پروژه حقوق با موضوع صدور بیمه های درمان. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه حقوق با موضوع صدور بیمه های درمان. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 102 صفحه

مقدمه:

در بیمه نامه بدنه اتومبیل خسارت وارده به بیمه گذارانی که در حوادث رانندگی مقصر حادثه می‌باشند ( که خسارت وارده به زیاندیده را از طریق بیمه نامه شخص ثالث خویش پرداخت نموده اند ) و یا زیان وارده به اتومبیل بیمه گذار را در اثر حوادثی مانند واژگونی، آتش سوزی، صاعقه، انفجار و سرقت کلی و سرقت لوازم طبق شرایط پیوست بیمه نامه ها و جدیدا طوفان، تگرگ، برخورد اتومبیل به یک جسم ثابت را با ارائه گزارش مقامات ذیصلاح انتظامی و قضائی رسیدگی و پرداخت می‌نماید. در مواردی که بیمه گذاران محترم دارای مقصر حادثه می‌باشند ( زیاندیده هستند) با اعلام شکایت در مراجعه انتظامی و قضائی و واگذاری حق و حقوق خویش برطبق ماده 30 قانون بیمه به شرکت بیمه گر رسیدگی و پرداخت می گردد.

صدور بیمه های درمان

الف- بیمه درمان گروهی

به منظور حمایت از افراد جامعه در زمینه جبران هزینه های درمانی ناشی از بیماری و حادثه شرکت بیمه آسیا بیمه ای را تحت عنوان بیمه درمان بصورت گروهی و جهت گروه های بالای پنجاه نفر ارایه می نماید. بدین رو شرکت ها و موسساتی که تحت پوشش سازمان بیمه تأمین اجتماعی، خدمات درمانی کارکنان دولت و یا سایر سازمانهای مشابه هستند می‎توانند با خرید این بیمه کارکنان خود و افراد تحت تکفل را که شامل همسر، فرزندان و والدین تحت تکفل آنان می باشد، تحت پوشش قرار دهند.

-پوششهای قابل ارایه

1-جبران هزینه های دوران بستری در بیمارستان

1/1- درمان طبی و اعمال جراحی ناشی از حادثه یا بیماری، آنژیوگرافی قلب و انواع سنگ شکن، سقف تعهدات سالیانه حداقل 000ر000ر5 ریال تا حداکثر 000ر000ر50 ریال قابل ارایه خواهد بود.

2/1- جبران هزینه های زایمان (طبیعی و سزارین) تا سقف یک در هزار مبلغ تعهد بیمارستانی و حداکثر تا مبلغ 000ر000ر5 ریال.

2-جبران هزینه های پاراکلینیکی و درمان سرپایی شامل

1/2- سونوگرافی، ماموگرافی، ام.آر.آی، انواع اسکن و سیتی اسکن، رادیوتراپی، انواع آندوسکوپی، اکوکاردیوگرافی تا سقف حداکثر 10 درصد مبلغ تعهد بیمارستانی.

2/2- تست ورزش، نوار عضله، نوار عصب، نوار مغز، آنژیوگرافی چشم تا سقف حداکثر 5 درصد مبلغ تعهد بیمارستانی.

3/2- شکستگیها، گچ گیری، ختنه، بخیه، کرایوتراپی، اکسیزیون لیپوم و تخلیه کیست و لیزر درمانی تا سقف حداکثر 5 درصد مبلغ تعهد بیمارستانی.

3-جبران هزینه های مربوط به رفع عیوب انکساری چشم مشروط بر اینکه درجه نقص بینایی هر چشم 4 دیوپتر یا بیشتر باشد با تائید پزشک معتمد بیمه گر قبل از انجام عمل حداکثر برای هر چشم تا مبلغ 000ر500ر1 ریال قابل پرداخت است.

4-جبران هزینه های اعمال جراحی تخصصی شامل جراحی مغز و اعصاب (به استثناء دیسک ستون فقرات)، قلب، پیوند کلیه و مغز استخوان حداکثر تا دو برابر مبلغ تعهد بیمارستانی می‎باشد.

5-جبران هزینه های انتقال بیمار با آمبولانس در موارد اورژانس داخل شهر 000ر200 ریال و بین شهری 000ر500 ریال در سال می‎باشد.

6-هزینه های بیمارستانی بیمه شدگانی که به علت فقدان امکانات لازم با تائید بیمه گر به خارج از کشور اعزام می‎شوند براساس ضوابط بیمه نامه پرداخت خواهد شد.

-حداکثر سن بیمه شده برای گروه های کمتر از هزار نفر 60 سال می‎باشد و از آن به بعد بیمه گر اضافه نرخهای زیر را برای بیمه شدگان با بیش از سن 60 سال اعمال می نماید

-61 الی 69 سالگی تمام 50%

-70 سالگی به بالا 100%

ب- بیمه مسافرین عازم به خارج از کشور

شرکت بیمه آسیا به منظور رفاه حال هموطنانی که عازم خارج از کشور می باشند، با یک شرکت معتبر بیمه ای در خارج از کشور قرارداد همکاری منعقد نموده است که طی آن هزینه های درمانی بیمه شدگان در کشور مقصد، طبق ضوابط بیمه نامه تسویه می گردد.

پوششهای ارائه شده در این بیمه نامه شامل کلیه هزینه های درمانی، جراحی و بستری شدن بیمه شده که ناشی از حوادث یا بیماری ناگهانی بوده و به تجویز پزشک انجام پذیرد، می‎باشد. بدین ترتیب چنانچه بیمه شده در طول سفر یا مدت اقامت در خارج از کشور دچار حوادث (بجز حوادث ناشی از کارورزی) یا بیماری ناگهانی گردد (بجز بیماریهای موجود، عود شونده مزمن یا بیماریهایی که بیمه شده قبلاً به آن مبتلا و تحت درمان بوده است). بشرط آنکه مدت سفر از 92 روز متوالی تجاوز ننماید مشول استفاده از خدمات این بیمه نامه می‎باشد. از سایر مزایای این بیمه نامه می‎توان به موارد ذیل اشاره نمود

1-تأمین فوریتهای دندانپزشکی به استثناء پرکردن قطعی و پروتز تا مبلغ 150 یورو.

