مبانی نظری وپیشینه تحقیق:ارزیابی رابطه بین نسبت های مرتبط با قیمت معاملاتی با بازده سهام

اختصاصی از فایل هلپ مبانی نظری وپیشینه تحقیق:ارزیابی رابطه بین نسبت های مرتبط با قیمت معاملاتی با بازده سهام دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مبانی نظری وپیشینه تحقیق:ارزیابی رابطه بین نسبت های مرتبط با قیمت معاملاتی با بازده سهام

بصورت ورد ودر55صفحه

دارای پیشینه ومنابع کامل

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق......................................................................................

2-1مقدمه.................................................................................................................................

2-2 فرایندارزش گذاری................................................................................................................

2-3 کاربردهای ارزش گذاری سهام........................................................................................

2-3-1 مفهوم نظری مدل تجزیه و تحلیل بنیادی ......................................................................

2-4پیش بینی عملکرد آتی شرکت ..........................................................................................

2-4-1 پیش بینی اقتصادی ...................................................................................................

2-4-2 پیش بینی مالی ..........................................................................................................

2-5 انتخاب مدل ارزش گذاری ............................................................................................

2-5-1 مدل های ارزش گذاری مطلق ..................................................................................

2-5-2 مدل های نسبی ارزش گذاری ....................................................................................

2-6 انتخاب مدل ..................................................................................................................

2-7 نقش تحلیلگر مالی .......................................................................................................

2-8 ارزش گذاری به روش ضرایب قیمت................................................................................

2-8-1 محاسبه روشهای ضریب قیمت توجیه شده  ...............................................................

2-8-2 ضرایب دنباله رو و پیشرو................................................................................................

2-8-3 نقاط ضعف و قوت روش ضرایب قیمت ..................................................................

2-9 ضریب قیمت به سود (P/E).............................................................................................

2-9-1روش های محاسبه ضریب P/E توجیه شده ...........................................................

2-9-2-1 مدل بنیادی تنزیل جریان های نقدی ...............................................................

2-9-2-2 روش شرکتهای قابل مقایسه .........................................................................

• مشکلات روش شرکتهای قابل مقایسه ........................................................

2-9-2-3 برآورد ضریب P/E با استفاده از روش رگرسیون ...........................................

• مشکلات روش رگرسیون ...........................................................................

2-10 ضریب قیمت بر ارزش دفتری هر سهم (P/B) ...........................................................

2-10-1 روشش های محاسبه ضریب P/B توجیه شده ................................................

2-10-1-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار ......................................

2-10-1-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای .....................................................................

2-11 ضریب قیمت به فروش (P/S) ..............................................................................................

2-11-1 محاسبه فروش......................................................................................................

2-11-2 روش های محاسبه ضریب P/S توجیه شده.............................................................

2-11-2-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار..............................................

2-11-2-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای.....................................................................

2-12 ضریب قیمت به جریان نقدی عملیاتی (PC/CFO).......................................................

2-12-1 روش های محاسبه ضریب P/CFO توجیه شده.......................................................

2-12-1-1 ارزش گذاری بر اساس مقادیر بنیادی مورد انتظار................................................

2-12-1-2 ارزش گذاری به روش مقایسه ای.......................................................................

2-13 ضریب ارزش تشکیلات به سود قبل از بهره، مالیات، استهلاک            EV/ EBITDA

2-13-1 روش های محاسبه ضریب EV/ EBITDA توجیه شده............................................

2-13-1-1 ارزش گذاری به روش مقایسه ای........................................................................

2-13-1-2 روش ارزش گذاری بر اساس مقایدر بنیادی مورد انتظار.........................................

2-14 بازده سهام

2-14-1 تفاوت قیمت

2-14-2 سود نقدی هر سهم.....................

