بیان و تعریف مفاهیم انقلاب اسلامی از منظر اندیشمندان داخلی و خارجی و از نظر قرآن بیان شرایط و مولفه های انقلاب عوامل و عناصر انقلاب / زمینه های تاریخی انقلاب اسلامی / انقلاب مشروطیت + قیام 15 خرداد + انقلاب تنباکو دوران استبداد رضا خان + دوران محمدرضا پهلوی + زندگی امام خمینی + دوران مبارزه + پیروزی انقلاب اسلامی + تحول های پس از انقلاب از سال 58 تا کنون بررسی انقلاب اسلامی با سایر انقلابهای جهان اعم از انقلاب صنعتی اورپا، انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب اکتبر روسیه، انقلاب چین چالشهایی که نظام بعد از انقلاب اسلامی با آن روبه رو بود.
کتاب انقلاب اسلامی و منابع
نظریات اندیشمندان در خصوص انقلاب اسلامی دکتر ملکوتیان انقلاب اسلامی شهید مطهری انقلاب اسلامی و بازتاب منوچهر محمدی انقلاب اسلامی ایران در حساسترین زمان و حساسترین مکان به رهبری روحانیت به پیروزی رسید. زمانی که دنیا به دو بلوک شرق و غرب تقسیم شده بود. ایران در حساسترین منطقه ی خاورمیانه در خلیج فارس ( مهم از نظر منابع انرژی نفت و گاز ) قرار داشت و قدرتهای بزرگ مثل روسیه و امریکا حرکت های آزادی بخش مرا در کشورهای منطقه کنترل می کردند.
انقلاب در سال 57 پیروز شد و ماهیت دینی انقلاب اسلامی مهمترین نکته بود. به همین دلیل از همان موقع به دنبال براندازی انقلاب بودند.
امروزه در عرصه های مختلف علمی و ورزشی و اقتصادی نخبگان ماهیت انقلاب را به اثبات رساندند. به خاطر تصوری که از دین داشتند و همچنین نقش موثر مردم به عنوان یک انقلاب در کوتاهترین زمان ممکن به پیوندی رسید.
تمام انقلابها در کشورهای دیگر به مرور زمان آرمانهای خود را از دست داده و به آرمانهای خود نرسیده و در کشور ما به خاطر داشتن ایدئولوژی واحد (اسلام) به آرمانها رسیدند. آحاد مردم از هر قشری در انقلاب موثر بودند. فرقه های مختلف مردم اعم از شیعه و سنی در انقلاب مهم بودند.
مفاهیم و عوامل و عناصر انقلاب
انقلاب : دگرگونی در ساختار سیاسی کشور در یونان باستان از انقلاب به عنوان چرخش دورانی سیاره ها یاد می کردند. دگرگونی شدید و ناگهانی منجر به تحولات اساسی انقلاب از یک سو سبب تغییر دراساس حکومت است. هدف اصلی حرکتهای انقلابی در اساس حکومت است و به تحول در ایدئولوژی غالب کشور منجر می شود. خط مشی کشور به خط مشی ایدئولوژی رهبر انقلاب تغییر می یابد.
انقلاب کلاسیک : استفاده از قوه ی قهریه (خشونت) در تغییر نظام
انقلاب یک تحول کیفی و بنیادی و یک چرخش عظیم در حیات جامعه است. انقلاب به سرنگونی یک رژیم کهنه و جایگزینی آن با یک نظام نو و مترقی می شود.
انقلابیون از وضع موجود ناراضی اند و به دنبال وضع جدید و بهترند. از وجوه مشخصه ی انقلاب شرکت وسیع و همگانی مردم است. مشخصه ی اصلی انقلاب این است که قشر وسیعی از مردم در این حرکت عظیم حضور داشته باشند و به همین دلیل هر حرکتی انقلاب نامیده نمی شود.
با بررسی مشخصه های انقلاب متوجه می شویم که حرکت های مردمی با انقلاب تفاوت دارند.
انقلاب در لغت : حالی به حالی شدن، چرخش دورانی
انقلاب از نظر سیاسی و اجتماعی : تغییر نهاد سیاسی و سمبل های حکومتی تغییر می کند.
عناوین مختلف رژیم قبلی را به طور کلی عوض می کنند.