2-رفع مشکلاتی نظیر مفقود یا ربوده شدن پاسپورت، بلیط، ویزا و مانند آن.

3-هزینه عیادت ضروری یک نفر ملاقات کننده در صورتی که بیمه شده مجبور به بستری شدن در بیمارستان بیش از 10 روز باشد.

4-هزینه انتقال جسد به ایران و هزینه های مربوط به آن.

5-مساعدتهای حقوقی نظیر تحت تعقیب قرار گرفتن به دلیل مسئولیت مدنی یا ایراد خسارت به اشخاص ثالث یا خشونت غیرعمدی یا عدم رعایت قانون به استثناء مسئولیت های ناشی از استفاده مالکیت یا نگهداری وسیله نقلیه موتوری تا مبلغ یک هزار یورو.

حداکثر مبلغ تعهد 000ر50 یورو برای هر بیمه شده در طول مدت اعتبار بیمه نامه می‎باشد.

صدور بیمه نامه بصورت انفرادی بوده لیکن برای افرادی که طی یک گروه با مدت و مقصد یکسان نسبت به اخذ پوشش بیمه ای اقدام نمایند، برحسب تعداد از 5% تا 20% تخفیف در نظر گرفته می‎شود.

پوشش بیمه نامه فقط در خارج از کشور بوده و اعتبار آن از لحظه خروج از مرزهای هوایی و زمینی و دریایی کشور جمهوری اسلامی ایران به منظور شروع سفر لغایت ورود به مرزهای مورد اشاره به منظور پایان سفر و یا خاتمه مدت بیمه نامه هر کدام که مقدم باشد، ملاک عمل است.

حداکثر سن بیمه شدگان 80 سال تمام می‎باشد.

مدت بیمه نامه برحسب درخواست متقاضی از 1 الی 92 روز متوالی تعیین می گردد و قابل افزایش به 6 ماه و یکسال نیز می‎باشد.

این بیمه نامه در صورت عدم خروج بیمه شده از کشور و یا عدم دریافت ویزا با کسر مبلغی بعنوان هزینه اداری و حداکثر ظرف مدت 3 ماه از تاریخ صدور بیمه نامه قابل ابطال می‎باشد.

فهرست مطالب:

صدور بیمه های درمان

الف- بیمه درمان گروهی

1-  جبران هزینه های دوران بستری در بیمارستان

2- جبران هزینه های پاراکلینیکی و درمان سرپایی شامل

ب- بیمه مسافرین عازم به خارج از کشور

مراحل و مدارک موردنیاز صدور بیمه نامه

مدارک لازم جهت صدور معرفینامه بستری شدن در بیمارستان و مراکز جراحی محدود

طرف قرارداد با بیمه آسیا

وظایف بیمه گذار در صورت وقوع حادثه

پس از بازدید کارشناسان ارزیاب خسارت و هماهنگی با آنان انجام اقدامات ذیل

الزامی است

2- انواع مسئولیت

انواع بیمه مسئولیت های شبه جرمی

1-  مسئولیت مدیران هتلها در مقابل میهمانان

2- مسئولیت مدنی منجیان و مدیران استخرها

3- انفجار

«خسارت بیمه های مسئولیت»

مراحل بررسی

بیمه های باربری

مراحل صدور و بررسی خسارت قراردادهای مسئولیت مؤسسات حمل و نقل

جهت صدور قرارداد بیمه گذار می‎تواند به نمایندگی ها و یا شعب و سرپرستی های بیمه

آسیا مراجعه نماید.

اصلاحات موردنیاز در درختواره

صدور بیمه های باربری شامل

خسارت بیمه های باربری

الف- مراحل صدور بیمه نامه

ب- مدارک موردنیاز صدور بیمه نامه

ج- اطلاعات موردنیاز بیمه گذاران

بیمه مسئولیت شرکتهای حمل و نقل بین المللی کالا (سی. ام. آر)

بیمه تأمین تعهدات شرکت های حمل و نقل بین المللی در مقابل گمرک ایران

شرایط B

شرایط A

استثنائات

بیمه حمل داخلی

قابل توجه بیمه گذاران محترم

آشنایی با بیمه عمر و پس انداز

مزایای بیمه عمر و پس انداز

((قسمتی از تعاریف و شرایط عمومی بیمه نامه عمر و پس انداز))