مبانی نظری رابطه بین هیئت مدیره مشترک، افشای اختیاری و کیفیت سود

اختصاصی از فایل هلپ مبانی نظری رابطه بین هیئت مدیره مشترک، افشای اختیاری و کیفیت سود دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مبانی نظری رابطه بین هیئت مدیره مشترک، افشای اختیاری و کیفیت سود

بصورت ورد ودر40صفحه

دارای پیشینه ومنابع کامل

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینة تحقیق2

2-1- مقدمه. 3

2-2- هیئت مدیره 5

2-2-1- تعریف هیئت مدیره 6

2-2-2- وظایف هیئت مدیره 6

2-2-3- تفکیک وظایف اعضای هیئت مدیره 6

2-3- افشا 8

2-3-1- ماهیت شفافیت گزارشگری در متون مالی.. 7

2-3-2- اهمیت شفافیت و افشای داوطلبانه. 8

2-3-3- هدف افشای اطلاعات مالی.. 9

2-3-4- اطلاعات مالی برای چه کسانی افشا میشود؟. 10

2-3-5-  چه میزان اطلاعات مالی لازم است تا افشا شود؟. 10

2-3-6- چه اطلاعاتی باید افشا شود؟. 11

2-3-6-1-  افشای اطلاعات کمّی.. 11

2-3-6-2-  افشای اطلاعات غیرکمّی.. 12

2-3-7-  نقش شفافیت در گزارشگری مالی.. 12

2-3-8-  افشای اختیاری در مقابل افشای اجباری.. 13

2-3-9-  کیفیت افشا، شفافیت و ویژگیهای کیفی صورتهای مالی.. 13

2-3-10-  روشهای افشا 14

2-3-10-1-  شکل و ترکیب صورتهای مالی.. 14

2-3-10-2-  اصطلاحات ویژه و ارائه جزئیات... 15

2-3-10-3-  اطلاعات داخل پرانتزی.. 15

2-3-10-4-  یادداشت های همراه 16

2-3-10-5-  صورت های مکمل و جداول. 16

2-3-10-6-  گزارش حسابرسی.. 17

2-3-10-7-  گزارش هیئت مدیره به مجمع صاحبان سهام. 18

2-3-11-  محدودیت های افشای اطلاعات و افزایش شفافیت... 19

2-3-12-  چرا شرکتها دست به افشای داوطلبانه می زنند؟. 20

2-3-13-  مزایای افشا 21

2-4- کیفیت سود. 23

2-4-1- مفهوم کیفیت سود. 25

2-4-2- دیدگاه های مختلف درباره کیفیت سود. 26

2-4-3- کیفیت سود برای چه کسانی اهمیت دارد؟. 28

2-4-4- اهمیت ارزیابی کیفیت سود. 29

2-4-5- ارزیابی کیفیت سود. 30

2-4-6- عناصر تاثیر گذار برکیفیت سود. 32

2-5- مروری بر مطالعات خارجی و داخلی.. 34

2-5-1- مطالعات خارج از ایران. 34

2-5-2- مطالعات داخل ایران. 36

فهرست منابع و مآخذ38

مقاله درباره بررسی رابطه بین نگرش اقتضایی مدیران با عملکرد دبیران مدارس راهنمایی پسرانه شهر تهران

اختصاصی از فایل هلپ مقاله درباره بررسی رابطه بین نگرش اقتضایی مدیران با عملکرد دبیران مدارس راهنمایی پسرانه شهر تهران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:89

مقدمه

آدمی تنها آفریده ای است که محتاج تعلیم و تربیت است. انسان پس از تولد، برای برخورداری از حیات طیب و زندگی در یک جامعه اسلامی و حرکت در مسیر الله، نیاز به تعلیم و تربیت دارد. تربیت در هر نظام و سیستمی که باشد براساس هدفی است ومنظور از هدف، نقطه ای است که قصد وصول به آن را داریم. بنابراین وجود تعیین هدف، ضرورت هر نظام تربیتی است.

هر جامعه ای برای متحقق ساختن اهداف خود به سازمانهای گوناگون نیاز دارد. اهمیت سازمان ها به اندازه ای است که اجتماع را، اجتماع سازمانی نامیده اند، زیرا بدون آنها، انجام دادن امور، اگر غیر ممکن نشود،‌ دست کم بسیار دشوار و همراه با تأخیر زمانی صورت خواهد گرفت.

