نوع فایل: word
قابل ویرایش 345 صفحه
مقدمه:
میدان یا فضای عمومی شهر و محله از همان آغاز از عهد باستان گرفته تا به امروز، نقش جمع کردن خانه‌ها یا عناصر شهری و محله‌ای را داشته است. در واقع گرد آمدن حول یک فضاست که میدان را شکل می‌دهد. «زوکه» مفهوم میدان را به عنوان جزیی زنده و پویا از شهر مرتبط با شرایط اجتماعی- اقتصادی و فنی در حال تغییر می‌داند و بر این عقیده است که شکل‌گیری میدان برخلاف یک تابلوی نقاشی یا مسجمه در زمان معین با آخرین اثر حرکت یک قلم به تابلوی نقاشی یا با آخرین تراش بر پیکر یک مجسمه پایان نمی‌یابد.
عناصر میدان و ساختمانهای محصورکننده آن در طول زمان تغییر می‌کنند.
برخی ممکن است از بین بروند یا ویران شوند و به جای آنها عناصر یا ابنیه دیگری با ترکیبی متفاوت ایجاد گردند. مقایسه تصاویر قدیم و وضع موجود فضاهای شهری این خصوصیت را به خوبی نشان می‌دهد و در ایران این تغییرات فضایی در میدان‌هایی مانند نقش جهان اصفهان و توپ‌خانه تهران به خوبی پیداست. به طوری که اطلاق فضای شهری به برخی از این مکان‌ها مانند توپ‌خانه تهران دیگر درست به نظر نمی‌رسد، چون ارزش‌های فضایی خود را به کلی از دست داده‌اند.
تصور ابتدایی از میدان فضایی است محصور در زمینه منظم که فقط با خیابان‌ها یا گذرگاه‌هایی که بدان راه پیدا می‌کنند، قطع می‌شود. طرح میدان به صورت مربع یا مستطیل دایره و اشکال هندسی منظم دیگر نخستین عاملی است که در نمود سیمای بصری میدان مؤثر است. دومین عامل شکل بدنه محصورکننده فضای میدان است. در بسیاری از شهرهای اروپایی بدنه‌های همانندی از خانه‌ها با بناهای دیگر که به میدان مشرف هستند، مکررا فضای میدان را محصور نمی‌کند و البته این یکسانی لزوما به یکنواختی منجر نمی‌شود.
حتی در مواردی که بدنه‌ها کاملا همانند هستند، استقرار بناهایی شاخص تنوعی را در این ریتم ایجاد می‌نماید. از دیگر مواردی که در ترکیب فضای میدان مؤثرند می‌توان از مقیاس یکایک واحدهای معماری که میدان را در برمی‌گیرد، اختلاف ارتفاع آنها، نسبت ابعاد آنها با ابعاد میدان، محل قرارگیری بناهای شاخص و تزئینات، عناصر واقع در فضای خالی میدان، تعادل و برابر نیروهای افقی و عمودی در فضا، رنگ، بافت و چگونگی ترکیب ساختمان‌ها با یکدیگر نام برد. به مجموعه عوامل فوق اگر عوامل طبیعی (فضای سبز و ...) را اضافه کنیم، شکل میدان را به وجود می‌آورند که این شکل بسته به شرایط متفاوت و زمانی (فصول مختلف و روز و شب و ...) تغییراتی را پذیرا می‌شود.
در میادین قدیمی فضا و کلیه ابنیه و عناصر آن از نظر کالبدی در تسلط بنا یا مجموعه بناهای خاص است. این بناها عموما یک مسجد با قصر، تالار، شهرداری تئاتر یا عناصر فرعی‌تر مانند یک منار، یک میل، یک نواره و یا یک آبشار عظیم می‌باشند.
در واقع این عنصر مسلط است که در مجموعه فضاهای میدان و اطراف آن ارتباطات فضای بصری را جهت می‌دهد، مصداق این امر میدان نقش جهان است که در آن علی‌رغم وسعت فضا، ناظر به سرعت متوجه عناصر محوری میدان یعنی مجموعه شورانگیز گنبدها و مناره‌ها در مقابل ریتم آرام و یکنواخت بدنه دور میدان می‌شود.
در میدانی ک حالتی هسته‌ای دارد و فضای آن حول مرکزی شکل گرفته است، عنصر هسته‌ای به صورت یک نشانه مانند یک فواره یا یک ستون هرمی یادبود یا میل و برج ساعت است که از لحاظ بصری در فضای پیرامون کششی به سوی خود ایجاد می‌کند و عناصر متفاوت را در کل مجموعه به هم پیوند می‌دهد و خود مرکز این پیوند می‌شود. در چنین فضایی اندازه مناسب میدان و عنصر مرکزی و بدنه‌ها و دیگر اجزا تأثیر بسیاری در ایجاد این احساس بصری دارد.
