یکی از ابعاد اساسی و مهم وجود انسان که در برنامه ریزی های تربیتی (اعم از تعیین اهداف، اصول و روشها) به نحوی مورد نظر قرار می گیرد بعد عقلانی اوست.
مکاتب تربیتی نیز هر یک با بینش خاص خود به بیان اهمیت این بعد تربیت پرداخته اند و بسیاری از مربیان بزرگ جهان وقتی از تعلیم و تربیت بحث می کنند با توجه به برداشت خاص خود از عقل و عقلانیت، پرورش نیروی عقلانی انسان را پایه اساس و تعلیم و تربیت تلقی می کنند.
یک مکتب که دارای هدفهای مشخصی است و مقررات همه جانبه ای دارد وبه اصطلاح سیستم حقوقی، سیستم اقتصادی وسیاسی دارد، نمی تواند یک سیستم خاص آموزشی نداشته باشد، زیرا مکتبی که می خواهد در بین مردم یک طرح خاص اخلاقی یا اقتصادی و یا سیاسی را پیاده کند، قطعاً اینها را برای انسانها می خواهد، اعم از اینکه فرد انسان هدف باشد و یا جامعة انسانی که اگر مکتبی مثل اسلام باشد که در آن هم اصالت فرد محفوظ است و هم اصالت اجتماع، قطعاً می باید برنامه ای برای ساختن افراد در دست داشته باشد، هم از آن نظر که هدف بودن خود فرد (اصالت خود) تامین گردد و هم از آن جهت که باید فرد مقدمه ای و ابزاری برای اجتماع باشد. با توجه به همین نکته است که می باید با اصول تعلیم و تربیت اسلامی آشنا بشویم.
در نظام تربیتی اسلام عقل و پرورش عقلانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تکیه بر عقل و تأیید جنبة عقلانی یکی از ویژگیهای تربیت اسلامی است. آیات قرآن با تعابیر مختلفی از این بعد ارزشمند انسان سخن گفته و روایات نیز به بیان جایگاه والای عقل می‌پردازند.
برداشت ها و تعابیر مختلفی از عقل و عقلانیت و تربیت عقلانی در مکاتب و نظام های تربیتی و جود دارد.در این تحقیق سعی شده دیدگاه کلی امام علی علیه السلام را در مورد عقل و عقلانیت تبین و سپس دلالتهای تربیتی آن استنتاج گردد.
ضرورت و اهمیت تحقیق
چنانکه در مقدمه اشاره گردید عقل از ابعاد اساسی و جود انسان محسوب شده و مکاتب تربیتی هر یک با بینش خاص خود به بیان اهمیت ولزوم تربیت عقلانی پرداخته اند.
این بینش خاص موجب برداشت های متفاوتی از معنی و مفهوم عقل وعقلانیت آدمی شده و هریک از این برداشت ها می تواند منشأ صدورآرایی در زمینه تربیت عقلانی گردد. لذا به نظر میرسد قبل از هرگونه نظریه پردازی در مورد تربیت عقلانی در نظام تربیتی اسلام لازم است با معنی و مفهوم عقل وعقلانیت در منابع ومتون اسلامی آشنا شده و نظرات تربیتی خود را در مورد تربیت عقلانی بر مبنای چنین برداشتی استوار نمائیم.
عقل در تفکر اسلامی از جایگاه رفیع و شایسته ای برخوردار بوده است، اما تلقی و تحلیلی که از این حقیقت و الا در فرهنگ اسلامی به چشم می خورد، علیرغم وجوه مشترک، با یکدیگر تفاوت و در مواردی تعارض دارد، زیرا حکیمان و عارفان مسلمان وقتی از عقل سخن می گفتند، گاهی آن را تقسیم می کردند به عقل نظری و عقل علمی، گاه به عقل فطری و عقل کسی، و گاه به عقل جزئی و عقل کلی.
گاهی عقل را در برابر جنون و سفاهت می نهادند، گاهی عقل را در برابر عشق قرار می‌دادند و گاهی هم عقل را در برابر شهوت وغضب که قوای دیگر نفسانی هستند می‌نهادند. گاه غرضشان از عقل، قوه عاقله بود، گاه محتوی این قوه، گاه عقل را به معنی موجودی خارجی به کار می برند و گاه به معنی قوه ای درونی.
دیدگاه اسلام را در مورد عقل و عقلانیت باید از خلال آیات قرانی و روایات به دست آورد. در نظام تربیتی اسلام عقل و پرورش عقلانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از منابع جهت بررسی دیدگاه اسلام در مورد عقل، سخنان و نظرات ائمه اطهار می باشد که میتواند راهگشای ما در امر تربیت عقلانی واقع گردد.
«بیانات ائمه اطهار علیهم السلام در باب مسائل مختلف بر اساس اعتقاد الهی ما (به خاطر وصل بودن به منبع وحی وداشتن گوهر عصمت) حقایقی هستند که باطل را در آنها راهی نیست (و نظرات آنها در صورت برداشت صحیح ما) و با توجه به همه جوانب امر و در صورت تحقق شرایط لازم در لباس حقیقت جلوه خواهد نمود.» باتوجه به مراتب فوق الذکر در این تحقیق سعی شده که با بررسی مجموع فرمایشات امام علی علیه السلام درباره عقل (که در کتب نهج البلاعه، غررالحکم درر الکلم و اصول کافی)منظور و مقصود ایشان در این مورد تبیین گردد.
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 10صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا بازکنید .
مقاله پیشنیه و اهداف تحقیق