در یونان قدیم ارسطو احساس انقلابی را در مساوات و عدم مساوات بررسی می کند.
146 – 600 سال قبل از میلاد 84 انقلاب در یونان باستان .
در روم باستان 170 انقلاب تعدادی از مبارزین در ان زمان فقط با تغییر سلطنت موافق بودند و روحانیون فقط به مسائل دین بپردازند. اما امام خمینی دین را از سیاست جدا نکرد. انقلاب اسلامی ما نشات گرفته از انقلاب عصر پیامبر و قیام امام حسین بود. امام خمینی سیاست را مثل دیانت دانستند.
از منظر قرآن : در قرآن از انقلاب به معنای زیر و دور شدن یاد شده است.
در سوره ی آل عمران آیه ی 144
بر اثر اتفاقات جنگ احد این آیه نازل شد.
در سوره ی رعد آیه ی 11 ، تغییر و تحول درونی انسان در تاریخ اسلام از انقلابهای فردی زیاد دیده ایم مثل حضرت حر.
عوامل انقلاب : با بررسی و نگاه به انقلاب های دیگر مانند انقلاب فرانسه، انقلاب روسیه، انقلاب چین
عوامل و عناصر (ویژگی های) انقلاب
الف ) عوامل
1 ) عامل نارضایتی عمیق از وضع موجود :
نارضایتی در بحث انقلاب عنصر مهمی است. در واقع نارضایتی سبب ظهور سایر عوامل می شود.
به هر نارضایتی، نارضایتی عمیق از وضع نمی گویند. عمدتاً نارضایتی موجود در بین اکثریت جامعه علی الخصوص در بین نخبگان سیاسی و فکری ظهور می کند. نارضایتی به حدی باید عمیق باشد مردم از برنامه های جامعه ناامید باشد.
محمدرضا پهلوی با وعده و وعید به مردم و با قبول اصلاحات می خواست جلوی مردم را بگیرد.
نارضایتی انقلابی توده ها با اعتقادات و اعتراضات و درگیری های غیرقانونی همراه با شعارهایی برای طور نظام حاکم باشد. برای به نتیجه رسیدن نارضایتی ها به عوامل دیگری نیازمندیم.
2 ) ظهور و گسترش ایدئولوژی های جدید:
در تمام انقلابها در دنیا دارای ایدئولوژی بودند که از طرف رهبر انقلاب مطرح شده است.
برنتون : تمام انقلاب ها با گسترش ایدئولوژی های جدید است.
هدف ایدئولوژی چیست ؟ شکل دادن بسیج عمومی، هدایت مردم و نحوه ی اعتراض مردم تلقی می شود. ممکن است ایدئولوژی اسلامی و یا غیراسلامی باشد. در انقلاب ما ایدئولوژی اسلامی مطرح بود.
حضرت امام قیام 15 خرداد یا 19 دی و جریانهای مختلف را به قیام خونین امام حسین شباهت می دادند. الگوی انقلاب قیام عاشورا بود. ملت ما توانست با دیدگاه معنوی در مقابل استکبار پیروز شود.
در تمام انقلاب ها اگر ایدئولوژی واحد باشد و دوگانگی پیش نیاید زودتر به پیروزی می رسد.
در زمان کوتاهی انقلاب به پیروزی می رسد. از 19 دی 56 تا 22 بهمن 57 انقلاب به سرعت پیش رفت. در زمان طاغوت ایدئولوژی ناسیونالیسم شاهنشاهی بود.
3 ) گسترش روحیه ی انقلابی :
در هر جامعه ای اگر عامل اول و دوم باشد اما روحیه ی انقلابی به وجو نیاید، انقلاب صورت نمی گیرد. گسترش روحیه ی انقلابی به وجود آمدن روحیه ی پرخاشگری در مقابل نظام حاکم و یک پدیده ی روانشناختی است.
در مقابل سیاستهای اصلاح گرانه وسیاست طلبانه مقاومت می کنند. این روحیه در بین یک عده گسترش پیدا می کند.
لذا تا زمانی که این پدیده در جامعه ای روی ندهد انقلاب صورت نمی گیرد.
