرده اند می توان از لمپتون انگلیس و پطروشفسکی از شوروی نام برد.
و از همان سال تدریس و تحقیق در دهات آغاز شد و به دنبال آن بخش تحقیقات روستایی موسسه تاسیس شد.( جامعه شناسی روستایی ایران. خسرو خسروی صفحه 1و2)
طرح تحقیق:
جستجوی علمی که بر پایه نظم منطقی باشد معمولاًَ دارای مراحلی است که محقق با آگاهی از آن قدم در راه کاوش می گذارد به طور کلی این مراحل عبارت اند از :
1. عنوان پروژه:
مونو گرافی کلاته میرزا رجب
2. مقدمه:
با توجه به این که روستاها در تمام کشورهای دنیا مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه نقش مهم و با اهمیتی دارد و کشور ایران هم از جمله این کشور ها می باشد که اگر به توسعه ی روستاها در این جوامع رسیدگی شود می توان گفت که کشاورزی، دامپروری و ... که معمولاً بخش غالب همه ی روستاها هست پیشرفت خواهد کرد و پایه های توسعه ی اقتصادی، در کشورها را محکم تر می کند. مونوگرافی یک نوع مطالعه ی عمیق همه جانبه و گسترش می باشد که در این مطالعه تمامی خصوصیات و ویژگیهای یک روستا مورد مطالعه قرار می گیرد.
3. بیان و تعریف مسئله:
هرگاه بخواهیم در مورد یک جامعه کوچک و بزرگ شناخت کلی و اساسی به دست بیاوریم نیاز به یک مطالعه ی عمیق و گسترده داریم که این مطالعه عمیق و گسترده همان مونوگرافی می باشد.
لفظ مونوگرافی را می توان به معنای تک نگاری دانست که به صورت جامع، کامل و نکته بین، یک واحد اجتماعی معینی را به صورت علمی بررسی و توصیف می کند ملاک های گوناگونی برای بدست آوردن تعریفی از ده یا روستا وجود دارد که به وسیله ی این تعریف وجود تمایز بین ده با شهر مشخص می گردد. ملاک تعریف ده در آمارگیری های رسمی، ملاک جمعیت می باشد که بر این اساس جمعیت هر منطقه ای مورد توجه قرار می گیرد که ده یا شهر نامیده می شود. در ایران نقاطی که کمتر از 5000 هزار نفر باشد ده نامیده می شود.
4. اهمیت و ضرورت پرداخت به موضوع:
با توجه به این که زندگی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تاثیراتی که روستاها در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... در تحول جامعه کل می گذارند و همچنین آشنایی با زندگی های مختلف روستایی و آشنایی با مشکلاتی که در زمینه های مختلف مانند، کشاورزی، دامپروری، بیکاری و ... دارند و رسیدگی کردن به مشکلات آنها و ارائه راه حل های مناسب در جهت بهتر شدن زندگی آنان، ما را وادار به مطالعه و بررسی عمیق تحت عنوان مونوگرافی روستایی می دارد.
5. اهداف تحقیق:
در تمامی تحقیقاتی که در زمینه های مختلف انجام می شود همه آنها دارای اهداف مشخصی هستند و محقق برای رسیدن به این اهداف تلاش می کند محقق هرگاه بخواهد تحقیقی را درباره ی هر مکانی انجام دهد باید شناخت کاملی از همان مکان داشته باشد که شناخت او در زمینه ی، استعدادهای آن مکان، مشکلات زندگی در آنها و ... می باشد و راه حلهای بهتری برای رفع نیازهای آنها ارائه دهد کلاته ی میرزا رجب از جمله ی این روستاهاست که دارای استعداهای کشاورزی مناسب مانند خاک حاصلخیز و آب فراوان، باغ های انگور و ... هست که همه این تحقیقی که می خواهیم انجام دهیم برای این است که تمامی ویژگیها، استعدادها و مشکلات این روستا را به طور کامل شناسایی کنیم و راه حل های مناسب را برای کمک رسانی مسئولین به این روستا ارائه دهیم.
