موقعیت سیاسی ـ جغرافیایی روستا
موقعیت جغرافیایی:
بالاجاده از آبادی‌های بسیار زیبای دامنه‌ی شمالی البرز است که جنگل‌های انبوه و سر به فلک کشیده‌ی جنوبی آن، جلوه‌‌ی خاصی بدان بخشیده. این محل در تقسیمات کشوری از دهستان سدن رستاق غربی بخش مرکزی شهرستان کردکوی از استان گلستان می‌باشد و 54 درجه و 7 دقیقه‌ی طول شرقی و 36 درجه و 48 دقیقه‌ی عرض شمالی و ارتفاع 165 متر از سطح دریا در حدود 7 کیلومتری جنوب شرقی کردکوی واقع است.
این محل از شمال به روستاهای ایلوار، چهارده و النگ، از جنوب تا مرزهای شمالی شهرستان دامغان، از شرق به روستاهای خرم‌آباد (= خراب مسجد) و میان دره و از غرب و شمال‌غربی به شهر کردکوی محدود است. سیمای آن مستطیل شکل است و اضلاع بلند آن در شرق و غرب آن واقع می‌باشد. سببش نیز وجود دو رودخانه‌ی فصلی شرق و غرب محل است که مانع توسعه آبادی گردید. در پس از انقلاب، آبادی به طرف جنوب و شمال توسعه پیدا کرده است.
شناخت و بررسی علل پیدایش روستا:
به طور کلی ارتباط مستقیمی بین استقرار یک سکونتگاه با عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد عواملی که به بهبود اقتصادی روستائیان کمک می‌نماید نظیر وجود آب، اراضی زراعی حاصلخیز، مساعد بودن وضعیت مالکیت برای اراضی کشاورزی و همچنین امکان بهره‌برداری از آنها از جمله عوامل اصلی در پیدایش یک سکونتگاه محسوب می‌شوند. علاوه بر این، وجود عواملی چون روابط خویشاوندی، قدرت و نفوذ خوانین و مالکان، موقعیت طبیعی منطقه به لحاظ پستی و بلندی و دوری و نزدیکی به نهرها، رودخانه‌ها و غیره در پیداش سکونتگاهها مؤثر می‌باشند.
در پیدایش روستای بالاجاده عواملی چون خاک مستعد و حاصلخیز، آب مناسب و رودخانه مؤثر بوده است. در ارتباط با وجه تسمیه روستا میتوان گفت: در زمان صفویه به دستور شاه عباس اول جاده‌ای در شمال محل (بالاجاده) به نام شاه عباسی کشیده شد از آنجائیکه احداث جاده شاه عباسی در شمال روستا قرار گرفته بود نام روستا به بالاجاده شهرت یافت.
شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری روستا:
همانطوریکه در بحث شناخت و بررسی علل پیدایش روستا، بیان شد ارتباط مستقیمی بین استقرار یک سکونتگاه با عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد.
از جمله عوامل مؤثر در شکل‌گیری روستای بالاجاده را میتوان به وجود اراضی مساعد و حاصلخیز آب فراوان، وضعیت توپوگرافی مناسب، زمینه مناسب دامداری و دامپروری وجود رودخانه در دو قسمت شرقی و غربی روستا ذکر کرد.
تاریخچه روستا:
آن چه از اسناد و منابع کتبی در رابطه با «بالاجاده» به دست آمده مربوط به دوران حکومت قاجارها و پس از آن است و از دوران پیش از قاجارها، سند کتبی و منبع و مآخذی که درباره بالاجاده، آگاهی به دست داده باشد، به طور آشکار موجود نبوده تنها سنگ قبری از قرن هفتم ه.ق به دست آمده که پیشینه این محل را تا حدی روشن می‌کند. به جز آن، تنها با آثار قلاع تخریب شده، تپه‌های تاریخی، سفالینهها، موقعیت جغرافیایی منطقه و دیگر آثار و بقایایی که حاکی از سکونت انسان‌های پیشین در این منطقه بوده است میتوان گوشه‌هایی از تاریخ پرفراز و نشیب مردمان این منطقه را دانست اما آیا در گذشته‌های دور، سکونتگاه این مردم در جای کنونی بوده؟ یا بنا به عللی به مناطق مختلفی نقل مکان می‌کردند. گبران شهر بانکلاته (=بانوکلاته)، قصرکشه، تارستان، کانه خل (=کهنه آبادی). سورم سرا، تاق بن، بالده و ... و بالاجاده سکونتگاه این مردم بوده است. آن چه روشن است این است که جایگاه مردم بالاجاده کنونی در گذشته‌های دور در جای کنونی نبوده و هر از گاهی بنا به سببی خواه ستیزها و لشکرکشی‌ها و یا شیوع بیماری‌های واگیر همانند: حصبه، وبا و ... اسباب انتقال مردم به مکان جدید فراهم می‌شده است، یک چند در آن جا مستقر گشته و باز عاملی آنان را از آن نقطه کوچانده به جای دیگر می‌کشاند.
آثار و علایم بالاجاده پیشین را در اطراف آن جستجو کرد ویرانه‌های آثاری که در اطراف محل کنونی اعم از قبرستان‌های قدیم، راه‌ها، سفالینهها، بقایای دژهای دفاعی، تپه‌های تاریخی، قصر، معبد و ... به چشم می‌خورد حاکی از زندگی پدران ما در این اماکن بوده است. و از روی شواهد و قراین، تا حدودی میتوان تاریخ آن را بازگو کرد. از شیوه‌های دفاعی، نوع معیشت، هنر سفال‌گری، شیشه‌گری و ...
یکی از آثار بسیار قدیمی در شمال بالاجاده، قلعه مقدس (دین تپه) روستای چهارده (=چاردی) در پنج کیلومتری شرق کردکوی به وسعت تقریبی ده هکتار می‌باشد. اطراف قلعه، خندقی عمیق به عرض تقریبی 5 متر وجود داشت. به نظر می‌رسد این قلعه در چهار دوره متفاوت، محل سکونت بوده است. وجود سفالینه‌های قرمز و خاکستری و کاسه‌های نوک‌دار و پیه‌سوز قرمز رنگ و آب‌خوری و ظروف پایه‌دار و خنجرهای مفرغی و کاردهای برنزی در گورهای قبرستان که در ضلع شمالی قلعه وجود داشت دیده شده است و به نظر می‌رسد با تورنگ تپه (=تپه قرقاول) گرگان و شاه تپه یساقی هم عصر باشد.
شامل 43 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت درس روستا (روستای بالاجاده)