تصور سازمان و جامعه بدون وجود مدیر و رهبر، چه از نظر عقلی یا تجربی، امکان پذیر نیست. با آن که از نظر عمر نظری پدیده مدیریت حدود دو قرن می گذرد، بررسی تاریخ زندگی انسان ها نشان می دهد که مدیریت و رهبری، بدون آن که مدون شده باشد، در حکم یک ضرورت مطرح بوده است. زندگی پیامبران، امامان و دانشمندان دوران های گذشته شاهد مثال این ادعا به شمار می رود.

مدیریت هر سازمانی کوشیده است و باید بکوشد، با افزایش بهره وری، کارآیی و اثربخشی به حفظ و توسعه سازمان خود بپردازد. مدیران شایسته و فهیم، یا به واسطه تجربه و آزمایش و خطا یا به سبب آموزش های ویژه، به انتخاب سبک مدیریت، راهبردهای مدیریت و .. پرداخته اند.

سازمانها و نهادهای اجتماعی براساس هدفهای مثبت و معینی تأسیس می شوند و به جامعه خدمت می کنند. یکی از این نهادها،‌ وزارت آموزش و پرورش است که هدف آن انسان سازی است. چنین هدفی، مسئولیت خطیر و مهمی را بر عهده این نهاد اجتماعی محول می کند.

هدف یا هدفهای آموزشی و تربیتی هنگامی می توانند نقش مؤثر و تعیین کننده داشته باشند که : مسئولان یا دست اندرکاران آموزش و پرورش کشور،‌به راحتی آن ها را دریابند، آنها را بپذیرند و به آنها معتقد باشند، از واقعیت های زندگی سرچشمه گرفته باشند، موقعیت یا زمینه تربیت و آموزش، مناسب و مساعد باشد.

در جامعه ما به امر مدیریت سازمانهای آموزشی، از نظر تربیت و ایجاد آمادگیهای لازم در مسئولان ، توجه زیادی نشده است. در نظام آموزشی ما سعی بر آن است که مدیریت و رهبری غالباً از طریق اعمال ضوابط و مقررات صورت گیرد. به جای تکیه بر پژوهش و دستیابی به چارچوبهای مقررات هدایت کننده عمل، به تدارک و تدوین روشها و رویه های استاندارد برای اداره فعالیتهای آموزش و پرورش تأکید می شود. اینگونه ضوابط مدیران را در مقام انجام کارهایی قرار می دهد که باید انجام دهند ولی اگر مدیران آموزشی برای انجام وظایف رهبری و مدیریت تربیت شوند از مبنای فکری یا چارچوب نظری معتبری برخوردار باشند در اینصورت بر پایه شناخت و تشخیص خود می دانند که در موقعیت های مختلف چه می توانند انجام دهند و چگونه بهتر و مؤثرتر انجام دهند. امروزه بویژه در آموزش و پرورش نیاز به مدیران و رهبرانی که نه فقط در امر تعلیم و تربیت مجرب و صاحب نظر باشند بلکه در تشخیص مسائل و مشکلات اداری و سازمان نیز دقت و مهارت داشته باشند.

بیان مسأله

مدیران کمیاب ترین و در عین حال با ارزش ترین سرمایه سازمانها هستند و عاملهای اصلی و تعیین کننده در جامعه که نقش بنیادی و حیاتی در رشد و شکوفایی آن را بر عهده دارند.

مدیریت و مدیران شایسته و آگاه، توانایی آن را دارند که با بهره گیری از تواناییهای درونی، دانش تخصصی و تجربه های شغلی، هدفهای سازمانها را با به کارگیری منابع کمتری به گونه برتر تحقق بخشند و اثربخشی و کارایی سازمان را بالا برند.