4 ) رهبری و نهادهای بسیج گو :
بدون رهبری 3 عامل فوق به نتیجه نمی رسد. فقدان رهبری باعث وجود شکاف هایی در جامعه شده.
وظیفه ی مهم رهبری در هدایت انقلاب چیست ؟
رهبری در حرکتهای انقلابی باید مشکلات کشور با ترویج و تبین کند تا علت نارضایتی وضع موجود را درک کنند.
با شعارهای هیجان انگیز روحیه ی انقلابی را بر علت بدید. بیان و گسترش ایدئولوژی جدید، مسئله ی مهم است، وظیفه ی دیگر رهبر. رهبر باید با برنامه باشد، مسئولیت بسیج کردن مردم است. مردم گوش به فرمان رهبر انقلاب هستند. توده ی مردم را بسیج کند از قشر خاصی نباشند. ترسیم و برقراری نظام سیاسی جدید، و تلاش برای رسیدن به اهداف و شعارها پس از انقلاب. ویژگی رهبر و( تمام گروهها و توده های مردم بدون چون و چرا از او تبعیت می کنند. )
عناصر انقلاب :
سرعت دهنده ی انقلاب و کمک به 4 عوامل فوق :
1 ) شرکت تودهها ( مردی بودن ) – انقلاب یک پدیده ی کاملا مردمی است. انقلاب در میان مردم و بوسیله ی آنها به فرجام می رسد . ودر نهایت نظام سیاسی حاکم را تغییر می دهند. انقلاب حرکتی از پایین به بالاست ولی تحولات دیگر از بالا به پایین است. اقدامات میخائیل گروباچف در اتحادیه جماهیر شوروی. عنصر مهم توده ی مردم و رهبری خیلی مهم است.
2 ) عنصر خشونت : هیچ انقلابی بدون خشونت نیست. تمام انقلابها همراه با خشونت است. خشونت از طرف انقلابیون است و آنها سرکوب می شوند.
مجموعه اقدامات غیرقانونی از انقلابیون مثل اعتصابات، اعتراضات، برخورد با گارد و شیشه شکستن را خشونت گویند.
عناصر (ویژگیهای ) انقلاب :
باید ها – نباید ها بایدها : اعتقادی – ارزش نبایدها : ضد ارزش – ناهنجاری رفتاری
1 ) عنصر توده ها (مردمی بودن)
2 ) عنصر خشونت
3 ) تغییر در ساختار سیاسی
میزان خشونت در هر انقلابی به فرهنگ مردم و وضعیت نیروهای مسلح بستگی دارد. نوع برخورد نظام در سرکوب شورشها به ماهیت نظام بستگی دارد. یکی از مواردی که در دهه 50 بعد از قیام 15 خرداد در نظام رخ داد فضای باز سیاسی، برنامه های اصلاحی و برنامه های فرهنگی جامعه را اصلاح کردند. مثل اقدامات هویدا، آموزگار وفشارهای بین المللی از جانب کارتر و ... در برخورد نظام با انقلابیون تاثیر داشت.
در انقلاب 1962 الجزایر 1000000 نفر کشته دادند.
در انقلاب 1959 کوبا حدود 20000 نفر از مردم کشته شدند.
خشونت یک عامل موثر در پیروزی انقلاب است و اندیشمندانی چون شهید مطهری بر آن صحه می گذارند.
3 ) در انقلاب سیاسی نظام سیاسی جامعه تغییر می کند و به دنبال آن ابعاد دیگر مثل نظام فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی نیز تغییر می کند. بحث در انقلاب برچیده شدن نظام شاهنشاهی و پیاده سازی نظام سیاسی اسلامی بود.
مباحث نظری انقلاب
پدیده های اجتماعی
انقلاب تغییرات اساسی در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی ایجاد می کند. پیشرفت های اقتصادی، سیاسی و ... در سایه انقلاب بودند. انقلاب در هر کشوری نتایج مطلوبی خواهد داشت. رفرم، کودتا، شورش، نهضت ها چه تفاوتی با انقلاب دارند.
اصلاح (رفرم) : در بسیاری از کشورها در گذشته ودر حال حاضر به نوعی با اصلاح آشنا هستیم. تلاش برای تغییر تدریجی در ساختار سیاسی، اقتصادی و ... عمدتاً از سوی حاکمان کشور به صورت قانونی به تدریج صورت می گیرد. مثل دولت آقای خاتمی، اقداماتی در اصلاح ساختار، اقدامات اصلاحی محمدرضا شاه، اقدامات اصلاحی میخائیل گورباچف .