برای مثال اگر وسعت میدان نسبت به عنصر مرکزی زیاد باشد، وحدت شکلی مجموع از بین می‌رود و ناظر نمی‌تواند اطلاعات بصری عناصر مختلف میدان را در زمان مطلوب جمع کند و عنصر مرکزی فقط به صورت منفرد و نه مرتبط درخواهدآمد.
نوع دیگر از میادین فضاهای با اشکال غیرمنظم و وسیع هستند. از اطلاق نامنظم بودن به یک فضا ممکن است چنین نتیجه‌گیری شود که آن فضا فاقد ارزش زیبایی است. در حالی که اگر برخی از خصوصیات انواع قبلی را داراباشد که معمولا نیز چنین است، دیگر نمی‌توان آن را مطقا نازیبا دانست. اما به هر حال باید دانست که وسعت و مقیاس نامتناسب بر ارزش‌های زیباشناسی آن تأثیر منفی می‌گذارد.
پس باید توجه داشت هنگامی که مطالعه یک فضای شهری موجود یا طراحی یک فضای شهری جدید مطرح است، نباید تنها اسیر کل ظاهر معماری شد بلکه باید به معنی و جوهر اساسی فضاهای باارزش به صورتی متباین و متقابل از سویی و متناسب و موزون از سوی دیگر توجه داشت.
مطالعه فضاهای باز تاریخی نیز باید در بستر مکانی و زمانی مربوط به آن انجام پذیرد و با استخراج ارزش‌ها مفهومی و عملکردی فضا آنها را در طراحی امروزین به کار گرفت.
اولین نمونه‌های این فضاها با گسترش فضای داخلی بنا به خارج شکل گرفتند که در این رابطه می‌توان به صفحه‌های بزرگ کاخ‌ها و آتشگاه‌ها در قبل از اسلام ورودی بازارها و مساجد پس از حاکمیت اسلام اشاره کرد.
در شهرهای ایرانی بعد از ورود اسلام و ایجاد حکومت دینی نوع دیگری نیز از فضاهای باز شهری با عملکردی نزدیک به میدان مطرح می‌شود که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. آن صحن مساجد جامع شهرهاست. ابلاغ و اجرای احکام حکومتی ایجاد قضاوت‌ها، تدریس علوم و تجمع‌های مهم عمومی اموری بودند که در صحن مسجد بزرگ شهر انجام می‌گرفتند و وجود مساجدی دارای صحن‌هایی با بیش از یک در، که در مسیر گذرهای پراهمیت شهری قرار داشته‌اند، نشان‌دهنده نقش اساسی این فضاها در تحرکات عمومی روزانه در شهر بوده است.
در شهرهای مرکزی ایران فضاهای باز جمعی اکثرا هم‌چون سایر اندام‌های عمومی شهر در رابطه نزدیک با محور خدماتی شهر می‌باشد و به ندرت می‌توان آنها را جدا از هم مشاهده کرد، یعنی در دو طرف محور اصلی که معمولا مسیر بازارها نیز هست، ارگان‌های جمعی شهر از جمله تجارت‌خانه‌ها و کاروانسراها، مدارس و مساجد و گرمابه‌های عمومی و کارگاه‌های تولیدی و ... قرار می‌گیرند.
در طرح توسعه اصفهان در زمان شاه عباس اول این محور محوطه باز عظیمی به طول 520 و عرض 160 متر را دور زده و فضایی را ایجاد می‌کند که بناهای حکومتی (قصر عالی‌قاپو) و مذهبی (مسجد شاه و مسجد شیخ لطف‌ا...) را در کنار خود می‌گیرد و بدین ترتیب میدان نقش جهان بزرگ‌ترین میدان جهان آفریده می‌شود.
این میدان از یک طرف توسط سردر و بازار قیصریه به بازار قدیم اصفهان و از طرف دیگر با سایر بناهای حکومتی و بالاخره محور عظیم چهار باغ مربوط می‌گردد. این طرح علاوه بر ایجاد یکی از پویاترین سیستم‌های شهری، نوعی از پیوند را بین دو بافت قدیم و جدید در شهر برقرار می‌کند که در نوع خود بی‌نظیر است.