ماده 1- اساس قرارداد و شروع اعتبار آن

ماده 2- شروع اعتبار قرارداد بیمه و لازم الاجراء بودن مندرجات آن

ماده 3- حدود وظائف و تعهدات بیمه گر و بیمه گذار بموجب مندرجات بیمه نامه

ماده 4- پرداخت حق بیمه و عواقب تأخیر در پرداخت آن

ماده 5- برقراری مجدد اعتبار بیمه نامه فسخ شده یا مخفف شده

ماده 6- حقوق بیمه گذار در مورد اندوخته بیمه نامه اش

ماده 7- انتقال قرارداد بیمه زندگی

ماده 8- خطرات متمم

ماده 9- خطراتی که جبران نمی‎شود

ماده 10- اختیار بیمه گذار در تغییر استفاده کننده

ماده 11- تاریخ امکان استفاده از سرمایه

ماده 12- مدارک لازم برای پرداخت سرمایه بیمه

علاوه بر مدارک فوق

گواهی رسمی فوت

ماده 13- مفقود شدن بیمه نامه یا قبوض رسید حق بیمه

ماده 14- نشانی قانونی محل اقامت بیمه گذار در ایران

ماده 15- دادگاه های صالحه

ماده 16- مدت مرور زمان

آشنائی با بیمه عمر و حوادث

2- بیمه حوادث

الف خطر فوت ناشی از حادثه

ب خطر نقص عضو و از کار افتادگی جزئی و دائمی ناشی از حادثه

طبقه بندی مشاغل

انواع قراردادهای حوادث گروهی عبارتند از

استثنائات در بیمه حوادث

صدور بیمه های درمان

الف- بیمه درمان گروهی

3- جبران هزینه های دوران بستری در بیمارستان

مراحل و مدارک موردنیاز صدور بیمه نامه

مدارک لازم جهت صدور معرفینامه بستری شدن در بیمارستان و مراکز جراحی محدود

طرف قرارداد با بیمه آسیا

صدور بیمه های درمان

الف – بیمه درمان گروهی

- پوششهای قابل ارایه

1- جبران هزینه‌های دوران بستری در بیمارستان شامل

مراحل و مدارک مورد نیاز صدور بیمه نامه

مدارک لازم جهت صدور معرفینامه بستری شدن در بیمارستان و مراکز جراحی محدود

طرف قرارداد با بیمه آسیا

1- یک قطعه آخرین عکس بیمار

پرداخت خسارت به دو طریق انجام می‌پذیر

اسامی بیمارستانها و مراکز جراحی محدود طرف قرارداد با شرکت بیمه آسیا در تهران سال 1383

1- تعریف خسارت شخص ثالث عبارتست از

2- مدارک لازم جهت دریافت خسارت از بیمه نامه شخص ثالث مالی که شامل سه

مرحله به شرح ذیل می‌باشد.

الف ) مدارک لازم جهت تشکیل پرونده بدون کروکی

ب) مدارک لازم جهت تشکیل پرونده با ارائه برگه کارشناس تصادفات (کروکی)

3- مراحل دریافت خسارت از بیمه نامه شخص ثالث مالی که بستگی به مبلغ

زیاندیدگان دارد

بیمه‌های اتومبیل دربدنه

مقدمه

1- مدارک لازم جهت اعلام خسارت و تشکیل پرونده

الف ) بیمه گذاران حقیقی

2- رسیدگی و پرداخت خسارت

بیمه‌های اتومبیل در صدور

مقررات مربوط به انتقال مالکیت وسیله نقلیه

انواع بیمه مسئولیت های شبه جرمی

2- بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارکنان ساختمانی با پیش کد 43

3-بیمه مسئولیت کارفرمایان واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی در مقابل کارکنان

با پیش کد 45

4-مسئولیت مدیران هتلها در مقابل میهمانان

5- مسئولیت مدنی منجیان و مدیران استخرها

7-بیمه مسئولیت بیمه گذار در مقابل همسایگان مجاور ناشی از سرایت آتش سوزی

و انفجار

8- بیمه مسئولیت مدنی مراکز نمایش

«خسارت بیمه های مسئولیت»

در صورت مصدومیت

مراحل بررسی

پروژه وکیل و وکالت از دید گاه حقوق. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه وکیل و وکالت از دید گاه حقوق. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 111 صفحه

مقدمه:

 تعریف وکیل از نظر سیسرون

یکی از حکما  خطبای معروف روم در کتاب خود وکیل را این طور تعریف میکند

((وکیل مرد صالح و درستی است که دارای اطلاعات قضایی بوده و بتواند با سلاست و جزالت بیان  قضایا را بیان نموده و در سایه مشاوره و تنظیم لوایح کتبی و اظهارات خود حقوق مراجعت کنندگان را حفظ و یا آن که راسا" دعاوی طرفین را خود شخصا" رسیدگی نموده مانند یک نفر قاضی آنها را قطع و فصل نماید)).  در عرف عامه وکیل مفهوم دیگری دا شته و بعضی وکیل را مدافع حقوق ایتام و بیوه زنان دانسته و برخی دیگر میگویند در سایه توجه و مساعی وی بدبختان و مظلومین و محرومین از مال و جان  به حق خود رسیده و از شر و صدمه غاصبین و متجاوزین به حق مصون و نگهداری میشوند.

 ولتر فیلسوف فرانسوی میگوید

 ((بهترین مقام ددر عالم شغل وکالت است و کمال مطلوب من در دنیا این است که وکیل بوده باشد

فهرست مطالب:

فصل ا ول  تعریف وکا لت

معنای لغوی واصطلاحی کلمه وکیل

در قران

در فرانسه

در انگلستان

در آلمان

در ایران

 تعریف وکیل از نظر سیسرون

فصل دوم  تاریخچه وکالت

نگاهی به دوران قدیم

قانون

وکالت در دوران قدیم

سومر

مصر

بابل

آشور

روم باستان

فصل سوم  تقسیم بندی نظام های حقوقی

حقوق رومن وژرمنیک

حقوق کا من لا

حقوق کشور های سوسیالیست

حقوق اسلام

فصل چهارم  حقوق و تشکیلات قضایی انگلستان

حقوق انگلیس

قبل از نورماند ها

بعد از نور ماند ها

دادگاههای انگلستان

دادگاه عدالت

بخش چانسری

دادگاه عالی جزایی

دادگاه استیناف

مجلس لردان

دادگاههای بخش

دادگاههای صلح

دادگاه اطفال

دادگاههای اختصاصی

موسسات شبه قضایی

مروری بر قوانین

قوه مقننه انگلستان

فصل پنجم حقوق وتشکیلات قضایی امریکا

تاریخچه حقوق امریکا

تشکیلات قضایی ایالات متحده

دیوان عالی

صلاحیت دیوان عالی

محاکم فدرال

دادگاههای ناحیه ای

محاکم استینافی

فصل ششم  هیئت منصفه

تاریخچه هیئت منصفه

الف- درانگلستان

سیر و تحول تاریخی

هیئت منصفه در دعاوی حقوقی

هیئت منصفه در دعاوی جزایی

ب- در امریکا

فصل هفتم  مدارس حقوق

مدارس حقوق انگلستان

مدارس حقوق امریکا

فصل هشتم  تاریخچه کانون وکلا

فرانسه

ایران

انگلیس

فصل نهم  وکالت در انگلستان

سابقه وکالت در انگلستان

ترکیب و سازمان شورای عمومی کانون

فعالیت های شورا

اختیارات و وظایف کانون وکلا

آئین دادرسی مدنی

دعوای غیابی

شاهی

آئین دادرسی کیفری

پیگیری از طریق احضاریه

پیگیری از طریق باز داشت

آئین دادرسی دادگاههای شاهی

احضار جهت پاسخ به کیفر خواست

تقسیم بندی وکلا

سولیستر ها

امتحان کانون وکلای مشاور

کار آموزی

کمیته انظباطی

باریستر ها

شورای کل کانون وکلا

دستگاه انتظامی وکلای مدافع

فصل دهم   وکالت در امریکا

تاریخچه کانون وکلا

امتحان وکالت در امریکا

کانون وکلای دادگستری امریکا

کانون وکلای دادگستری ایالتی

مقررات انتظامی حرفه ای

اختیارات موکل

اختیارات وکیل

حق داشتن وکیل در ا د ک

فصل یازدهم  قوانین و مقررات حاکم بر وکلا در حقوق کا من لا

وظایف وکیل

آئین رفتار حرفه ای در دادگاه بین المللی

مقررات مربوط به قبول پرونده

شهرت حرفه

سازمانها وانجمن های وکالتی

اولین کنگره

سومین کنگره

سازمان های وکالتی

الف – اتحادیه بین المللی وکلا

هدف های اتحادیه

ب- انجمن های کانون وکلا

استقلال کانون های وکلا

استقلال کانون بین المللی دادگستری

فصل دوازدهم  معاضدت قضایی

الف – انگلستان

ب- امریکا

منابع و مأخذ:

فهرست کتب 

1. عدالت در انگلستان ,تالیف علی خادم فروردین 1345, تهران
2. مجموعه مقالات وکالت ,تالیف دکتر حسینقلی کاتبی ,چاپ تهران
3. حقوق ایالات متحده آمریکا,تألیف دکتر حسین صفایی
4. نظامهای حقوقی معاصر ,تالیف رنه داوید, ترجمه حسین صفایی , محمد آشوری , نشر دانشگاهی , چاپ دوم 1369
5. حقوق تطبیقی , تألیف دکتر محمود عرفانی , ناشر انتشارات جهاد دانشگاهی , چاپ دوم , بهار 69
6. تاریخ تمدن ویل دورانت , ترجمه اسماعیل دولتشاهی , چاپ سوم , 1371
7. اسرا دفاع , تألیف ژرژ کوهندی , ترجمه ابوالقاسم تفضلی
8. دیوان عالی ایالات متحده امریکا , تألیف برابرت جی مک کلاسی , ترجمه اسد الله مبشری
9. وکیل دادگستری و اخلاق حرفه ای , تألیف بهمن کشاورز , تابستان 80
10. انگلیسی ها در انگلستان , تألیف دکتر حافظ عفیفی , ترجمه احمد فرامرزی , 1377
11. دیوان عالی کشور امریکا , تألیف جرالد و جانسن , ترجمه احمد شریعت
12. وکالت , تألیف عبد الرزاق احمد سنهوری , ترجمه د کتر بهرام بهرامی , ناشر روزنامه رسمی , چاپ دوم
13. شورای دولتی فرانسه , تأ لیف مسعود حیدری
14. نقش کنگره امریکا در سیاست آ ن کشور , تألیف ابوالقاسم مشیری
15. حقوق انگلستان , تألیف سی اف پدفیلد , مترجم صفر بیگ زاده , نشر حقوقدان , چاپ اول 1377
16. تاریخ تمدن ویل دورانت , ترجمه احمد آرام
17. تاریخ تمدن ویل دورانت , ترجمه ابوالقاسم طاهری , ابوالقاسم پاینده
18. وکیل دادگستری , تألیف تالبوت اسمیت , ترجمه حمید وارسته , چاپخانه شفق , 1345 , تبریز
19. حقوق تطبیقی , دکتر پروین , جزوه درسی

فهرست مجلات ونشریات

1. مجله کانون وکلا شماره های 1 و 20 و 21 و 22 و 174 و 175 و 176 و 178 و 179 و 8 جدید
2. مجله حقوق امروز , شماره های 4,7 ,9 و 10
3. مجله وکالت شماره های 2, 3, 5 و 6
4. نشریه رسالت ع مورخه 7/ 9 / 79
5. CD نمایه

فهرست  سا یتهای اینترنتی

WWW.VEKALAT MAG .COM
WWW.DADGOSTARY.COM
WWW.GHAVANIN.COM
WWW.GOOGLE.COM
WWW.ALL LAW.COM

  فهرست پایان نامه ها

1. رساله دکترا , محقق حسنعلی موذن زادگان ,موضوع حق دفاع متهم در آئین دادرسی کیفری , دانشگاه تربیت مدرس
2. رساله دکترا , محقق مهدی نقوی , دانشگاه تربیت مدرس
3. رساله دکترا با موضوع نمایندگی در حقوق ایران , انگلیس و امریکا

پروژه بررسی مسوولیت قراردادی پزشک در برابر بیمار. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه بررسی مسوولیت قراردادی پزشک در برابر بیمار. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 334 صفحه

چکیده:

تعهداتی که پزشک در درمان بیمار دارد، اعم از این که با رضایت بیمار یا بدون رضایت او شروع به درمان او نماید، یکسان است و میزان خسارت قابل جبران نیز در هر دو صورت، بطور مقطوع در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، لذا تعیین نهائی قرار‌دادی یا قهری بودن مسؤولیت پزشک مشکل است. تأکید قانونگذار بر ضرورت حصول رضایت بیمار در مشروعیت اعمال پزشکی و پیش بینی شرط برائت، نظریه قرار‌دادی بودن مسؤولیت پزشک را تقویت می‌نماید و تعهدات قانونی و حرفه‌ای پزشک به عنوان تعهدات قانونی مترتب بر قرار‌داد بحساب می‌آیند.