6. نوع تحقیق و ابزار جمع آوری اطلاعات:
نوع مطالعه در این تحقیق یک مطالعه عمیق، گسترده و همه جانبه است که تحت عنوان مونوگرافی کلاته ی میرزا رجب است ابزارهای جمع آوری اطلاعات 1. مشاهده2. مطالعات کتابخانه ای 3. استفاده از اطلاعات و آگاهی های افراد مطلع این روستا، اعضای شورا و ریش سفیدان با تجربه 4. استفاده از آمارها و داده های موجود در ادارات دولتی و مخصوصاً شبکه ی بهداشت و فرمانداری و جهاد 5. اطلاعات و آگاهی های نویسنده این مونوگرافی که به روش میدانی صورت گرفته است.
الف) شناسایی محیط جغرافیایی:
پیش از اینکه به بررسی و وضعیت جغرافیایی کلاته ی میرزا رجب بپردازیم لازم است کمی پیرامون اوضاع جغرافیایی آگاهی یابیم – بنا به نظر دکتر کاظم ودیعی هر روستا بیش از هر چیز یک واحد اجتماعی و اقتصاد در آن است. بنابراین در هر مطالعه و تحقیق روستایی بستر اصلی واحد جغرافیایی ده را باید مبنای کار و سر آغاز مطالعه و شناخت خود قرار داد به عبارت دیگر انسان ها و مسائل اجتماعی و اقتصادی آنها را نباید جدا از محیط جغرافیایشان که متاثر از آن است در نظر گرفت به چنین نگرش و شیوه تحقیق پارسی روستا شناسی می گویند و معادل فرنگی آن تحقیقات زئوسوسیو اگرونومیک است.
1- هویت ده: نام ده، بخش، شهرستان - استان
کلاته میرزا رجب بخش مرکزی دهستان قوچان عتیق شهرستان قوچان – استان خراسان رضوی.
نام این روستا به ترتیب در قدیم به نامهای خادم آباد، کلاته هاشمی زاده و بعد از گذشت چند سال مردی به نام میرزا رجب در این روستا که آن زمان کوچک و به صورت یک کلاته بود زندگی می کرد و تقریباً می توان گفت که این فرد بزرگ روستا بود. این مرد در زمانی که زلزله قدیمی در قوچان رخ داد. در شهر قوچان بود و در آن زلزله فوت کرد و او را در قبرستان قدیمی روستا که در بالای کوه قرار دارد دفن کردند و از آن زمان به بعد نام روستا به کلاته ی میرزا رجب تغییر کرد.
- موقعیت عمومی و خصوصی جغرافیایی، حدود، وسعت:
کلاته میرزا رجب در طرف شمال شرقی ایران در 26 کیلومتری سمت جنوب غربی شهرستان قوچان قرار دارد. تقریباً می توان گفت که این روستا حدود 405 هکتار زمین دارد که این شامل همه مناطق روستا روستا اعم از مراتع 100 هکتار، خود روستا 5 هکتار زمین های کشاورزی دیمی 100هکتار زمین های کشاورزی آبی 145 هکتار و باغ های آن حدود 50 هکتار می باشد. (زمین های وقفی هم حدوداً 5 هکتار می باشد).
3- ناهمواریی ها
این روستا با توجه به این که با فاصله 2 کیلومتری از سمت شرق روستا و با فاصله 4 کیلومتری از سمت جنوب غربی روستا با کوههای اطراف خود فاصله دارد می توان گفت این روستا دارای زمین جلگه ای و تقریباً هموار برای کشاورزی ، باغداری و... می باشد که فقط مراتع این روستا دارای کوه است.
4- اقلیم و آب و هوا و منابع آب
با توجه به این که این روستا در شهرستان قوچان قرار دارد و شهرستان قوچان هم، همان طور که می دانید آب و هوایی سرد در زمستان و اوایل بهار و پاییز دارد این روستا هم این ویژگی ها را دارا می باشد که با توجه به این که کوههایی در اطراف روستا قرار دارند که باعث سردتر شدن روستا در فصل هایی که گفته شد می شود.
