جغرافیای حمل و نقل

اختصاصی از فایل هلپ جغرافیای حمل و نقل دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 23

راهها و ترکیب و تکامل آنها

راهها مجاری حرکتی بالقوه ای هستند که درجهت کنشهای متقابل شکل گرفته ای سازمان یافته اند. گرچه این مشخصه عمومی یک راه ساده است ولی یک ارتباط ساده و مجرد در مقایسه با راه واقع بین دو نقطه که از ترکیب کششهای متقابل چندی به وجود آمده است ، تفاوتهای اساسی دارد. به عبارت دقیقتر ، راه واقع بین دو نقطه حاصل ترکیب عوامل مداخله کننده بیشماری است که در یک مسیر مشترک قرار گرفته اند . وطبیعت و ساختمان متفاوتی دارند. چنین ترکیبی از عوامل ، که به ترکیب ارتباط منجر می شود کیفیت فضایی مهمی است که از اختلاف موجود در اشکال حرکت پدید می آید ومنشا آن از کنشهای متقابل جداست . بنابراین ، ممکن است به جهت تفاوتهای موجود در شرایط زمانی و مکانی ترکیب عوامل ، ارتباط بین نقاط به صورت دایمی و ثابت یا موقت و متغیر ظاهر شود. در یک اقتصاد معیشتی کوره راههایی که مزرعه را به انبار وصل می کنند کاربرد موقتی و فصلی دارند . درحالی که در یک اقتصاد مبادلاتی ، خطوط ارتباطی اعم از شاهراهها ، راههای آهن ، و کانالها ، خطوط ثابت و دایمی هستند که برحسب کیفیت ترکیب عوامل ، ثابت و دایمی شده اند.

ترکیب عوامل درساخت یک ارتباط دایمی ، از روندی تکامیل تبعیت می کند که طی زمان مشخصی صورت گرفته است . مثلا ، کوره راههای متعدد و کوچک درجلگه ای سیلابی که برحسب ضرورتهای بعد از فرونشستن سیلابها ، به صورت دالانهایی ، ظاهر شده و رفت و آمد جلگه را تامین می کنند ، نمونه بارز خصوصیت ترکیب و تکامل راههای ارتباطی است . این گونه ضرورتهایی تکامل می یابند و به شاهراههای ثابتی تبدیل می شوند . روند کلی چنین تکاملی ، که با جذف راههای انحرافی و بی ثبات به توسعه خطوط دایمی منجر می شود از اصول کلی به حداقل رساندن فاصله وکاهش هزینه های حرکت پیروی می کند. برخی از خطوط ارتباطی ، مانند راههای هوایی و دریایی ، ظاهرا دارای خصایص ترکیبی متغیر و موقتی هستند ولی کوشش نهایی درایجاد ارتباط بین دو نقطه از راه هوا و دریا نیز اگر چه متکی برملاحظات اساسی بیشماری است ولی مبنای همه آنها تاکید کلی برکاهش هزینه های حرکتی است . مطالعات وارتنتز در زمینه ارتباط بین نقشه های فشار و مسیرهای پرواز که سبب انحراف هواپیماها از خط مستقیم کوتاه می شود کمک موثری در توضیح این مسئله است . وی نشان میدهد که انحراف مسیرهای پرواز از خط مستقیم بیشتر به جهت استفاده از فشارهای قسمت انتهایی و کاهش شدت تصادم باد با قسمت جلوی هواپیماست تا زمان پرواز به حداقل ممکن تقلیل یابد. نقشه (5-3) نمایش کارتو گرافیکی از مسیرهای پرواز بین نیویورک و لندن است که عملا به ضرورت کاهش شدت تاثیر بادهای قسمت جلوی هواپیما ، از مسیر اصلی انحراف یافته اند. این امر درمورد خطوط دریایی نیز صادق است و بظاهر سبب ناثباتی آنها می شود. علی رغم همه مسائل ، عملا بین دو نقطه ، به طور دایم ارتباط وجود دارد.

