لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 3
مقاله : وقتی مفاصل خشک می شوند
پنجشنبه 24 فروردین 1385 - روزنامه شرق
عکسهای مرتبط
میلیون ها تن از مردم، گرفتار دردهای آزاردهنده و محدودیت های فیزیکی ناشی از بیش از یکصد شکل التهاب مفاصل (آرتریت) هستند.
آرتریت روماتوئید از جمله ناتوان کننده ترین اشکال این بیماری است، که موجب درد و تیرکشیدن مفاصل و سرانجام تغییر شکل آن می شود. گاه، این علائم، حتی ساده ترین فعالیت ها - مانند باز کردن در بطری، یا قدم زدن معمولی- را مشکل می سازند.
برخلاف آرتروز (استئوآرتریت)، که حاصل از بین رفتن مفاصل است، آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی است. علت دقیق آرتریت روماتوئید معلوم نیست، ولی باور عمومی بر این است که حاصل و نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به بافتی است که مفاصل را می پوشاند.
آرتریت روماتوئید در خانم ها دو تا سه بار شایع تر از مردان است، و عموماً در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی بروز می کند. با این حال، آرتریت روماتوئید می تواند کودکان کم سن وسال و افراد مسن تر از ۵۰ سال را نیز گرفتار کند.
هیچ راه علاجی برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. ولی با درمان مناسب، برنامه درازمدت برای محافظت از مفاصل، و تغییر شیوه زندگی، بیماران می توانند، با وجود ابتلا به این بیماری، زندگی طولانی و پرباری داشته باشند.
نشانه ها و علائم
با گذشت زمان، نشانه ها و علائم آرتریت روماتوئید می آیند و می روند. اینها عبارتند از:
- درد و تورم مفاصل، به ویژه مفاصل کوچک دست ها و پاها
- درد یا سفتی عمومی مفاصل و عضلات، به ویژه پس از خواب یا در پی مدتی بی حرکتی و استراحت
- کاهش حرکت مفاصل مبتلا
- کاهش قدرت عضلات چسبیده به مفاصل مبتلا
- احساس خستگی، که می تواند در زمان عود و تشدید بیماری، بسیار شدید باشد.
- تب پایین
- تغییر شکل مفاصل با گذشت زمان
- احساس کسالت عمومی
آرتریت روماتوئید، معمولاً، هم زمان مشکلاتی در چندین مفصل ایجاد می کند. در ابتدا، مفاصل مچ ها، دست ها و زانوان بیشتر از مفاصل دیگر گرفتار می شوند.
با پیشرفت بیماری، شانه ها، آرنج ها، باسن، و گردن گرفتار می شوند. به طور کلی، بیماری هم زمان (به عنوان مثال، گرفتاری هم زمان مفاصل کوچک دست و انگشتان) دو طرف بدن را گرفتار می سازد.
گاه توده های کوچکی، در نواحی تحت فشار در زیر پوست - مثلاً، در آرنج ها، دست ها، پا ها، و تاندون های آشیل (در پشت هردو پا)- تشکیل می شوند. اما، این توده های کوچک (موسوم به ندول های روماتوئید) در هر کجای دیگر بدن (از جمله زیر پوست سر، زانوان یا حتی ریه ها)، نیز می توانند تشکیل شوند. این ندول ها، اندازه های متفاوتی دارند - از اندازه یک نخود گرفته تا به بزرگی یک عدد گردو. معمولاً، این ندول ها دردناک نیستند.
برخلاف استئوآرتریت، که تنها استخوان ها و مفاصل را گرفتار می سازد، آرتریت روماتوئید، اغلب می تواند موجب بیماری مزمنی شده، و شدت بیماری نیز در طول زمان متغیر است. در لابه لای دوره های تشدید بیماری، شاهد دوره های تخفیف و از میان رفتن تورم، درد، اشکالات خواب و ضعف عمومی نیز هستیم.
علت
آرتریت روماتوئید، مانند تمام انواع دیگر آرتریت ها، ضایعه ای التهابی در مفاصل به شمار می رود. در این بیماری، پرده نازکی که روی مفاصل متحرک را پوشانده (موسوم به سینوویوم) دچار التهاب شده، و گلبول های سفید (که کار اصلی شان حمله به مهاجمین ناخواسته، مانند باکتری ها و ویروس ها است) از خون بدان هجوم می آورند.