رابطه پزشک و بیمار، قرار‌داد خصوصی موضوع ماده 10 قانون مدنی است و با در نظر گرفتن طبیعت خاص خود تابع شرائط عمومی صحت قرار‌داد‌ها است. پزشک به موجب قرار‌داد مذکور متعهد به درمان بیمار می‌گردد و در راه رسیدن به شفای بیمار، با رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی و آگاه نمودن بیمار از آثار و نتایج معالجه تلاش می‌نماید. بدست نیامدن نتیجه مطلوب، فی نفسه دلالتی بر نقض قرار‌داد و تحقق مسؤولیت پزشک ندارد و باید تقصیر پزشک ثابت گردد (مسؤولیت مبتنی بر تقصیر).

قانونگذار بنا به مصالحی، صرف ورود خسارت به بیمار را اماره تقصیر ومسؤولیت پزشک قرار‌داد (ماده 319 قانون مجازات اسلامی) و پزشک برای رهائی از مسؤولیت باید عدم تقصیر خود و به طریق اولویت قطع رابطه سببیت را ثابت نماید. برای تعدیل مسؤولیت مفروض پزشک درماده 322 همان قانون، اجازه داده شده است که پزشک قبل از شروع به درمان از بیمار تحصیل برائت نماید. شرط برائت باعث معافیت پزشک از مسؤولیت ناشی از تقصیر خود نمی‌گردد و فقط اماره تقصیر وفرض مسؤولیتی را که از ماده 319 استنباط گردید تا حد «مسؤولیت مبتنی بر تقصیر» تقلیل می‌دهد.

بدین ترتیب نه مسؤولیت پزشک مسوولتی مطلق و بدون تقصیر است و نه شرط برائت رافع تقصیرات پزشک در درمان است.

مقدمه:

1- تبیین موضوع

پزشکی در بین مشاغل و حرفه‌‌های انسانی، جایگاه خاصی داشته است و با هاله‌ای از احترام و تقدیر که زمانی به تقدیس نیز می‌رسید، بر‌خوردار بوده است. زیرا این حرفه با جسم بشری و برای کم کردن درد و بیماری آن ارتباط دارد. پزشک تنها انسانی است که با اراده خود به وی اجازه می‌دهیم که با گران‌ترین شی وجودی ما یعنی؛ سلامتی بدنی و روحی ما تماس داشته باشد. به همین دلیل عجیب نیست که حرفه پزشکی ارتباط زیادی با دین داشته باشد و همسان علم خدا‌شناسی باشد. در زمانهای قدیم به پزشک کاهن گفته می‌شد و بیمار بهبودی خود را در کنیسه جستجو می‌کرد که کاهن افسونگر با خواندن ورد و جادو تلاش می‌کرد تا خشم خدایان را  که علت بیماری می‌دانستند فرو نشاند. در نتیجه همین قداست و راز آلودگی حرفه پزشکی، رابطه پزشک و بیمار رابطه‌ای برابر نبوده است؛ پزشک اراده‌ای مقتدرانه و آمرانه داشت و مسؤولیت جایی نداشت و بیمار تسلیم محض و اطاعت کور کورانه.

با این همه، ‌فاصله بین پزشک و بیمار، سابقاً کمتر بوده است و حتی تا نیمه قرن نوزدهم، بیمار همان اندازه از بیماری خود می‌دانست که پزشک بدان آگاهی داشت؛ پزشک از طریق بعضی دارو‌های ساده تلاش می‌کرد تا از شدت برخی از بیمار‌یها مثل سرفه کردن و دل پیچه بکاهد، ولی در بیشتر حالات قادر به جلوگیری از پیشرفت طبیعی بیماری نبوده است. بیمار‌یهای ساده خود‌بخود به سبب قدرت جسمی بشر برای پیروزی بر آن بهبودی می‌یافت و بیمار‌یهای خطر‌ناک بیمار را از پا‌ در می‌آورد، بدون اینکه پزشک بتواند کمکی به بیمار نماید.

امورزه از افسونگری و غیبگوئی، در عمل چیزی برای پزشکان باقی نمانده است. در مقابل، علم پزشکی به دستاورد‌های عظیمی رسیده است، به گونه‌ای که می‌توان گفت ظرف سی سال اخیر معادل سی قرن گذشته پیشرفت نموده است؛ امکانات و تجهیزات پیچیده و دارو‌ها و ترکیبات شیمیائی، علم پزشکی را تبدیل به معجزه نموده است. به گونه‌ای که شاید بتوان گفت در آن امر محالی وجود ندارد. بسیاری از بیمار‌یهای لاعلاج سابق، مثل طاعون و وبا و بیمار‌یهای قلب و مغز و سرطان که روز‌گاری نسل بشر را کشتار می‌نمود با استفاده از دستاور‌د‌های علمی جدید پزشکی به راحتی درمان می‌گردد.

با این همه حرفه پزشکی هرگز خالی از خطا نبوده و نیست و بسیاری از روشهای درمانی و دارو‌های تولیدی که مورد استفاده پزشکان قرار می‌گیرد موجب افزایش تهدید سلامتی  جسمی بیماران  گردیده است و پیشرفت علوم پزشکی هم قربانیانی بجا می‌گذارد. مداخلات غیر درمانی، مثل عملهای سقط جنین غیر درمانی، جراحی‌های زیبائی، ساختن اعضای مصنوعی بدن و عملیات باروری پزشکی و آزمایشگاهی و تجربیات انسانی هم به حوزه فعالیت علوم پزشکی رخنه نموده است.

با پیشرفت علوم پزشکی، فاصله بین پزشک و بیمار زیاد شد، به گونه‌ای که امروزه آنها در خصوص مسائل معالجه با زبان واحدی با هم سخن نمی‌گویند و فاصله میان آنها، ‌سالیان طولانی تحصیل و خبرویت علمی و تخصصی است. دگرگونی روشهای درمانی نیز بر این افزایش فاصله کمک نمود؛ در بیشتر حالات،‌ درمان بیماران در چارچوب بیمارستانهای عمومی یا خصوصی صورت می‌پذیرد و طب را از حرفه‌ای که ارتباط بین پزشک و بیمار، رابطه‌ای شخصی و مبتنی بر اعتماد و صداقت بود، به حرفه‌ای گروهی کشاند و بسیاری از عملیات طبی و جراحی توسط گروههای پزشکی متشکل از پزشکان،‌دستیاران و تکنسین و پرستاران و ... که هر کدام درانجام عمل حرفه‌ای خود استقلال عمل دارد صورت می‌پذیرد و بسیاری از آنان را بیمار از قبل نمی‌شناسد. بدین ترتیب رابطه انسانی پزشک و بیمار به حد ضعیفی تنزل یافته است. شکی نیست که این عوامل، توازن بین طرفین را مختل نموده است و بیمار کما‌کان تابع هیمنه و اقتدار پزشک باقیمانده است.