چون انسانها بر پایه دانش، تخصص، تجربه، نگرش و ارزشهای خاص خود عمل می کنند و برداشت آنها نسبت به مسایل و رویدادهای زندگی گوناگون است کار مدیریت در جهت هماهنگ کردن فعالیتها ،‌تلاشها و نگرشهای کارکنان در دستیابی به هدفهای از پیش تعیین شده ، از دقت ، ظرافت و دشواری ویژه برخوردار است.

گزیده‌ای از پاسخهای استاد مطهری در رابطه با مسأله حجاب 25 ص

اختصاصی از فایل هلپ گزیده‌ای از پاسخهای استاد مطهری در رابطه با مسأله حجاب 25 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 26

جمهوری اسلامی ایران

وزارت آموزش و پرورش

سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان

مدیریت آموزش و پرورش کاشان

موضوع مقاله:

گزیده‌ای از پاسخهای استاد مطهری در رابطه با مسأله حجاب

تهیه کننده:

فاطمه قزوینی

هنرستان: زینب کبری(س) کاشان – اردیبهشت 86

چکیده:

موضوعاتی که در این مقاله آمده است عبارتند از: وجود حجاب قبل از اسلام در جهان ،‌علت فلسفه پیدا شدن حجاب ،‌نقد و بررسی علتها از دیدگاه اسلام، ‌معنای لغوی حجاب، پوشش زن در اسلام، بالابردن ارزش زن، نتایج سیستم روابط آزاد بین زن و مرد، سیمای حقیقی مسئله حجاب، تدابیر اسلام برای تعدیل غریزه جنسی، ‌ایرادهای وارده بر حجاب مانند سلب حق آزادی و توهین به او، رکود و تعطیلی فعالیتها و استعدادهای زنان، اشتیاق و التهاب زن و مرد به یکدیگر در اثر وجود حجاب، آیه و سوره مربوط به حجاب اسلامی، نظر اسلام پیرامون شرکت زن در مجامع، نظر اسلام درباه حبس و اختلاط، دلایل وجوب پوشش وجه و کفین ( ادله مخالف و ادله موافق )، نظر فقهای اسلام درباره پوشش وجه و کفین، قسمتهای ضروری در حد پوشش زن در فقه اسلام، بررسی دیدگاه‌های موجود در مسأله وجوب پوشش زن و حرمت نظر بر زن ،‌معنای تلذذ و ریبه و حلال یا حرام بودن آن، بررسی نظر فقها درباره نگاه به زنها تا انتخاب یکی از آنها ،‌فلسفه حکم سرزده داخل خانه های مورد سکونت دیگران نشدن و آیا این دستور اختصاص به خانه هائی که زن در آنها زندگی می‌کند دارد یا نه ؟ بررسی مطالب آیات 59-60 سوره احزاب، امید اینکه مورد استفاده قرار بگیرد.

مقدمه:

پوشش و حجاب مقوله ای است که از دیرباز در اسلام و جهان و جود داشته است. در دین یهود زنان هنگام بیرون آمدن از خانه سر خود را می‌پوشاندند. در دین مسیحیت نیز پوشش را نزدیک شدن به دین و خدا می‌دانستند چنانچه راهبه ها و کشیشها از پوشش مناسبی برخوردار بودند، همینطور تابلوهای نقاشی مسیح(ع) که از قدیم کشیده شده است بیانگر توجه به پوشش در این دین است. در ایران قبل اسلام که دین زرتشت وجود داشته است به پوشش اهمیت شایانی داشته اند. چنانچه در داستان زیر می‌خوانیم خشایار شاه، از همسر خود می‌خواهد که در روز جشن ازدواج بدون پوشش ظاهر شود اما این بانو پوشش خود را به همسری خشایار شاه ترجیح می‌دهد و از کاخ بیرون رانده می‌شود. در فرهنگهای مختلف پوشش به چشم می‌خورد منتهی تفاوت در کیفیت و حدود آنهاست. اما برهنگی کشورهای اروپایی بازگشتی به فرهنگهای جاهلیت قدیم است چرا که هر کشوری که به دین های مذکور گرایش پیدا کرده است از برهنگی اش کاسته شده است. در کتاب مسئله حجاب استادمطهری این مرد علم و ایمان به سئوالاتی که مطرح شده پاسخهای مفید ولازم ارائه شده است، باشد که مورد توجه قشر جوان ما واقع شود و استفاده لازم از آن برده شود.