محور چهار باغ نیز نوع جدیدی از یک فضای جمعی را به وجود می‌آورد. فضایی که در حین حفظ الگوی شانه‌ای بازار، ولی این بار در فضای آزاد و با استفاده از عناصر طبیعی و هم‌چون درختان، مسیر آب و آب‌نماها امکانات جدیدی را برای طراحی شهری ایجاد می‌کند و این محور عظیم تا باغ هزار جریب ادامه می‌یابد که عمود بر بازار و مدرسه مادرشاه و یا مماس به باغات و کوشک‌های درون آنها قرار می‌گیرد و در مجموع این طرح با کیفیت انعطاف‌پذیر خود نه تنها جواب‌گوی شهر 600 هزار نفر صفوی می‌گردد، بلکه پتانسیل حل مسائل شهری را تا آینده‌های بسیار دور از خود نشان می‌دهد.
با فرا رسیدن دوران زوال سیاسی و اقتصادی، زمینه‌های مساعد حرکت و شکوفایی شهرها نیز از بین رفت و بالاخره با سپری شدن بیش از دویست سال رخوت و ویرانی با انقلاب مشروطیت و تحولات ناشی از آن، کشور وارد سیر تکاملی نوینی گردید که در تقابل محسوسی با مدیریت کهن قرار داشت و پدیده شهر و شهرنشینی هم‌چنین شالوده کالبدی آن را کاملا دگرگون ساخت.
فهرست مطالب:
ر حوزه اول:پیشنهاد طرح تحقیق
پیشگفتار
طرح موضوع واهمیت آن
چیستی پروژه
حوزه دوم: شناخت
بخش اول: مطالعات پایه
فصل اول: شناخت مراکز همایش
شناخت مراکز همایش
تاریخچـه احداث فضاهای اجتماعی
در دوران معاصـر
تعریف مراکز همایش شهـری
وظایف مراکز برگزاری همایش های شهر
ویـژگی های مراکز برگزاری همایش های شهر
سیتی هال
تعریف سیتی هال
تاریخچـه و منطق تمرکز تجهیـزات خدماتی در شهر
ضرورت ایجاد مرکز همایش های مردمی در شهـر مشهـد
تجزیه و تحلیل کلی پراکنـدگی ادارات، سازمانهای دولتی و عمومی در شهر مشهد
طرح ایجاد مجتمـع های اداری خدماتی
محاسن ایجاد مجتمـع اداری ـ خدماتی
کاربـری های مستقـر
فصل دوم: بررسی تعاریف ـ و ضوابط عملکـردی کیفی، فضاهای مرکز همایش
انواع گردهم آیی و تعاریف آن
کنفـرانس Conference
کنوانسیـون
سمینار Seminar
سمپوزیوم (Symposium)
میـزگرد (Round Table)
فوروم (Forum)
مجمع (Assembly)
کارگاه آمـوزشی (Workshop)
سخنـرانی (Lecture)
کمیسیـون (Commission)
کمیتـه (Committee)
مناظـره
انستیتـو (Institute)
جلسـه
گروه بنـدی گردهمائی ها
الف) گروه اجلاس های بستـه
ب) گروه اجلاسهای باز
انواع مراکز اجتماعات و استانـداردهای موجود
تالار اجتماعات
مراکز برگـزاری گردهمایی
تالار و اصـول و معیارهای کلی در طراحی آنها
اکوستیک در تالارها
حجم
فرم
پخشایی
حـدود تقـریبی حجم سالن ها
حجم مناسب فضاهای مختلف در مراکز گردهمایی به ازاء هر نفر شرکت کننده
فصل سوم : نیازهای فضایی ولازمه های کلی مراکز گردهمایی
فرمهای مربوط به سطوح زیر بنا
تنـوع بهره گیـری از فضا و قدرت در نوع سالنهای اجتماع
سالنهائی که اختصاصاً برای برگزاری کنفرانس و کنگره طرح می شوند
سالنهای هنری چندمنظوره
تغییرات در ابعاد سالن
پیش بینی انجام تغییرات در نحوه چیدن و نوع صندلی ها
طراحی ادیتوریومها
پلان های مستطیل شکل
پلان های بادبـزن شکل
پلانهای شش ضلعی
پلانهای مدور و بیضوی
سالنهای نمایشگاهی
شکلهای نمایشی پلانها
الف ـ سالنهای با صحنه مرکزی
ب ـ سالنهای به شکل قطاع دایره (با زاویه مرکزی گسترده تا 135 درجه)
پ ـ سالنهای به شکل قطاع دایره (با زاویه مرکزی 90 درجه)
