لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه164
چکیده
تحقیق حاضر به بررسی و شناخت نیازهای آموزشی - ترویجی کیویکاران استان مازندران (شهرستانهای تنکابن و چالوس) پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی می باشد که شیوه اجرای آن به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق شامل 7132 نفر از کیویکاران شهرستانهای تنکابن وچالوس در سال زراعی 1385-1384 می باشد و در همین راستا جمعیت مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 360 نفر برآورد شده است و روش نمونه گیری بصورت تصادفی ساده می باشد . برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارspsswin استفاده
شده است .
نتایج نشان می دهد که میزان نیازهای آموزشی - ترویجی کیویکاران در کلیه مراحل کشت کیوی؛ اعم از احداث باغ، کاشت، داشت، برداشت و انبارداری درحد متوسط به بالامی باشد. همچنین مهمترین کانال
آموزشی و ترویجی استفاده شده در خصوص کشت کیوی، مشاهده فعالیت سایرکیویکاران می باشد ضمن اینکه استفاده از مجلات و نشریات آموزشی - ترویجی، استفاده از کلاسهای آموزشی، استفاده از برنامه های آموزشی - ترویجی تلویزیون و رادیو، تماس با مروجین و تماس با کارکنان جهاد کشاورزی در حد کم صورت گرفته است.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان می دهد که بین متغیر های مستقل؛ سطح تحصیلات، سابقه کشت کیوی، سطح کشت کیوی، تماس با کارکنان جهاد کشاورزی، تماس با مروجان، استفاده از کلاسهای آموزشی و ترویجی، استفاده از مجلات و نشریات آموزشی و مشاهده فعالیت سایر کیویکاران با متغیر وابسته میزان نیازهای آموزشی - ترویجی کیویکاران رابطه معکوس وجود دارد ولی بین متغیر دسترسی به مناطق شهری با متغیر میزان نیاز آموزشی رابطه مثبت وجود دارد. ضمن اینکه بین
متغیرهای؛ سن، درآمد، تعداد افراد تحت تکفل، عملکرد محصول کیوی، استفاده از برنامه های آموزشی رادیو و تلویزیون با متغیر میزان نیاز آموزشی رابطه ای مشاهده نمی گردد. نتایج حاصل از تأثیر فردی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته نشان می دهد که جنسیت، تأهل، شغل اصلی، نوع مالکیت،عضویت در تعاونی کیویکاری بر میزان نیاز آموزشی مؤثر است ولی تسهیلات حمایتی بر میزان نیاز آموزشی تأثیری نداشته است.
نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره درخصوص تأثیرات متغیرهای مستقل تحقیق بر میزان نیازهای آموزشی - ترویجی کیویکاران بیانگر آن است که به ترتیب متغیرهای سابقه کشت کیوی، استفاده از کلاسهای آموزشی - ترویجی، مشاهده فعالیت سایر کیویکاران و تماس با مروجان تأثیرمنفی بر میزان نیازهای آموزشی داشته اند. ولی متغیر دسترسی به مناطق شهری بر میزان نیازهای آموزشی تأثیر مثبت داشته است.
واژگان کلیدی: نیاز سنجی آموزشی ، فعالیتهای ترویجی ، کیویکاران ، کیوی.
1-1- مقدمه[1]
رشد وتوسعه بخش کشاورزی از مصادیق بارز توسعه ملی، اقتصادی و در نهایت امنیت ملی هر کشور محسوب می شود. بر مبنای تجربه های به دست آمده از کشورهای توسعه یافته وحتی برخی کشورهای همسایه، رشد بخش کشاورزی را می توان زیربنا و بستر توسعه صنعتی ، بخش خدمات، بهداشت غذائی و ... در اقتصاد ملی هر کشور محسوب نمود، به عبارت دیگر بخش کشاورزی نقش موتور و نیرو دهندة توسعه را برعهده دارد. زیربخش باغبانی نیز به دلیل داشتن مزیتهای خاص نسبت به سایر زیربخشهای کشاورزی و همچنین دیگر بخشهای اقتصادی، دارای ظرفیتهای ویژه ای جهت توسعه بخش کشاورزی در راستای تحقق اهداف توسعه ملی است.