در مقابل این نابرابری عملی، قانو‌نگذاران بر برابری پزشک و بیمار تأکید می‌نمایند و اولین وسیله برای تحقق این برابر‌ی، وضع مسؤولیت کیفری و مدنی پزشک از خطا‌های فنی است که در هنگام انجام اعمال پزشکی مرتکب می‌شوند. این امر باعث از بین رفتن مصونیت تام پزشکان که در طول قرنهای مدید از آن بهره‌ مند  بودند گشت. در گذشته، پزشک بعلت عدم دستیابی به راهکار‌های درمان فقط ناظر درد و مشقت انسانی بیمار بود، ‌اما در حال حاضر که امکانات وسیع و پیشرفته در اختیار او قرار گرفته است عذر او پذیرفته نیست. همانگونه  که انسانهای امروز دیگر تمام مصیبت‌های خود را به حساب قضا و قدر نمی‌گذارد و در صورتی که درمانش با شکست مواجه شود تردیدی در سرزنش پزشک و اقامه دعوی برای مطالبه خسارت ناشی از خطای پزشک نمی‌نماید.

حمایت از بیمار که طرف ضعیف‌تر در رابطه خود با پزشک است تنها با وضع مسؤولیت در خطا‌های فنی در درمان بیمار بر‌قرار نمی‌گردد. زیرا عمل پزشکی مشتمل بر دو جنبه است که هر کدام دیگری را تکمیل می‌نماید  جنبه فنی و جنبه انسانی؛ ‌از جنبه فنی، پزشک متعهد است در درمان بیمارش تلاش صادقانه و موافق با دستاورد‌های علمی پزشکی اقدام بنماید و از جنبه انسانی نیز لازم است شخصیت بیمار را احترام نماید و به اراده او اعتناء نماید و به تبع بدون حصول رضایت بیمار نمی‌تواند عمل پزشکی بر روی جسم او انجام دهد. انسان بر جسم خود سلطه مطلق و آزادی کامل دارد و حق حیات و سلامتی جسمانی از مهتمرین حقوق مربوط به شخصیت است و هیچ کس حتی به بهانه معالجه آن نمی تواند جسم دیگری را مورد تعرض و صدمه قرار دهد. هر چند قانون بخاطر مصلحت عمومی که  در سلامتی افراد جامعه وجود دارد اعمال پزشکی را مباح گردانیده است، ولی این اباحه را مشروط به حصول رضایت بیمار یا نماینده قانونی وی نموده است، به گونه‌ای که هر عمل طبی که بودن تحقق این شرط صورت پذیرد مشروعیت خود را از دست می دهد و موجب مسؤولیت می گردد ( بند2 ماده 59 قانون مجازات اسلامی ).

این سؤال از دیر باز مطرح شده است که رابطه پزشک و بیمار تابع وجود یک قرارداد فیما بین است و حقوق و تکالیف طرفین از قبل مورد توافق آنها قرار گرفته است یا رابطه ای قانونی است که تعهدات طرفین بموجب قانون مشخص شده است؛ تعهداتی که پزشک در معالجه بیمار دارد اعم از اینکه قرار‌دادی وجود داشته باشد یا نداشته باشد یکسان است، لذا تعیین نهائی قراردادی یا قانونی بودن مسؤولیت پزشک با مشکل مواجه می گردد. با این همه بنظر می رسد تاکید قانونگذار بر ضرورت حصول رضایت بیمار قبل از شروع به درمان، نظریه قرار‌دادی بودن مسؤولیت پزشک را تقویت می نماید و مصلحت اجتماعی و حمایت از بیماران که در موقعیت ضعیف‌تری قرار گرفته‌اند اقتضاء می ‌کند تعهدات قانونی و حرفه‌‌ای پزشکان نیز در زمره تعهدات قراردادی بحساب آیند (ماده 220 قانونی مدنی)

نقض تعهدات پزشک و ارتکاب خطای پزشکی موجب ورود خسارات مادی و معنوی به بیمارمی گردد. این مشکلات همیشه ناشی از عوامل قهری و ناخواسته نیست، بلکه در غالب موارد ناشی از سهل انگاری پزشک و تقصیر وی می باشد. آیا بیمار زیان دیده حق دارد خسارات مذکور را مطالبه نماید وتحت چه شرایطی پزشک مسؤولیت دارد؟

 امروزه روابط پزشک و بیمار گسترش یافته است و پیشرفت تکنولوژی علوم پزشکی اقتضا می کند تا ساز و کاری مناسب در نظر گرفته شود که بر اثر آن امنیت جانی و سلامتی بیماران تأمین گردد و پزشک با کوتاهی و تقصیرخود، جان و تن بیماران را به مخاطره نیفکند و پزشک خطا کار مسوول باشد و جامعه نیز از خدمات پزشکان محروم نگردد. تحمیل مسؤولیت سنگین بر پزشکان، آرامش خاطر آنها را زدوده و از درمان بیماران استنکاف می‌نمایند. تمامی سخن در یافتن مبنایی علمی و منصفانه برای مسؤولیت و برائت پزشک است؛ مبنایی که با حقوق مدرن تطابق داشته باشد و با مبانی فقهی و نظریات فقها سازگاری داشته باشد. قانون بدون مبنای علمی، دوام و بدون سازگاری با عرف و مذهب مقبولیت عمومی نمی یابد.