نهضت : حرکتی است معمولاً دراز مدت معمولاً به صورت تلاشهای فکری و فرهنگی است و رنگ انقلابی به خود می گیرد و در نتیجه به انقلاب منجر می شود. مثل نهضت امام خمینی از سال 42 تا 57
کودتا : در کودتا اقلیتی از نیروهای مسلح و مجهز به سلاح های جنگی در مقابل گروه دیگری که در حاکمه است و وضع را به نفع خود تغییر می دهند. اقدامات سریع گروهی از نیروهای مسلح علیه یک رژیم سیاسی به نفع انتقال و جا به جایی رژیم و همراه با خشونت ، کودتا بدون مشارکت مردم کودتای جمال عبدالناصر در عصر 1952 ، ژنرال مترف 1999 در پاکستان ، کودتای 28 مرداد 1332 در ایران .
شورش : هدف آنها تغییر در ساختار سیاسی نیست بیشتر صنفی است. حرکتی مقطعی است و خواستار ایدئولوژی جدید نیست و به دنبال مطالبات صنفی و گروهی هستند. و شورش ها توسط رژیم سرکوب می شود.
جنگ داخلی : یک مبارزه ی مسلحانه برای کسب قدرت در بین طرفهای درگیر در کشور است و هر یک بخشی از کشور را به عهده دارند. به سبب طغیان از سوی بعضی از ساکنان کشور برای تجزیه کشور خودمختاری و استقلال است. لبنان، گروه های درگیر در افغانستان
مباحث نظری انقلاب
عمدتاً به بررسی نظریات اندیشمندان انقلاب اسلامی می پردازیم. اندیشمندان با دید سیاسی، اقتصادی، روانشناختی و چند علتی به توضیح انقلاب پرداخته اند.
1 ) خانم تدا اسکاچیل : یک نظریه پرداز ساختارگرا، در کتاب دولت های انقلابهای اجتماعی 1972، با رو ارادی بدون انقلاب، انقلاب به صورت ساختاری به وجود آمد. نه ارادی و مردم در به وجود آمدن انقلاب نقشی ندارد. و نقش انقلابیون در گسترش و توفقیشان انکار می کرد. معتقد بود انقلابها ساخته نمی شود به وجود می آورند. اما با وقوع انقلاب اسلامی که هم ایدئولوژی و هم مردم موثر بودند در مقاله ای در 1982 با توجه به انقلاب اسلامی نظریه ی قبلی خود را نقض کرد و گفت انقلاب اسلامی تنها انقلابی است که ساخته شده است.
هنگامی که در اثر نوسازی شدید همچون اصلاحات ارضی، مهاجرت به شهرها، کنار رفتن روحانیون، و یأس خود بیگانگی که به وجود آمد. الگوهایی مانند امام حسین و شبکه ی گسترده مسجد و روحانیون انقلاب را به وجود آوردند. اما انقلاب در سال 57 با ایدئولوژی اسلامی و شرکت مردم به وقوع پیوست و نظریه ی خانم اسکاچیل مردود شد.
2 ) جناب مادوین زونیس : به مسائل روانشناختی، در انقلاب پرداخته است. کلاً قدرت و اداره ی کشور در شاه متمرکز شده بود. زونیس ویژگی های شخصیتی محمدرضا شاه را بررسی کرد تا عوامل را بررسی کند. کدام عوامل موجب شکست محمدرضا در مقابل مردم شد. شاه نقش محوری داشت.
شاه در دوران کودکی تربیت می شد تا برای حکومت آماده می شد. زونیس معتقد بود محمدرضا به جای تربیت مدبرانه و رشد استعدادهای او در محیط زندگی در کنار پدری مستبد همچون رضا خان تربیت شد لذا محمدرضا شخصیتی مردود و فاقد اعتماد به نفس بود و نتوانست دولت را کنترل کند و حکومت را از دست داد. ارنست بردن یکی از دوستان محمد رضا بود. 20 سال در ایران زندگی کرد در نهایت به خاطر مسائل اخلاقی قبل از انقلاب از ایران رفت.