به اعتقاد کارشناسان، مزیت اقتصادی که در فعالیتهای باغداری وجود دارد در بخش زراعی کمتر به چشم
می خورد، قیمت محصولات باغی به مراتب از محصولات زراعی در بازارهای جهانی بیشتر است و از اینرو می توان به درآمدهای ارزی مناسب وبهره گیری بهتر از مزیت های موجود( شرایط اقلیمی، دسترسی به بازارهای خارجی و ...) نائل آمد. تنوع آب وهوا و کشت وپرورش طبیعی انواع میوه و تره بار در ایران با بهره گیری از منابع طبیعی خاک وآب و بهره گیری از تابش مستقیم خورشید سبب شده است که محصولات باغی ایران، از مزیتهای بهداشتی ومرغوبیت در طعم و مزه برخوردار شود.
از اینرو با سرمایه گذاری در ایجاد صنایع تبدیلی و نگهداری، تجهیزات حمل و نقل و حضور موثر در بازارهای جهانی (نمایشگاههای معتبر صنایع غذایی و محصولات کشاورزی در اروپا وشرق آسیا) می توان زمینة گسترش صادرات محصولات باغی کشور را فراهم آورد.
یکی از محصولات بسیار ارزنده و گرانبها که می تواند در صورت ازدیاد تولید و صدور به خارج مقادیری از ارز کشور را تأمین نماید میوه کیوی (کیوی فروت ) است.
نام اصلی این میوه Chinese gooseberry یا انگور فرنگی چینی است. کیوی، میوه بومی مناطق جنوب غربی چین است. در اوائل دهه 1920 تولید آن در مناطق جنوب شرقی آسیا، ژاپن و نیوزیلند آغاز شد ودر اوائل دهه 1960 با صدور اولین محموله انگور فرنگی چینی از سوی نیوزیلند، صادرکنندگان برای این میوه نام کیوی را که در اصل نام پرنده ملی این کشور است برگزیدند. کیوی از جمله گیاهان مناطق نیمه گرمسیری است و در مقابل سرما بسیار مقاوم می باشد. گونه های کیوی به شکلهای زینتی و خوراکی در جهان کشت می شوند. درخت کیوی به درخت انگور شباهت بسیار دارد و دارای ساقه خزنده با برگهای قلبی شکل است. همچنین این میوه گیاهی است دو پایه که با توجه به خصوصیات گلهای نر و ماده آن برای اینکه میوه تشکیل گردد و اختلالات تلقیحی و ریزش پیش نیاید می باید هنگام گرده افشانی تمام سطح کلاله به مقدار کافی دانه گرده دریافت نماید که این عمل در شرایط طبیعی توسط حشرات به ویژه زنبور عسل( تا 96 درصد) و باد (تا 4 درصد ) صورت می گیرد.
لازم به ذکر است که نهال کیوی به رطوبت زیاد ( حداقل بارش سالانه 150 سانتی متر) ، آبیاری مناسب در فصل رشد، نورآفتاب کافی در تابستان، دمای خنک پائیزی برای کامل شدن میوه و زمستانهای نسبتاً سرد برای طعم بخشیدن به میوه نیاز دارد. خاک مناسب جهت کاشت کیوی، خاک عمیق حاصلخیز و دارای هوموس می باشد، که PH آن نباید از 9/6 تجاوز کند. زمان کاشت نهال کیوی در اواخر زمستان یا اوائل بهار است، که پس از 4 سال به بهره دهی می رسد.