ت ـ سالنهای شش ضلعی (با زاویه صفحه 60 درجه)
ث ـ سالنهای مستطیل شکل
ج ـ سالنهای بادبزن شکل
معیـارهای طراحی
معیارهای مربوط به پخش صدا بدون استفاده از تجهیـزات صوتی
الف ـ توانائی های شخصی سخنـران
ب ـ فرم پلان و حجم تالار و چگونگی استقرار حضار
پ ـ مشخصات و ویژگی های آکوستیکی محیط
تقویت و تعدیل صدا به کمک وسائل و تجهیـزات صوتی
روابط بین سالن و صحنه
ارتفاع شاخص دیـد به سکو
ارتفاع صحنه یا سکو
تراز چشم ناظر
فاصله قائم بین تراز متوسط چشمان ناظر و بالاترین نقطه روی سر
حداکثر زاویه قائم دید رو به بالا
حداکثر زاویه قائم دید رو به پائین
جزئیات طراحی ردیف صندلی ها
شیب کف سالن
خطوط منظر
زاویه دید به پرده نمایش
فاصله دیـد
زاویه قائم دیـد
معیارهای مربوط به مشاهـده تصاویر تلویزیونی
سکو یا صحنـه
سقف ادیتوریوم و تأسیسات و تجهیـزات آن
ملزومات مربوط به مسائل آکوستیک
ملزومات مربوط به نورپردازی و روشنائی
ملزومات مربوط به تهویه مطبوع
ملزومات مربوط به کنترل حریق
ملزومات مربوط به نمایش بر روی پرده
ملزومات مربوط به دید حضار
ملزومات مربوط به سقف صحنه برای نمایشهای بزرگ
جایگاه
گنجایش جایگاه
آرایش جایگاه
جزئیات مربوط به صندلیها و نحوه چیـدن آنها
صندلیهای ثابت و دائمی
مبانی مربوط به اندازه های بدنی انسان
وضعیت
وزن
ارتفاع
پشتی صندلی
عرض صندلی
عمق صندلی
شیب صندلی
دسته صندلی
زیردستی جهت نوشتن
راحتی صندلی
صندلیهای ثابت ادیتـوریوم
استانـدارد میزها و ترتیب چیدن آنها به شکلهای مختلف
ملزومات صحنه در سالنهای چندمنظوره
کلیات
طراحی موقعیت صحنه یا سکو
انواع صحنه یا سکو
صحنـه مرکزی
صحنه انتهائی
پیش صحنه
تطبیق پذیـری صحنه
بیرون صحنـه
تراز هم سطح با کف صحنه اصلی
تراز هم سطح با کف جایگاه
تراز پائین تر از کف سالن
تراز هم سطح با کف زیرزمین و انبارها
صحنه های قابل برچیده شدن
ابعاد صحنـه ها
ابعاد صحنه برای اجزای تئاتر و نمایشهای معمولی
ابعاد صحنه برای اجرای کنسرت های گروهی106
اداره کردن صحنـه
سیتم تعلیق
صحنه هابا سکوهای بالا و پائین شونده
جابجائی افقی صحنه
ملزومات عمومی صحنه ها
پرده ایمنی
پرده پیش صحنه
پرده های صحنه
استفاده از دکورهای پیش ساخته
روش نمایش چنـدتصویری
اندازه و چگونگی تصاویر
شیـوه های نمایش بر روی پرده
الف ـ پروژکسیون مستقیم
ب ـ پروژکسیون غیرمستقیم
پ ـ پروژکسیون از پشت پرده
اتاق پروژکسیون
پرده های نمایش
الف ـ پرده های یکراست
ب ـ پرده های جمع شونده
پ ـ پرده های قابل حمل
مشخصات و جنس پرده ها
فصل چهارم: بررسی فضاهای جمعی و سابق آنها در ایران و جهان
ویژگی‌های عام فضاهای جمعی
ساختمان‌ها و فضاهای همگانی ایران در دوره بعد از اسلام
کاروانسراهای ایران
پیشینه تاریخی
ویژگی‌های معماری کاروانسراهای ایران
میادین
میدان، فضایی شهری برای گفت و گو
نتیجه
میدان‌های پیاده شهری
تاریخچه مختصری از میادین سنتی در ایران
تاریخچه مختصری از میادین اروپایی
آگوارا
فوروم
پیاتزا
انواع میدان
میدان‌های عمومی
میدان‌های تجاری
میدان حکومتی
میدان‌های نظامی
میدان‌های محله‌ای
میدان‌های ارتباطی
میدان ورزشی
بررسی نمونه‌هایی از میادین ایرانی
میدان نقش جهان
میدان امام خمینی در همدان
حرم مطهر امام رضا (ع)