محمد رضا با اسد الله خیلی رابطه ای خوبی داشت اسد الله اعلم در قیام 15 خرداد به شاه کمک کرد. حضور خواهر دو قلوی شاه (اشرف) : اشرف یکی از بازیگران اصلی در زمینه عرصه ی سیاسی در زمان محمد رضا بود. اشرف در سال 56 به سازمان ملل رفت.
در ظاهر به فدا اعتقاد داشت اما اقدامات مذهب ستیزی او این مسئله را بی رنگ می کرد. و بیماری او در سال 53 باعث از دست رفتن اعتقاد او شد.
تصور شاه از کمک های امریکا، در دهه ی 50 نیز امید به کمک امریکا داشت. البته این پشتیبانی تا انقلاب ادامه داشت. کارتر در ملاقات با شاه ایران را جزیره ای با ثبات می دانست اما پس از رفتن از ایران، ایران را به نقض حقوق بشر محکوم کرد.
نظریه ی جیمز دیویس: دیویس در مورد وقوع انقلاب با طرح منحنی G به مسائل اقتصادی تأکید دارد.وی عقیده دارد که بیشتر مسائل اقتصادی در تحولات و انقلاب تأثیر دارد و می گوید که انقلاب در جامعه زمانی رخ می دهد که یک دوره کوتاه مدت عقب گرد رشد باعث تحول شود.
در اینجا علت اقتصادی را بررسی می کنیم.یکی از مسال مهم انقلاب نارضایتی است. طی رکود اقتصاد بعد از رشد طولانی یک فرقه از جامعه ناراضی می شوند که این نرضایتی، نارضایتی فکری و سیاسی نیست. بلکه عامل ایجاد این نارضایتی عامل اقتصادی است.
فرمول جیمز: طولانی شدن رشد اقتصادی+ دوره ی کوتاه رکود سریع= انقلاب.
نظریه ی چالمرز جانسون: این نظریه بیشتر بر روی ارزش های اجتماعی تأکید دارد. در کتاب تحول انقلابی تضاد را به عنوان عنصر مهم در جامعه می دانند که باعث تحولاتی در جامعه می شود.
شهید مطهری نیز بر روی خشونت تأکید دارد.
سه عامل را در وقوع انقلاب مؤثر می داند:
از بین رفتن تعادل(رکود قدرت):
هر حکومت یا دولتی در مقابل خشونت ها باید به وسیله یک قدرت که دارای مقبولیت باشد کشور را اداره کند وقتی حکومت این قدرت را از دست نمی تواند مقاومت کند.
ناسازگاری نخبگان حکومتی:
اگر در ساختار حکومت و دایره ی حکومتی افرادی وجود داشته باشند که در مسائل مختلف بنای مخالفت بگذارد باعث زمینه سازی انقلاب می شود.
عوامل شتاب زا:
عواملی هستند که در حرکات انقلابی باعث ایجاد شتاب می شوند مانند گسستن استحکام نیروی نظامی.
مشیل فوکو: یکی از افرادی است که در جریان انقلاب اسلامی حضور داشته و شاهد تمام حرکت ها و شمارها بوده است. نگاه این شخص با بار معنوی وسیاسی است. وی معتقد است که زبان مشکل و محتوای انقلاب اسلامی امری اتفاقی نیست بلکه وجود مذهبی قوی با استفاده از روحانیون و حضور آنها و نفوذ آنها در بین مردم باعث انقلاب اسلامی شده است. میشل فوکو مسائل اقتصادی را دلیل و علت انقلاب نمی داند (با توجه به شعارها و حرکت ها)او معتقد است که ریشه های حرکت ها و انقلاب را باید در معنویت جستجو کرد. (انقلاب اسلامی با دید معنویت گرای سیاسی).