بنابراین ، هر ترکیب ثابت شده ای ، درواقع . پاسخ به هماهنگی مشترک و بنیادی بین طبیعت و انسان است که از کوشش به منظور کمیته سازی فاصله وحذف مسیرهای انحرافی ناشی می شود. نتایج حاصل از چنین ترکیبی توافق در ایجاد راههای مستقیم وکوتاه است که ظاهرا در یک سطح هموار ، از کمترین هزینه حرکتی برخوردار است . ولی این تنها ضابطه قطعی برای ترکیب و شکل راهها نیست . زیرا متغیرهای دیگری چون شرایط طبیعی ، اجتماعی و اقتصادی ممکن است تغییرات مطلوبی در طرح کلی راهها به وجود آورند. روند کلی در تکامل راههای ارتباطی معمولا نفوذ به مناطق اقتصادی است . درواقع توسعه و تکامل راهها بازتابی از افزایش پویایی نقاط است که خود به کنش متقابل بیشتری منجر می شود. با تغییر کنش متقابل میان نقاط اهمیت ارتباطی راهها نیز تغییر خواهد یافت . بهترین شرایط توسعه خطوط ارتباطی شرایطی است که درجهت اتصال نقاط میانی توسعه یافته باشد. از این رو نه تنها عوامل بیشتری درهم ترکیب می شوند بلکه عبور از نقاط میانی به پیوستگی عوامل مختلف نیز کمک موثر می کند. بنابراین راه نه تنها باید ترکیب ثابت و دایمی داشته باشد بلکه ضرورت آشکار در ایجاد راههای ارتباطاتی به توسعه خطوط مداری و ارتباط زنجیره ای منتهی می شود و ارتباط زنجیره ای خود تقاضای حرکت را عملا افزایش می دهد و موقعیتهای مطلوبی را درجهت استقرار فعالیتهای اقتصادی فراهم می سازد.

خصیصه مهم دیگر روند تکاملی راهها توسعه خطوط متناوب و پیدایش محلهای متقاطع است . هنگامی چنین توسعه ای صورت میگیرد که اقتصاد پیشرفت بیشتری کرده باشد ودر مقیاسی وسیعتر سازمان یافته باشد . تحت چنین شرایطی ارتباطات میان مراکز بازاری گسترده تر شده و ضرورت توسعه راههایی که نقش ارتباطی بیشتری بین مراکز جمعیتی و نواحی مختلف دارند ، زیادتر می شود وبدین سان راههای اصلی با کیفیت فضایی خاصی نظم ارتباطی منطقه را به عهده می گیرند.

به این ترتیب ، راهها شریانهای فیزیکی خاصی هستند که بافت ارتباطی منطقه را به وجود می آورند. شکل فضایی چنین بافتی تاثیر مستقیم برمیزان کارآمد بودن وعملکرد منطقه ای آنها دارد : هر اندازه که راهها زنجیره ای تر و مشبکتر باشند اهمیت و کارکرد بهتری خواهند داشت مشروط برآنکه نظام ارتباطی شبکه تابع تسلسلهای تکراری و مضاعف نشده باشد و ارتباطات منظم و متقاطع و یکپارچه باشند. حرکت در داخل چنین منظومه ارتباطی که از طریق تقاطعها یا نقاط میانی تسهیلات یافته و از نظم کافی برخوردار است کم هزینه ترین حرکات ممکن را به وجود می آورد.

بنابر این اگر در ترکیب خطوط به بیش از یک راه توجه کنیم ، محل تقاطع راهها اهمیت زیادی خواهند یافت . تقاطعها کانونهای مشخصی به شمار می روند که جهت حرکات درداخل آنها تغییر می کند. تقاطعها ممکن است درمحل برخورد خطوط ارتباطی وجاده ها به وجود آیند و هم ممکن است در نقاط اتصال چندین نقطه مستقیم وکوتاه دارند. یکی از تفاوتهای آشکار بین ویژگیهای ارتباطی یک کشور توسعه یافته با ویژگیهای ارتباطی یک کشور توسعه نیافته ، در تعداد راههای زنجیره ای متناوب و مداری و مهمتر از همه سیستم ارتباطی آنهاست .

الف ) نقش وعملکرد راهها

راهها عوامل فیزیکی خاصی هستند که نظم ارتباطی نقاط را سازمان می دهند. در صورت فقدان چنین عواملی ، چاره جویی انسان در پاسخ به ضرورتهای ارتباطی عملا به پاره ای از تخیلات ذهنی متکی می شد که صرف انرژیهای حرکتی نامحدود و رسیدن به مقاصد ناخواسته نتیجه کلی آن بود. بنابراین یکی از عمده ترین کارکردهای راه کمک موثر به کارآیی و سودمند ساختن حرکات از طریق جهت دادن به آنهاست . تولید در یک روستای