سئوال: آیا قبل از اسلام حجاب در جهان وجود داشته است؟

قدر مسلم این است که قبل از اسلام در میان بعضی ملل حجاب وجود داشته است. درایران و درمیان قوم یهود و احتمالاً در هند حجاب وجود داشته و آنچه در قانون اسلام آمده، سختتر بوده است اما در جاهلیت عرب حجاب وجود نداشته است و به وسیله اسلام در عرب پیدا شده است. حجابی که در قدیم یهود در ایران باستان وجود داشته است از حجاب اسلامی بسی مشکل‌تر بوده است.

در جلد اول تارخ تمدن صفحه 552 راجع به ایرانیان قدیم می‌گوید « ... زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشته‌اند که جز در تخت روان روپوش دار از خانه بیرون بیایند در نقشهائی که از ایران باستان بر جای مانده هیچ صورت زن دیده نمی‌شود و نامی از ایشان به نظر نمی‌رسد .. »

ویل دورانت در صفحه 30 ج 12 تاریخ تمدن راجع به قوم یهود و قانون تلمود می‌نویسد:

«‌اگر زنی به نقض قانون یهود پرداخت چنانچه مثلاً چیزی بر سر داشت به میان مردم می‌رفت و یا در شارع عام نخ می‌رشت یا با هر سخنی از مردان درد دل می‌کرد و یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه اش تکلم می‌کرد همسایگانش می‌توانستند سخنان او را بشنوند، ‌در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه آن را طلاق دهد.

در هند نیز حجاب سختی حکم فرما بوده است. اگر تمایل به ریاضت و ترک لذت را یکی از علل پدید آمدن حجاب بدانیم باید قبول کنیم که هند از قدیمیترین ایام حجاب را پذیرفته است زیرا هند از مراکز قدیم ریاضت بوده است.

حقیقت رابطه علیت راه شناختن رابطه علیت مشخصات علت و معلول 17ص

اختصاصی از فایل هلپ حقیقت رابطه علیت راه شناختن رابطه علیت مشخصات علت و معلول 17ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

رابطه علیت

حقیقت رابطه علیت راه شناختن رابطه علیت مشخصات علت و معلول

حقیقت رابطه علیت

هنگامی که گفته می‏شود علت به معلول وجود می‏دهد چنین تصویری را در ذهن تداعی می‏کند که کسی چیزی را به دیگری می‏دهد و او آن را دریافت می‏دارد یعنی در این فرایند سه ذات و دو فعل و به تعبیر دیگر پنج موجود فرض می‏شود یکی ذات علت که اعطاء کننده وجود است و دیگری ذات معلول که دریافت کننده آن است و سومی خود وجود که از طرف علت به معلول می‏رسد و چهارم فعل دادن که به علت نسبت داده می‏شود و پنجم فعل گرفتن که به معلول اسناد داده می‏شود .

ولی حقیقت این است که در جهان خارج چیزی غیر از ذات علت و ذات معلول تحقق نمی‏یابد و حتی با نظر دقیق نمی‏توان گفت که علت به ماهیت معلول وجود می‏دهد زیرا ماهیت امری اعتباری است و قبل از تحقق معلول وجود مجازی و بالعرض هم ندارد .

همچنین مفهوم دادن و گرفتن هم چیزی جز تصویر ذهنی نیست و اگر دادن وجود و ایجاد کردن یک امر حقیقی و عینی بود خودش معلول دیگری می‏بود و بار دیگر می‏بایست رابطه علیت را بین فعل و فاعل در نظر گرفت و دادن دیگری را اثبات کرد و همچنین تا بی نهایت نیز در جائی که هنوز وجود معلول تحقق نیافته است گیرنده‏ای نیست تا چیزی را بگیرد و بعد از تحقق آن هم دیگر گرفتن وجود از علت معنی ندارد پس در مورد ایجاد معلول چیزی جز وجود علت و وجود معلول بعنوان یک امر حقیقی و عینی وجود ندارد .