دیدگاه حضرت امام خمینی (ره):
حضرت امامعتقد است انقلاب اسلامی با سایر انقلاب ها تفاوت است هم در پیدایش و هم درانگیزه ی مردم امام به عنوان یک رهبر دینی از نظر بین سیاسی بسیار بالا بودند.بعد از پیروزی انقلاب امام بحث انقلاب پویا را مطرح کرد. امام عدم وابستگی را مطرح فرمودند.انقلاب از نظر امام یک تحول سیاسی به تمام معنا بودند. نظام مستمر پس از پیروزی انقلاب بر پایه ی ولایت فقیه بود.ولایت فقیه جایگاه والایی در نظام دارد.چارچوب اصلی اندیشه ی حضرت امام را ولایت فقیه تشکیل می دهد.مهم ترین نقش، نقش مردم بود.
دیدگاه شهید مطهری:
مغز متفکر انقلاب شهید مطهری است. شهید باهنر و دکتر بهشتی و ..... از چهره های برتر انقلاب بودند.
انقلاب از طغیان و عصیان مردم یک منطقه علیه حاکمیت موجود می آید. این شورش ها برای طرد ظلم است و رسیدن به وضع مطلوب. هر طغیانی علیه ظلم انقلاب نیست.
انقلاب های ادبی، صنعتی، هنری و … در کنار انقلاب سیاسی و اجتماعی جزء انقلاب است.
شهید مطهری 3 درجه قائل است : انقالاب فردی، انقلاب اجتماعی و عنصر منفی و انکار
انقلابی که در یک جامعه اتفاق می افتد معلول یکسری نارضایتی هاست. به دنبال این نارضایتی ها است که عنصر نفی و انکار و عنصر خشونت در جامعه ملموس می شود.
لذا در جمع بندی دیدگاه شهید مطهری نارضایتی و خشم از وضع موجود + آرمان وضع مطلوب + حس پرخاشگری و طرد ظلم منجر به انقلاب می شود. هدف مهم رسیدن به وضع آرمان مطلوب – جدید
زمینه های تاریخی انقلاب :
قیام تنباکو 1270 هجری شمسی
قیام مشروطیت 1285 هجری شمسی
ماهیت قیام تنباکو ضد استعماری بود. اهمیت قیام مشروطیت (اصلاح نظام سیاسی) بیشترین امتیازات به کشورهای بیگانه در زمان شاهان قاجار واگذار شده. پس از واگذاری امتیاز کشت و کاشت تنباکو به یک شرکت انگلیسی داده شده بازرگان و تجار اعتراض کردند.
آیت الله میرزای شیرازی اصرار به لغو قرارداد داشتند به همین دلیل آیت الله شیرازی مصرف تنباکو را حرام و محاربه با امام زمان اعلام کردند. فتوای آیت الله شیرازی نقش مهمی داشت. این اولین عقب نشینی شاهان قاجار بود.
1 ) مقاومت همه ی مردم در مقابل سلطنت قاجار بود
2 ) ظهور سیاسی روحانیت را به عنوان رهبری حرکت های سیاسی
3) بایدهای مشروعیت سیاسی به دنبال این حرکت متزلزل می شود.
زمینه های تاریخی انقلاب اسلامی
1 ) قیام تنباکو 1270
2 ) مشروطیت 1285
چرا بعد از 15 سال از قیام تنباکو علما به فکر قیامی علیه مشروطیت شدند؟
نارضایتی مردم و علما از حاکمیت، قدرت متمرکز بود بر شاهان قاجار و شاهان قاجار بیشتر وابسته به دولت های بیگانه بودند.
بعد از قتل ناصرالدین شاه در 1275 هرج و مرج در کشور افزون شد و علما به این فکر افتادند که کشور باید دچار قانون باشد.
سرانجام با پذیرش مظفرالدین شاه در سال 1285 قانون مشروطیت به امضاء رسید. تحصنی که در شاه عبدالعظیم علما به پا کردند و به قم مهاجرت کردند دولت را به این واداشت که به حرف علما گوش دهد. قانون اساسی با الهام از قانون بلژیک و فرانسه تدوین شد. و مجلس با پیروزی مشروطه خواهان به پیروزی رسید.
در مبارزه با سلطنت روحانیت 4 استراتژی داشتند.
1 ) حفظ انسجام و حل اختلافات درون سازمانی
اختلافاتی که بین مبارزین وجود داشت اختلاف بین مشروطه خواهان و مشروعه خواهان اکثریت مشروطه خواهان و اقلیت مشروعه خواهان بعد از شکل گیری مجلس علما انتظار داشتند که دیگر کشورهای بیگانه در مجلس دخالت نکند.