حاصل این تهاجم، آزاد شدن پروتئین هایی است که با گذشت ماه ها و سال ها موجب ضخیم تر شدن سینوویوم می شوند. به علاوه، این پروتئین ها به غضروف، استخوان، تاندون ها و لیگامان ها (این دو، رشته های ضخیم و بسیار محکمی هستند، که عضلات و استخوان ها را به یکدیگر پیوند می دهند) آسیب رسانده، به مرور شکل و ماهیت مفاصل را دگرگون می سازند. حاصل تمام این تحولات تخریب مفصل است.
برخی از پژوهشگران بر این گمان اند در کسانی که از نظر ارثی زمینه مساعدی برای ابتلا به آرتریت روماتوئید دارند، بیماری با یک عفونت (ویروسی یا باکتریال) آغاز می شود. ذکر این نکته نیز لازم به نظر می رسد که، کسانی که ژن های خاصی را به ارث می برند، لزوماً به این بیماری مبتلا نمی شوند. با این حال، این افراد بیشتر از دیگران گرفتار بیماری شده، و شدت بیماری نیز در آنها بیشتر است.
عوامل خطر
علت (یا علل) آرتریت روماتوئید دقیقاً مشخص نیست، ولی این عوامل خطر را می توان برشمرد:
- سن بالا؛ ولی، پس از ۸۰ سالگی، در خانم ها، از تعداد موارد ابتلا به بیماری کاسته می شود.
- جنسیت (خانم ها بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هستند).
- ابتلا به هرگونه عفونت (احتمالاً ویروسی یا باکتریال) در کسانی که زمینه مساعدی دارند.
- به ارث بردن برخی از ژن ها
- سیگار کشیدن به مدت طولانی
چه وقت باید به پزشک مراجعه کنیم
هرگاه احساس درد یا تورم در چندین مفصل در دو طرف بدن داشتید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهایی برای درمان درد یا بیماری تجویز کند. نیز هرگاه با عوارض جنبی داروهای مصرفی مواجه شدید، موضوع را با پزشک تان در میان گذارید. این عوارض جنبی، عبارتند از تهوع، درد شکم، مدفوع سیاه یا قیری، تغییر در اجابت مزاج، یبوست و سرگیجه.
تشخیص
- آزمایش های خونی: اندازه گیری ESR می تواند مبین وجود التهاب در بدن باشند. این معیار در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بالاست، در حالی که در بیماری استئوآرتریت طبیعی است. شاهد دیگر، وجود نوعی آنتی بادی موسوم به فاکتور روماتوئید است، هر چند که ممکن است در اوایل حضور نداشته باشد. عکس آن، نیز، ممکن است؛ یعنی فردی دارای فاکتور روماتوئید در خون، ولی فاقد بیماری باشد.
- تصویربرداری: این تصاویر، به ویژه به تمایز بین دو بیماری آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت کمک می کنند.
عوارض
آرتریت روماتوئید موجب سفتی و درد مفاصل و عضلات، و گاه نیز خستگی، می شود. گاه، حتی بیمار در گرفتن دستگیره و باز کردن در یا گرفتن قلم در دست مشکل دارد. از سویی، خود این گرفتاری ها منشا و موجب احساس خستگی و افسردگی اند.
آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به پوکی استخوان ها را نیز بیشتر می کند. برخی پژوهشگران بر این گمان اند که این بیماری می تواند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را نیز افزایش دهد. در گذشته، بیماران نهایتاً زمین گیر و اسیر چرخ می شدند، اما امروز، با درمان ها و مراقبت های بهتر، کمتر با این گونه عواقب مواجه می شویم.
درمان
در سالیان اخیر، تحولات چشمگیری در درمان آرتریت ها صورت گرفته است. مهم ترین بخش درمان، استفاده از داروهاست. ولی، در پاره ای از موارد، ممکن است نیاز به اعمال جراحی نیز پیش آید.
داروها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها به تخفیف و تسکین درد کمک می کنند. داروهایی که بدون ارائه نسخه پزشک می توان آنها را از داروخانه ها تهیه نمود، عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم. اما، آنهایی که نیاز به نسخه پزشک دارند: کتوپروفن، ناپروکسن، تولمتین، دیکلوفناک، نابومتون، و ایندومتاسین. از جمله مهم ترین عوارض جانبی مصرف این داروها مشکلات و خونریزی های گوارشی اند؛ ولی با طولانی شدن مصرف آنها، باید انتظار بروز ضایعاتی در کبد، کلیه ها، وزوز گوش ها، احتباس مایعات و فشار خون بالا را نیز داشته باشیم. به علاوه، داروهای مذکور (به استثنای آسپرین) می توانند موجب عوارض قلبی-عروقی، چون سکته های قلبی و مغزی، نیز شوند.