این میوه دارای ظاهری کشیده و استوانه شکل بوده، پوست آن بسیار نازک و به رنگ قهوه ای می باشد و از کرکهای کوتاه و پرپشت پوشیده شده است. میوه کیوی سفت اما گوشتی و آبدار است، قسمت گوشتی آن به رنگ سبز و حاوی دانه های ریز و سیاهرنگ خوراکی است که بسیار معطر و خوش طعم وسرشار از ویتامین C بوده و میزان آن 10 برابر ویتامین C موجود در لیموترش است.
بر حسب واریته های مختلف، وزن هر عدد میوه کیوی بین 30 تا 200 گرم می باشد. واریته " هایوارد" معروفترین و پرمحصول ترین رقم کیوی در جهان است که گرد و تخم مرغی شکل است و در اواسط آبان ماه می رسد. " آبوت" که فصل برداشت آن در اواخر مهر ماه است نسبتاً کشیده تر از واریته هایوارد است." برونو" استوانه ای شکل بوده و قسمت بالا وپایین آن کروی است. " مانتی " نیز به شکل گلابی است و رنگ آن قهوه ای روشن می باشد که در آذرماه می رسد.
حال به منظور پرورش میوه کیوی در ایران، با توجه به بیان مطالبی در خصوص آب و هوا وشرایط اقلیمی مورد نیاز آن ( آب ، رطوبت ، حرارت، آفتاب و خاک ...) می توان گفت که در ایران بویژه قسمت مهمی از منطقه شمال ( گیلان و مازندران ) یعنی از آستارا تا ساری برای کشت این میوه مساعد و مناسب می باشد. کیوی، این طلای سبز که می تواند هرساله به ما محصول فراوانی دهد، جا دارد که باغداران تولید کننده آن از طریق آموزش در خصوص نحوه صحیح کشت و کار و برداشت و نگهداری این میوه اطلاعاتی بدست آورده تا بتوانند در جهت توسعه هر چه بیشتر این محصول هم از لحاظ کمی و هم کیفی کوشا باشند.
از اینرو به منظور اثربخشی آموزش این افراد(کیویکاران) ، می باید از نیازهای آموزشی – ترویجی آنان در ارتباط با پرورش کیوی آگاه شد. زیرا نیازهای آموزشی - ترویجی یکی از دروندادهای اصلی سیستم آموزشی است که مبنای اساسی طرح ریزی، اجرا و ارزشیابی فعالیتهای سیستم قرار می گیرد. در بسیاری از مواقع فراگیران مجبور می شوند مطالبی را یاد بگیرند که عملاً در موقعیت شغلی شان کاربردی ندارد. این مشکل جدا از تبعاتی که دارد، ناشی از دو دلیل است: عدم دقت در نیازسنجی و یا نبود خود نیازسنجی در فرآیند آموزش.
لازم به توضیح است که شناخت اینگونه نیازها، احتیاج به درک صحیحی از وضع موجود و تعیین اهداف معقولی به عنوان وضع مطلوب دارد تا به واسطه آن بتوان، فاصله میان این دو وضعیت را کاهش داد.
به طور کلی با در نظرگرفتن اهمیت اقتصادی محصول کیوی، از یک سو به عنوان تأمین کننده بخش مهمی از درآمد خانوارهای کیویکار واز سوی دیگر با عنایت به اینکه برخی از مناطق تحت کشت این محصول از جمله شهرستانهای تنکابن و چالوس از استان مازندران به علت دارا بودن پتانسیلهای بالا به عنوان مراکز عمده کشت کیوی که ارزش صادراتی نیز داشته مطرح گردیده اند، لذا این تحقیق درصدد آن شده که به بررسی نیازهای آموزشی- ترویجی کیویکاران این مناطق جهت ارائه برنامه های آموزشی مناسب در راستای ارتقای سطح کمی و کیفی محصول تولیدی بپردازد.