رودخانه روستا، در این روستا یک رودخانه فصلی وجود دارد که از سمت غرب روستا می گذرد که این رودخانه از طرف کوههای محمد بیگ که در طرف جنوب روستا با
فاصله ای دور قرار دارد سرچشمه می گیرد این رود بستگی به باران و برفی که می بارد دارد که در زمستان و اوایل بهار از آن آب جاری می شود و در فصل های دیگر سال از آن آب نمی آید مگر به صورت سیل یک دفعه ای جاری و قطع می شود .( یعنی روستاهایی که در کنار رودخانه بالاتر از این روستا قرار دارند آب را می گیرند و آب هم کم و قطع می شود).
این روستا دارای چند منابع آبی دیگر هم می باشد که در جدول زیر آنها را نوشته نام و مقدار آب آنها هم درج شده است.
فهرست مندرجات:
عنوان
بخش اول
- عنوان پروژه: 3
- مقدمه: 3
- بیان و تعریف مسئله: 3
- اهمیت و ضرورت پرداخت به موضوع: 4
- اهداف تحقیق: 4
- نوع تحقیق و ابزار جمع آوری اطلاعات: 5
بخش دوم
الف) شناسایی محیط جغرافیایی: 7
1- هویت ده: نام ده، بخش، شهرستان - استان. 7
2- موقعیت عمومی و خصوصی جغرافیایی، حدود، وسعت: 8
4- اقلیم و آب و هوا و منابع آب.. 8
ب) تاریخچه ده، اماکن و بناهای تاریخی ، حوادث تاریخی: 10
بخش سوم
1- نقشه ده ( کروکی روستا، شامل موقعیت ساکن و مزارع و باغات و...) 13
2- راه های ارتباطی با محیط اطراف.. 16
3- مورفولوژی (ریخت شناسی ده) 16
بخش چهارم
2- توزیع سنی و جنسی جمعیت (هرم سنی) 20
3- توزیع جمعیت بر حسب سواد: 21
5- نرخ زاد و ولد ، مرگ و میر 22
7- وضعیت پیشگیری از بیماری ها و درمان آن در گذشته: 22
بخش پنجم
1- روابط عمودی ( مانند رابطه مالک با روستاییان در گذشته) هرم قدرت.. 25
3- روابط اجتماعی درون گروهی ( گروههای خویشاوندی ، فامیلی و...) 26
4- قشر اجتماعی در گذشته و شرایط فعلی. 26
بخش ششم
2- مالکیت عوامل تولید تا اصلاحات ارضی: 29
4- چگونگی اجرای اصلاحات ارضی روستا: 31
بخش هفتم
3- نقش و پایگاه اجتماعی ( مرد ، زن ، فرزندان و...) 35
ب) تعلیم و تربیت (خانواده ، مدرسه) 37
د) گذراندن اوقات فراغت (تفریحات، بازی ها ، سرگرمی ها و...) 39
بخش هشتم
1- زراعت(انواع محصولات زراعی، میزان تولید هر کدام) 41
2- دامداری ( انواع و تعداد دامها، فرآورده های دامی) 41
3- باغداری ( انواع درختان میوه، مساحت باغ ها، میزان تولید، نحوه فروش) 42
1- زمین ، مساحت زمین هایی آبی و دیمی و مراتع: 43
3-آبیاری ، منابع آب ، مدار گردش اب و... 44
6- همیاری های مربوط به تولید. 44
7-واحدهای اندازه گیری زمین، آب ، محصولات و... 45
بخش نهم
1- سابقه شیوه های بهره برداری در گذشته. 48
2- انواع واحدهای بهره برداری در حال حاضر ( خانوادگی ، تعاونی ، مشاع، گروهی و...) 48
بخش دهم
بخش یازدهم
1- رفتارهای اجتماعی ، هنجارها ، ارزش هایی اجتماعی ، و به ارزش.. 54
3- رفتارهای جمعی و کنترل اجتماعی، اسیب های اجتماعی. 55
4- آرزوها، تمایلات خواسته ها: 56
5- ضرب المثل ها ، ترانه ها ، افسانه ها 56
اصطلاحات محلی روستا ((گویش کلمات)) 60
تصاویری از بخش های مختلف روستا 62
شامل 73 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق مونوگرافی روستای کلاته میرزا رجب