فهرست مطالب:

چکیده

مقدمه

فصل اول کلیات

مبحث اول فواید عملی تمیز مسؤولیت قرار‌دادی و قهری

گفتار اول  تفاوت در جنبه‌های ماهوی

الف  میزان خسارت قابل جبران در دو مسؤولیت

ب  اهلیت در دو مسؤولیت

ج  عدم النفع در دو مسؤولیت

د  خسارت معنوی در دو مسؤولیت

هـ  تضامن در دو مسؤولیت

و  شرط عدم مسؤولیت در دو مسؤولیت

گفتار دوم  تفاوت در جنبه‌های شکلی

الف  تحمل کننده بار اثبات در مسؤولیت

ب  دادگاه صالح در دو مسؤولیت

ج  قانون حاکم در دو مسؤولیت

مبحث دوم  ماهیت مسؤولیت مدنی پزشک

گفتار اول  نظریه مسؤولیت قهری

الف  طبیعت فعالیت پزشک

ب  نظم عمومی

ج  پیشینه فقهی و حقوقی

د  جرم بودن عمل پزشک

گفتار دوم  نظریه مسؤولیت قراردادی

الف  وجود قرارداد

ب  عدم مغایرت با نظم عمومی

ج  پیشینه‌ فقهی

د  رویه نظامهای حقوقی

گفتار سوم  نظریه منتخب

مبحث سوم  انتخاب و جمع میان مسؤولیت قراردادی و قهری

فصل دوم قرار‌داد پزشکی

مبحث اول ارکان قرار‌داد پزشکی

گفتار اول تراضی

الف  وجود اراده

ب اعلام اراده

1- رضایت مکتوب

2- رضایت شفاهی

ج ‌ توافق دو اراده

1- اراده بیمار

2- اراده پزشک

گفتار دوم اهلیت

الف  قرار‌داد پزشکی اشخاص فاقد قوه تمیز

ب  قرار‌داد پزشکی اشخاص ممیز فاقد رشد

ج  تحلیل بحث در قانون مجازات اسلامی

گفتار سوم مورد معامله در قرار‌داد پزشکی

الف  ماهیت حق انسان بر جسم خود

ب شرائط مورد معامله در قرار‌داد پزشکی

1-  مالیت داشتن

2-  معلوم و معین بودن

3-  مقدور بودن

4-  نفع عقلائی داشتن

5- مشروع بودن

گفتار چهارم مشروعیت جهت معامله

مبحث دوم ماهیت حقوقی و خصوصیات قرار‌داد پزشکی

گفتار اول ماهیت حقوقی قرار‌داد پزشکی

الف  نظریه عقد وکالت

ب  نظریه عقد اجاره اشخاص

1-  عقد اجاره اشخاص

2- قرار‌داد کار و یا قرار‌داد مقاطعه کاری

ج  نظریه قرار‌داد خصوصی

گفتار دوم خصوصیات قرار‌داد پزشکی

الف شخصی بودن

ب لازم بودن نسبت به پزشک

ج  مستمر بودن

د  معاوضی بودن

هـ  عهدی بودن

و رضائی بودن

ز  مرتبط بودن با نظم عمومی

ح انسانی بودن

فصل سوم تعهدات قرار‌دادی پزشک

مبحث اول تعهد به درمان بیمار

گفتار اول- قاعده کلی تعهد به وسیله

گفتار دوم- استثنائات قاعده تعهد به نتیجه

الف انتقال خون

ب  اعضای مصنوعی

ج آزمایشات پزشکی

د‌ جراحی زیبائی

هـ  بیهوشی

و  تضمین سلامتی بیمار

گفتار سوم تحلیل تعهد پزشک در قانون مجازات اسلامی

مبحث دوم تعهد به ادامه درمان

گفتار اول  تبیین تعهد به ادامه درمان

گفتار دوم اسباب معافیت از تعهد

الف اقاله

ب  قوه قاهره

ج  دعوت از پزشک دیگر

د عدم توانائی و تخصص

هـ   عدم اجرای تعهدات از سوی بیمار

و  با اطلاع و اطمینان از امکان درمان توسط پزشک دیگر

مبحث سوم داشتن مهارت و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی

گفتار اول داشتن مهارت و قابلیت علمی

گفتار دوم رعایت موازین فنی و علمی

گفتار سوم رعایت نظامات دولتی

الف  عدم تحمیل مخارج غیر ضروری به بیماران

ب   رعایت تعرفه‌های خدمات درمانی

ج  عدم دریافت مبلغی زائد بر وجوه دریافتی مؤسسات درمانی

د  استفاده از عناوین علمی و تخصصی تائید شده

هـ  درج مشخصات و طرز استعمال دارو در نسخه

مبحث چهارم تعهد به آگاه نمودن بیمار

گفتار اول رضایت آگاهانه

گفتار دوم آگاه سازی در مراحل مختلف درمان

الف  آگاه  نمودن به تشخیص بیماری

ب  آگاه نمودن به معالجه

ج  آگاه نمودن به مسائل بعد از معالجه

گفتار سوم محدوده تعهد بر آگاه سازی

الف  معیار آگاه سازی

1- معیار جامعه متخصصین «معیار طبابت حرفه‌ای»

