معماری دوره سامانی
بقعه اسماعیل سامانی
مقدمه
در تاریخ هر کشوری، با گذشت زمان و برخوردار با آداب و رسوم، فرهنگها و هنرهای گوناگون همواره سبکهای خاصی از هنر و بخصوص معماری بوجود می آیند که مطالعه هر کدام از این طریق، خود نشانگر ذوق، سلیقه، استعداد و امکانات آن عصر می باشد.
طبیعی است این آثار در ابنیه در طی قرون متمادی، همواره مورد اسیب و لطمات گوناگون قرار گرفته و شکل اصلی خود را از دست می دهند. اما در این بین، همواره آثاری نیز وجود دارند که از استحکام خوبی برخوردار بوده و تا زمالن حاضر، بر جای مانده اند.
آنچه حائز اهمیت است، دسترسی به این اثار می باشد که متاسفانه در مورد ایران، با توجه به تغییر حدود و ثغور، در طی سالیان متمادی، برخی از این آثار به سایر کشورهای همسایه تعلق یافته است.
از جمله می توان از معماری و هنر دورة سامانی، متعلق به اواخر سدة سوم هجری – نیمه دوم قرن نهم میلادی – نام برد که از جمله ادوار قابل توجه در تاریخ ایران بوده و موجبات شکوفایی هنر و معماری ایرانی – اسلامی را فراهم آورده است. اما همانگونه که بعداً ذکر خواهد شد، از این زمان، آثار چندانی در دست نبوده و آنچه در دست است، بنای بقعة اسماعیل سامانی است که امروز در بخارا، در جمهوری ازبکستان شوری قرار دارد.
این بنا، به علت استحکام، طراح و نمای زیبای آن و همچنین از نظر به رفد بودن، همواره مورد توجه بوده و از مشخصات بارز دوره سامانی بشمار می رود.
با روی کار آمدن سامانیان دراواخر قرن سوم هجری، نوزایشی اصیل در خراسان – گه بعدها ماوراءالنهر و افغانستان نامیده شد – پدیدار گشت.
در خصوص تکامل تدریجی معماری در اوایل این دوره سامانیان نتیجه گیری کلی مشکل است. از سه قرن اول هجری، بناهای زیاید موجود نیست، در صورتیکه از منابع چنین مستفاد می شود که در این دوره، صدها بنای زیبا و مساجد عالی ساخته می شود.
معماری و بطور کلی هنر، در دوره سامانیان، آمیزه ای بود از سنن پیشین هنری، همراه با ذوق جدید اسلامی که در نتیجه، هنری ایرانی – اسلامی، مهذب و دارای کیفیت عالی، بوجود آورده بود. اما لازم به تذکر است که بعلت اشیاء هنری و اینکه برخی از آنها را بطور قطع نمی توان به اصل ئ مکان مشخصی متعلق دانست، تشخیص طرحهای هنری، آسیای مرکزی از طرحها ادوار اسلامی ایران، کمی دشوار است. با توجه به کاوشهای باستان شناسی در اسیای مرکزی شوروی، می توان به این نکته اشاره نمود که آثار هنری دوره سامانیان، ترکیبی از سنن هنری محلی، سنن ایران دوره سامانی و بیشتر هنر دروه اولیه اسلامی و هنر اسلامی جدیدی که در دوره عباسیان توسعه یافت. نمونه بارز این مکتب جدید اسلامی، آثار مکشوف در شهر ساوه، پایتخت موقت خلفای عباسی است که از این رو، به مکتب ساوه معروف است. مقبره اسماعیل سامانی در بخارا از نمونه های متأثر از این مکتب در ایران دوره سامالنی بشمار می رود.
نوع فایل: word
سایز:11.8 KB
تعداد صفحه:11
معماری دوره سامانی