اکنون این سؤال مطرح می‏شود که رابطه علیت میان آنها به چه شکلی است آیا پس از تحقق معلول یا همراه آن چیز دیگری بنام رابطه علی و معلولی تحقق می‏یابد یا قبل از تحقق آن چنین چیزی وجود دارد و یا اساسا یک مفهوم ذهنی محض است و ابدا مصداقی در خارج ندارد .

کسانی که حقیقت علیت را همان تعاقب یا تقارن دو پدیده دانسته‏اند علیت را یک مفهوم ذهنی می‏دانند و برای آن مصداقی جز همان اضافه همزمانی یا پی در پی آمدن اضافه‏ای که یکی از مقولات نه‏گانه عرضی شمرده می‏شود قائل نیستند ولی تفسیر علیت بعنوان اضافه تقارن یا تعاقب اشکالاتی دارد که به بعضی از آنها اشاره شده است و در اینجا می‏افزاییم اصولا اضافه واقعیت عینی ندارد و بنابر این تفسیر علیت بصورت نوعی اضافه در واقع بمعنای انکار علیت بعنوان یک رابطه عینی و خارجی است چنانکه هیوم و طرفداران وی به آن ملتزم شده‏اند .

و به فرض اینکه مطلق اضافات یا این اضافه خاص امری عینی و قائم به طرفین دانسته شود پیش از وجود معلول موردی نخواهد داشت زیرا چیزی که قائم به طرفین و طفیلی آنها است بدون دو طرف مزبور نمی‏تواند تحقق یابد و اگر فرض شود که بعد از تحقق معلول یا همراه آن بوجود می‏آید لازمه‏اش این است که معلول در ذات خودش ارتباطی با علت نداشته باشد و تنها بوسیله یک رابط خارجی با آن پیوند یابد گویی رابطه مزبور ریسمانی است که آنها را بهم می‏بندد بعلاوه اگر این رابطه یک امر عینی باشد ناچار خودش معلول خواهد بود و سؤال در باره کیفیت ارتباط آن با علتش تکرار می‏شود و باید در مورد یک علت و یک معلول بی نهایت رابطه تحقق یابد .

پس هیچکدام از فرضهای یاد شده صحیح نیست و حقیقت این است که وجود معلول پرتوی از وجود علت و عین ربط و وابستگی به آن است و مفهوم تعلق و ارتباط از ذات آن انتزاع می‏شود و به اصطلاح وجود معلول اضافه اشراقیه وجود علت است نه اضافه‏ای که از مقولات شمرده می‏شود و از نسبت مکرر بین دو شی‏ء انتزاع می‏گردد .

بدین ترتیب وجود به دو قسم مستقل و رابط ربطی تقسیم می‏گردد و هر معلولی نسبت به علت ایجاد کننده‏اش رابط و غیر مستقل است و هر علتی نسبت به معلولی که ایجاد می‏کند مستقل است گو اینکه خودش معلول موجود دیگر و نسبت به آن رابط و غیر مستقل باشد و مستقل مطلق عبارت است از علتی که معلول وجود دیگری نباشد .

و این همان مطلبی است که برای اثبات تشکیک خاصی در وجود بعنوان اصل موضوع مورد استناد واقع شد

راه شناختن رابطه علیت

رابطه علیت بصورتی که مورد تحلیل و تحقیق قرار گرفت مخصوص علت ایجادی و هستی‏بخش با معلول آن است و شامل علتهای اعدادی و مادی نمی‏شود اکنون دو سؤال مطرح می‏شود یکی آنکه رابطه مزبور را میان فاعلهای هستی‏بخش و معلولهای آنها از چه راهی می‏توان شناخت دیگری آنکه روابط علی و معلولی بین امور جسمانی که از قبیل علت و معلولهای اعدادی هستند به چه وسیله اثبات می‏شوند .