بازار
مقدمه
مشخصات کاربردی عناصر متشکله بازارها و مراکز محله
بازار مکان بنیادهای جمعی
نقش بازار در شهرهای ایران (هسته اجتماعی- فرهنگی)
بازار و توان فرهنگی آن
بازار و محیط اقتصادی شهرها
خصوصیات فضایی معماری معاصر
فضاهای همگانی در هم‌جواری‌های معماری معاصر ایران
فصل پنجم :بررسی اجمالی اصول پایدار درمعماری ایران
مقدمه
رابطه فرهنگ ومعماری
معماری تاثیر عوامل فرهنگی بر فرم
الف- اهمیت مفهوم شکل یا فرم در فرهنگ معماری
ب: عوامل فرهنگی موثر در شکل گیری فضای معماری
ج: بازتاب فرهنگ در صورت فضای معماری
مبانی فرهنگ ایران و تاثیر آن بر معماری
مفهوم سیر از ظاهر به باطن در معماری اسلامی ایران
عوامل بنیادی معماری در ایران
اصل سیر از کثرت به وحدت
اصل سیر از ظاهر به باطن
اصل فراوری و انتظاع از طبیعت
اصل ساماندهی اهداف کارکردی ، سازه ای و کالبدی
شفافیت ( گسترة پهنة دید )
هندسه
هندسه علمی
هندسه شهودی
انعکاس
اصل درون گرایی در عین برونگرایی
درون گرایی
تقارن
تقارن به مثابه اصلی زیبا شناختی
تقارن به عنوان اصلی در ساخت و ساز
مرکزیت
محور گرایی
سیالیت ( گسترش پهنة دید )
تباین یا نا همگونی
تعادل و توازن
سلسله مراتب، تداوم (سلسله مراتب دسترسی) (اصل رده‌بندی فضایی)
اصول و روشهای طراحی شهری
فضای خارجی ، فضای داخلی
اصل سادگی و فضای محصور در شهر ایرانی
خصوصیت ایستایی و پویایی فضای محصور
اصل مقیاس و تناسب
اصل فضاهای متباین
اصل قلمرو
اصل ترکیب ( کمپوزیسیون )
آگاهی از فضا
بخش دوم: نمونه های تطبیقی
مقدمه
مرکز فرهنگی ژورژ پمپیدو
سیتی هال لندن
مجموعه تالار شهر جدید توکیو
تالار شهر بوستون
نمونـه های داخلی
سیتی هال تهران
تالار شهر تبریز
بخش سوم: مطالعات زمینه
بازشناسی شهر مشهـد
چگونگی پیدایش شهـر مشهـد
سلسله مراتب رشـد تاریخی شهر مشهـد
موقعیت جغرافیایی شهـر مشهـد
مطالعات اقتصادی
مطالعات جمعیتی
عوامل اصلی رشد جمعیت شهر مشهـد
نقاط و عناصـر شاخص شهر مشهـد
تغییرات کالبـدی در قرن حاضر
ساختار کالبـدی در قرن حاضر
الگوی توسعـه شهـر مشهـد
مطالعات اقلیمی و بررسیهای محیطی شهر مشهد
موقعیت جغرافیایی شهر مشهد
دما
رطوبت نسبی
تجزیه و تحلیل بارندگی
وزش باد
تابش آفتاب
شرایط حرارتی در فضای آزاد
پیشنهادات ماهانی
پیشنهادات انجمن معماران آمریکا
پیشنهادات طراحی در مشهد
جهت استقرار ساختمان
جهت استقرار ساختمانهای یک طرفه
جهت استقرارساختمانهای دو طرفه
بافت مجموعه
الگوی اشغال زمین
انتخاب مصالح ساختمانی
عوامل موثر در مکانیابی پروژه
دلایل انتخاب سایت
از دیدگاه عملکردی و کارایی
همجواری
جوابگویی به نیازهای گروه های ذینفع
مساحت
مقیاس دانه بندی
مناسب مکانی
انطباق با کاربری اراضی شهر ی
هماهنگی با جهت توسعه شهر
خوانایی سایت
حوزه سوم: تجزیه وتحلیل
تبیین برنامه ها و اهداف پروژه
شناسایی جمعیت مخاطب
تبیین کلیت فعالیت ها وفضاهای پروژه
تدوین مبانی نظری پروژه
مبانی نظری عام
مبانی نظـری خاص پروژه
تعیین اجزاء وتدقیق برنامه فیزیکی
فضای شهری و مردمی
فضاهای مؤثـر در ایجاد یک فضای اجتماعی زنـده و پویا
فضای شهـری روباز (میدان یک فضای همگانی)
فضاهای شهری سربسته
پروژه معماری مرکز همایشهای مشهد با اصول معماری. doc