مصوبات مجلس مطابق با موازین اسلام باشد. علما دیدند که اکثر نمایندگان مجلس از کشورهای بیگانه الهام می گیرند.
شیخ فضل الله نوری گفت که مجلس باید مطابق با قوانین اسلامی باشد. علما به دو دسته ی اقلیت مشروعه خواه به رهبری شیخ فضل الله نوری و مشروطه خواهان تقسیم شد. در نهایت شیخ فضل الله نوری یکی از رهبران قیام مشروطیت بود.
مظفرالدین شاه فردایامضای مشروطیت از دنیا رفت و فرزندش محمدعلی شاه به حکومت رسید.
با دخالت روسیه مجلس به توپ بسته شد. شیخ فضل الله به بهانه ی مبارزه با مشروطیت اعدام شد.
با قیام کسانی مثل ستارخان و باقر خان از تبریز و رسیدن به تهران محمد علی شاه به سفارت روسیه گریخت و احمد شاه با سن کم به حکومت رسید.
2 ) استراتژی حفظ اصل اسلام
3) استراتژی تغییر نظام سیاسی
درست است که علما از نظر تفکر و سلیقه با هم تفاوت دارند. اما اصل اسلام باید حفظ شود.
4) استراتژی حفظ وحدت و انسجام اجتماعی
جامعه به 4 گروه تقسیم شده بود.
1 ) گروه سلطنت طلب حامی سلطنت بودند
2 ) گروه سکولاریسم که از بیگانگان دستور می گرفتند
3 ) گروه مشروعه خواه
4 ) گروه مشروطه خواه
ضعف روشنفکران :
1 ) برخورد نقادانه با فرهنگ غرب نداشتند و تقلید کورکورانه
2 ) بی اعتنایی به سنت ها و مذهب ایران
3 ) اعتماد بیش از حد به دولت های غربی و نادیده گرفتن روح استعمار آنها
4 ) نبود پایگاه مردمی و بی توجه به حضور روحانیت
چرا مشروطیت ناکام ماند ؟ 1 ) عامل درونی 2 ) عامل بیرونی
1 ) عامل درونی : ابهام در ایدئولوژی و نبود نظریه
ماهیت کاملاً متفاوت نیروهای مشروطه خواهان نفوذ عناصر مستبد و وابسته و غرب زدگی برخی از مشروطه خواهان ناکامی در ایجاد یک دولت مرکزی کارآمد.
2 ) عامل بیرونی :
احمد شاه به سن قانونی رسید و رسماً تاجگذاری کرد و این تقارن با جنگ جهانی اول بود.
قرارداد 1907 بین روسیه و انگلستان تقسیم کردند به 3 منطقه : منطقه ی شمال پایگاه روسیه منطقه ی جنوب در اختیار انگلستان. نیروهای خارجی که وارد ایران شده بود از نظر فرهنگی و اقتصادی در ایران مشکل زا بودند. در نهایت با روی کارآمدن احمد شاه نابالغ کار مشروطیت تمام شد. درگیری عشایر در جنوب کشور با نیروی انگلستان، هرج و مرج در کشور و در نهایت در سال 1299 سید ضیاء طباطبایی که از عوامل انگلستان بودند رضا میر پنج برای فرماندهی کل قوا بهترین گزینه شد. رضاخان فرمانده ی قزاق ها در قزوین بود.
در نهایت با حمایت انگلستان تهران را بدون خونریزی فتح کردند. سیدضیاء نخست وزیر شد رضا خان فرمانده شد. در نهایت سید ضیاء عزل شد و انگلستان او را به عنوان عامل دیپلماسی به فلسطین اشغالی فرستاد و تا 20 سال جاسوس انگلستان در فلسطین بود.
رضا خان از سال 1302 تا 1304 نخست وزیر بود. رضاخان تغییراتی در قانون اساسی انجام دهد و متمم هایی اضافه کند. و در نهایت خلع قاجار را اعلام کرد و در سال 1304 رسماً تاجگذاری کرد.
دوره رضا شاه :
1 ) فعالیت های سیاسی
2 ) فعالیت های فرهنگی
3 ) فعالیت های اقتصادی
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 33 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله انقلاب اسلامی ایران