1-2- تعریف مسأله[2]
بررسی های انجام شده در زمینه بهترین مناطق جهت کشت کیوی در ایران، حاکی از آن است که حاشیه دریای خزر و به ویژه نواحی مرکزی کرانه های دریای خزر، مناسبترین مناطق برای کشت و تولید کیوی در ایران می باشد. وجود رشته کوه البرز همچون سدی در جنوب این ناحیه وموجودیت دریای خزر در شمال کرانه های دریای خزر باعث شده که این مناطق دارای آب و هوا وشرایط اقلیمی بسیار مساعدی برای انواع فعالیتهای گوناگون کشاورزی باشند. رطوبت فراوان، بارش سالانه به میزان 300 تا 2000 میلیمتر پراکنش مناسب، تعداد ساعات آفتابی فراوان،فقدان یخبندان طولانی و زمستانهای بسیار سرد، عدم وزش بادهای شدید و بارش تگرگ و غیره از جمله خصوصیاتی است که نواحی مرکزی دریای خزر را می توان به عنوان بهترین منطقه برای کشت کیوی در جهان قلمداد کرد. درخت کیوی با توجه به شرایطی که برای رشد و نمو نیاز دارد، در نواحی مرکزی کرانه های دریای خزر (غرب استان مازندران و شرق گیلان) وبیشتر در
ماسه زارهای ساحلی به خوبی رشد می کند.
حال، از میان نواحی مرکزی کرانه های دریای خزر، غرب استان مازندران بویژه شهرستانهای تنکابن و چالوس دارای بیشترین اراضی جهت کشت کیوی می باشند واین امر بدان علت است که باغداران این مناطق به صورت خودجوش و بدون آنکه دولت هزینه ای را متقبل شده باشد، بخشهای بزرگی از باغهای مرکبات را به باغهای کیوی تبدیل کرده اند و در نتیجه تولید این محصول به سرعت افزایش یافته است
( قنبری و ذاکری ، 1381 ، ص 52).
در حال حاضر با توجه به اظهارات مدیریت جهادکشاورزی شهرستان تنکابن، از کل میزان کیوی تولید شده در کشور که حدود 70 هزار تن اعلام شده است، این شهرستان با تولید سالانه بیش از 50 هزار تن کیوی از سطحی معادل 2000 هکتار از اراضی شهرستان ومیزان عملکردی بالغ بر 25 تن در هکتار، توانسته است 85 درصد از کیوی تولید شده در کشور را در اختیار داشته باشد که از این لحاظ رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است( روزنامه آسیا، 25/8/1384،ص 1).
همچنین شهرستان چالوس نیز بر اساس آخرین آمارگیری در سال 1382، توانسته است با تولیدی حدود 4967 تن کیوی از سطحی معادل 283 هکتار از اراضی شهرستان ومیزان عملکردی بالغ بر 5/17 تن در هکتار، پس از تنکابن به عنوان یکی از تولید کنندگان عمده کیوی در استان به حساب آید
(مرکز آمار ایران، اردیبهشت 1384، ص 129).
با در نظر گرفتن سطح زیرکشت کیوی در استان مازندران به ویژه غرب این استان(شهرستانهای تنکابن و چالوس) که در بالا به آن اشاره شده است، نزدیک به 8737 نفر در استان به کشت این محصول اقدام نموده اند. که از این تعداد حدود 5632 نفر در تنکابن و 1500 نفر در چالوس مشغول به فعالیت
می باشند.حال، در این تحقیق با توجه به بررسی اجمالی که در خصوص وضعیت وروند تولید کیوی وهمچنین تعداد بهره برداران مشغول به فعالیت در این بخش در شهرستانهای نام برده شده از استان مازندران صورت گرفته است، به تشریح و بیان مسأله از ابعاد اقتصادی و اجتماعی می پردازیم.
محصول باغ کیوی بر طبق جدول (1-1) ، از نظر اقتصادی تا 25 سال قابل بهره برداری است و بطور متوسط محصول سالیانه آن در هر هکتار 20 تن می باشد.
تحقیق در مورد شناخت نیازهای آموزشی - ترویجی کیویکاران استان مازندران