- مهارکننده های COX-2 : این گروه از داروها، احتمالاً، کمتر به معده آسیب می زنند. برخی از این داروها، از جمله سلبرکس، آنزیمی به نام سیکلواکسیژناز را، که در التهاب مفاصل بسیار فعال است، مهار می کنند. از جمله عوارض جانبی مصرف این داروها، تجمع مایعات است که می تواند منجر به فشار خون بالا شود. به علاوه، این گروه از داروها متهم به افزایش خطر وقوع و بروز حملات قلبی و مغزی اند.
- داروهای کورتونی (کورتیکوستروئیدها): این گروه از داروها، از جمله پردنیزون و متیل پردنیزولون، از شدت التهاب و درد مفاصل می کاهند، و فرآیند تخریب مفاصل را کند می کنند. ولی، با گذشت ماه ها و سال ها، از میزان تاثیرشان کاسته شده، عوارض مهمی چون کبودی های پوست، نازک شدن استخوان ها، آب مروارید، افزایش وزن، گرد شدن صورت، و دیابت را به دنبال دارند.
- داروهایی که بر رفتار بیماری تاثیر می گذارند: از این دسته داروها، برای محدود و محصور کردن شدت تخریب مفاصل استفاده می کنند. مصرف به موقع و زودهنگام آنها بسیار مهم است، چون به کندی اثر می کنند و هفته ها و گاه ماه ها طول می کشد تا اثرات شان آشکار شود. معمولاً، داروهای این دسته دارویی همراه با داروهای گروه های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله این داروها، هیدروکسی کلروکین، سولفاسالازین طلا، ماینوسایکلین و متوترکسات هستند.
- مهارکننده های ایمنی: این گروه از داروها سیستم ایمنی را مهار می کنند، که در نهایت بر سیر بیماری تاثیر می گذارد. برخی از پرمصرف ترین آنها، عبارتند از لفلونومید، آزاتیوپرین، سیکلوسپورین، و سیکلوفسفامید. یکی از عوارض بسیار مهم این داروها، آمادگی ابتلا به عفونت هاست.
- داروهای مهار کننده عامل نکروز تومور: عامل نکروز تومور، نام یکی از واسطه های شیمیایی التهابی است، که در آرتریت روماتوئید بسیار فعال است. مصرف داروهایی که این واسطه شیمیایی را مهار می کنند، معمولاً ظرف یک تا دو هفته، به تخفیف یا رفع عوارضی چون درد، سفتی صبحگاهی، و حساسیت و تورم مفاصل کمک می کند. برخی از داروهای این گروه، که برای درمان آرتریت روماتوئید توصیه شده اند، عبارتند از اتانرسپت، اینفلیکسی ماب، و آدالیموماب.
- داروهای ضدگیرنده اینترلوکین : مانند آناکینرا، در مواردی تجویز می شوند، که درمان های معمول و متداول نتیجه بخش نبوده اند. برخی از عوارض جنبی مصرف این داروها عبارتند از ایجاد واکنش پوستی در محل تزریق، کاهش شماره گلبول های خون، سردرد، و افزایش عفونت های دستگاه تنفس فوقانی.
- آباتاسپبت: این دارو، که در اواخر سال ۲۰۰۵ به تایید اداره غذا و دارو رسید، از شدت التهاب و تخریب مفاصل می کاهد. مکانیسم اثر آن، مقابله با و غیرفعال کردن سلول های T (نوعی از گلبول های سفید خون) است. مصرف دارو به صورت تزریق ماهی یک بار بوده، و عوارض جانبی آن عبارتند از سردرد، تهوع و عفونت های نه چندان شدید، مانند عفونت های دستگاه تنفس فوقانی. عوارض شدیدی چون پنومونی نیز می توانند پیش آیند.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از بیماران دچار علائم افسردگی نیز می شوند. برخی از داروهای ضدافسردگی مفید در درمان این گونه عوارض، عبارتند از آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، و ترازودون.
دکتر عبدالوهاب فخریاسری
وقتی مفاصل خشک می شوند