قبلا اشاره شد که انسان بعضی از مصادیق علت و معلول را در درون خودش با علم حضوری می‏یابد و هنگامی که افعال بی‏واسطه نفس مانند اراده و تصرف در مفاهیم ذهنی را با خودش مقایسه می‏کند و آنها را وابسته به نفس می‏یابد مفهوم علت را برای نفس و مفهوم معلول را برای افعال نفس انتزاع می‏نماید سپس ملاحظه می‏کند که مثلا اراده یک کار منوط به علوم تصوری و تصدیقی خاصی است و تا چنین ادراکاتی تحقق نیابد اراده از نفس صادر نمی‏شود با توجه به اینگونه وابستگیها که میان علم و اراده وجود دارد مفهوم علت و معلول را توسعه می‏دهد و مفهوم معلول را بر هر چیزی که بنوعی وابستگی به چیز دیگری دارد اطلاق می‏کند و همچنین مفهوم علت را به هر چیزی که بنوعی طرف وابستگی می‏باشد تعمیم می‏دهد و بدین ترتیب مفهوم عام علت و معلول شکل می‏گیرد .

به دیگر سخن یافتن مصادیق علت و معلول نفس را مستعد می‏کند که مفاهیمی کلی از آنها انتزاع نماید که شامل افراد مشابه نیز بشود و این خاصیت مفاهیم کلی است چنانکه در بحث‏شناخت‏شناسی توضیح داده شد .

مثلا مفهوم علت که از نفس انتزاع می‏شود نه به لحاظ وجود خاص آن و نه به لحاظ نفس بودن آن است بلکه به لحاظ این است که موجود دیگری وابسته به آن است پس هر موجود دیگری که چنین باشد مصداق مفهوم علت‏خواهد بود خواه مجرد باشد یا مادی و خواه ممکن الوجود باشد یا واجب الوجود همچنین مفهوم معلول که از اراده یا هر پدیده دیگری انتزاع می‏شود نه از آن جهت است که دارای وجود یا ماهیت‏خاصی می‏باشد بلکه از آن جهت که وابسته به موجود دیگری است پس بر هر چیز دیگری هم که نوعی وابستگی داشته باشد صدق خواهد کرد خواه مجرد باشد یا مادی و خواه جوهر باشد یا عرض .

بنابر این درک یک یا چند مصداق برای انتزاع مفهوم کلی کفایت می‏کند ولی درک مفهوم کلی برای شناختن مصادیق آن کافی نیست و از این روی برای شناختن مصادیقی که با علم حضوری شناخته نشده‏اند باید در صدد یافتن ملاک و معیاری برآمد .

نیز رابطه علیت که در مورد علت هستی‏بخش از ذات معلولش انتزاع می‏شود و وجود معلول عین این اضافه اشراقیه بشمار می‏رود باید در ماورای نفس با برهان اثبات شود یعنی این سؤال وجود دارد که از کجا وجود نفس نسبت به موجود دیگری رابط و غیر مستقل باشد و از کجا وجود کل جهان از موجود دیگری پدید آمده باشد و خودش مستقل و قائم به ذات نباشد نظیر این سؤال در باره روابط اعدادی هم تکرار می‏شود که اولا از کجا ثابت می‏شود که در میان موجودات مادی روابط علی و معلولی و سبب و مسببی برقرار است و ثانیا از چه راهی می‏توان وابستگی یک پدیده مادی را به دیگری ثابت کرد .

با توجه به اینکه علت هستی‏بخش در میان مادیات یافت نمی‏شود شناختن چنین علتی و چنین رابطه علیتی در خارج از حوزه علم حضوری تنها با روش تعقلی امکان پذیر است و روش تجربی را راهی بسوی ماوراء طبیعت نیست‏یعنی نمی‏توان انتظار داشت که با وسایل آزمایشگاهی و تغییر شرایط و کنترل متغیرات علت هستی‏بخش آنها را شناخت علاوه بر اینکه رفع و نفی مجردات امکان ندارد تا بوسیله وضع و رفع و تغییر شرایط تاثیر آنها شناخته شود پس تنها راه این است که خواص عقلی چنین علت و معلولهایی از راه برهان عقلی خالص اثبات شود و بوسیله آنها مصادیق هر یک تعیین گردد به خلاف علت و معلولهای مادی که شناختن آنها با روش تجربی تا حدودی امکان پذیر است .

نتیجه آنکه برای شناختن رابطه علیت بطور کلی سه راه وجود دارد یکی علم حضوری در مورد آنچه در دایره نفس و پدیده‏های روانی تحقق می‏یابد و دیگری برهان عقلی محض در مورد علتهای ماوراء طبیعی و سومی برهان عقلی مبتنی بر مقدمات تجربی در مورد علت و معلولهای مادی

مشخصات علت و معلول

فلاسفه پیشین بحث مستقلی را در باره کیفیت‏شناختن علت و معلول مطرح نکرده‏اند و تنها چیزی که از بیانات ایشان بدست آورده‏ایم این است که علت نخستین یا علتی که معلول نباشد دارای ماهیت نخواهد بود بر عکس سایر موجودات که دارای ماهیت می‏باشند و چون اهیت‏خود بخود اقتضائی نسبت به وجود و عدم ندارد طبعا محتاج به علتی خواهد بود که آن را از حد تساوی خارج سازد به دیگر سخن هر موجودی که دارای ماهیت باشد و مفهوم ماهوی از آن انتزاع شود ممکن الوجود و محتاج به علت‏خواهد بود .

ولی این بیان علاوه بر اینکه با اصالت ماهیت مناسب است چندان کارساز و مشگل‏گشا نیست زیرا فقط می‏تواند معلول بودن همه ممکنات را اثبات کند و از ارائه معیاری برای تشخیص علیت بعضی از آنها نسبت به بعضی دیگر قاصر است .

اما بر اساس اصولی که صدرالمتالهین اثبات کرده است می‏توان معیار روشنتری برای شناختن علت ایجاد کننده و معلول آن بدست آورد و آن اصول عبارتند از اصالت وجود و رابط بودن معلول نسبت به علت هستی‏بخش و تشکیکی بودن مراتب وجود .

بر اساس این اصول سه‏گانه که هر یک در جای خودش ثابت‏شده است نتیجه گرفته می‏شود که هر معلولی مرتبه ضعیفی از علت ایجاد کننده خودش می‏باشد و علت آن نیز به نوبه خود مرتبه ضعیفی از موجود کاملتری است که علت ایجاد کننده آن می‏باشد تا برسد به موجودی که هیچ ضعف و قصور و نقص و محدودیتی نداشته باشد و بی نهایت کامل باشد که دیگر معلول چیزی نخواهد بود .

پس مشخصه معلولیت ضعف مرتبه وجود نسبت به موجود دیگر و متقابلا مشخصه علیت قوت و شدت مرتبه وجود نسبت به معلول است چنانکه مشخصه علت مطلق نامتناهی بودن شدت و کمال وجود است و اگر ما نتوانیم فرد فرد علت و معلولهای ایجاد کننده را بشناسیم ولی می‏توانیم بفهمیم که هر علت ایجاد کننده‏ای نسبت به معلول خودش کاملتر و نسبت به علت ایجاد کننده‏اش ناقصتر است و تا ضعف و محدودیت وجودی باشد معلولیت هم ثابت‏خواهد بود و چون در جهان طبیعت هیچ موجود نامتناهی وجود ندارد همگی موجودات جسمانی معلول ماوراء طبیعت‏خواهند بود .

ممکن است گفته شود آنچه از اصول یاد شده بدست می‏آید این است که هر گاه دو موجود داشته باشیم که یکی پرتو دیگری باشد و از مراتب وجود آن بشمار آید معلول آن دیگری خواهد بود ولی سخن در این است که ما از کجا ثابت کنیم که موجود کاملتری از موجودات مادی هست که این موجودات مرتبه ضعیفی از وجود آن بشمار آیند تا بفهمیم که معلول آن می‏باشند .