2-  معیار فرد معقول

3- معیار فردی یا معیار بیمار – مدار

ب  درجات آگاه سازی

1-  بیمار‌یهای دارای خطر خاص

2-  بیماریهای ساده

مبحث پنجم اخذ رضایت بیمار

گفتار اول رضایت به درمان

گفتار دوم معافیت پزشک از اخذ رضایت

الف  اعمال طبی معمولی و جاری

ب  حالت اورژانسی

1-  شرائط ایجاد حالت اورژانس

1-1- عنصر فوریت

1-2- فقدان هوشیاری بیمار

1-3- عدم وجود بستگانی که به آنها رجوع شود

2-  مرجع تشخیص فوریت

مبحث ششم عدم افشای اسرار بیمار

گفتار اول ارکان مسؤولیت افشای اسرار پزشکی

الف  وجود سر

ب  شخصیت مرتکب

ج افشای سر

گفتار دوم مواردی که افشای سر جایز است

الف رضایت مجنی علیه

ب  اعلام بیمار‌یهای واگیر‌دار

ج  اعلام جرائم

د  ادای شهادت برابر داد‌گاه

هـ  کارشناسی

و  افشای سر در مقام از خود

ز اعلام ولادت وفوت

فصل چهارم شرائط مسؤولیت قرار‌دادی پزشک

مبحث اول نقض قرار‌داد پزشکی

گفتار اول وجود قرار‌داد پزشکی

الف  حالت انتخاب پزشک توسط بیمار

ب   حالت معالجه رایگان

ج  حالت انتخاب پزشک توسط شرکت یا کار‌خانه

د   حالت مداخله پزشک بدون در‌خواست بیمار

هـ  حالت انتخاب پزشک توسط بیمارستان خصوصی

و حالت انتخاب پزشک توسط بیمارستان دولتی

ز   حالت امتناع پزشک از معالجه بیمار

ح  حالت بطلان قرار‌داد پزشکی

گفتار دوم عدم اجرای تعهد (خطای پزشکی)

الف  لزوم تقصیر پزشکی

ب  مسؤولیت پزشک در حقوق موضوعه ایران

ج  مفهوم و علل خطای پزشکی

د معیار خطای پزشکی

1- معیار شخصی

2-  معیار نوعی

2-1- رعایت برخی از شرائط داخلی

2-2- رعایت شرائط خارجی (زمان و مکان)

هـ  درجه خطای پزشکی

مبحث دوم ورود خسارت

گفتار اول اقسام خسارت

الف خسارت مادی

ب  خسارت معنوی

گفتار دوم شرائط خسارت قابل مطالبه

الف مسلم بودن خسارت

ب مستقیم بودن خسارت

ج جبران نشدن خسارت

د قابل پیش بینی بودن خسارت

مبحث سوم رابطه سببیت

گفتار اول مفهوم رابطه سببیبت و تمیز سبب در تعدد اسباب

الف مفهوم رابطه سببیت

ب  نظریات حقوقی در تمیز سبب واقعی در تعدد اسباب

1 – نظریه برابری اسباب و شرائط

2 - نظریه سبب مقدم در تأثیر

3 - نظریه سبب متعارف

گفتار دوم تاثیر اسباب خارجی بر مسؤولیت پزشک

الف قوه قاهره

1-  خارجی بودن حادثه

2-  گریز ناپذیری حادثه

3- عدم قابلیت پیش بینی حادثه

ب  تقصیر زیان دیده (بیمار)

1-  پوشش یکی از خطا‌ها بوسیله خطای دیگری

1-1- تقصیر عمدی

1- 2- رضایت زیان دیده

2- خطای بیمار نتیجه خطای پزشک

ج  فعل شخص ثالث

1-  فعل همکاران پزشک

1-1- نظریه مسؤولیت کار‌فرما از فعل کار‌گر

1-2- نظریه مسؤولیت قرار‌دادی ناشی از فعل غیر

2- فعل همکاران غیر پزشک (پرستاران)

2-1حالتی که پزشک، بیمار را انتخاب کرده است و بیمارستان فقط مراقبت و نگهداری از بیمار بعهده دارد

2-2- حالتی که بیمار پزشک را انتخاب ننموده است و پزشک مزد بگیر بیمارستان است

مبحث چهارم  شرط عدم مسؤولیت قراردادی (شرط برائت)

گفتار اول  نظریه شرط عدم مسؤولیت (معافیت از تقصیر)

گفتار دوم  نظریه شرط عدم مسؤولیت (جابجایی بار دلیل)

نتایج

پیشنهادها

فهرست منابع

منابع و مأخذ:

1- منابع فارسی

الف) کتابها

1- آخوندی،‌محمود، آیین دادرسی کیفری، ج 1 ، چاپ دوم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1367.

2- اردبیلی، محمد علی، حقوق جزای عمومی، ج1، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1379.

3- ادریس عوض، احمد، الدیة بین العقوبة و التعویض، (ترجمه دکتر علیرضا فیض) ، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1372.

4- آریانپور کاشانی، عباس، فرهنگ کامل انگلیسی به فارسی، ج3، تهران، انتشارات امیر کبیر، بی‌تا.

5- آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی به فارسی، چاپ سوم، تهران، نشر نی، 1382.

6- اسماعیلی،‌محسن، قوه‌ قاهره، چاپ اول، تهران، انتشارات سروش، 1381.

7- آشوری، محمد، آیین دارسی کیفری، ج1، چاپ اول، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، 1375.

8- الماسی، ‌نجاد علی، تعارض قوانین،‌چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1370.

9- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج1، چاپ سوم، تهران، انتشارات اسلامیه، 1347.

10- ________ حقوق مدنی، ج2، چاپ هیجدهم، انتشارات اسلامیه، 1384.

11- ________، حقوق مدنی، ج4، چاپ هفتم، انتشارات اسلامیه، 1354.

12- امیری قائم مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات، ج1، چاپ اول، تهران،‌انتشارات دانشگاه تهران، 1347.

13-  ________________ نظریه کلی تعهدات قانون مدنی، تهران، دانشگاه تهران، 1354.

14- ایزانلو، ‌محسن، شروط محدود کننده و ساقط کننده مسؤولیت در قرار‌دادها، چاپ اول، تهران، ‌شرکت انتشار، 1382.

15- باختر، احمد و رئیسی، مسعود، مجموعه قوانین و مقررات کار‌شناسی، چاپ اول، تهران، انتشارات خط سوم، 1382.

16-  _________________، مجموعه قوانین و مقررات اجرای احکام، چاپ اول، مشهد، انتشارات سحوری، 1381.

17- بادینی، حسن، فلسفه مسؤولیت مدنی، چاپ اول، تهران،‌شرکت انتشار، 1384.

18- باز‌گیر، یدالله، قانون مجازات اسلامی در آراء دیوانعالی کشور- 2 (قتل شبه عمد و خطای محض)، تهران، انتشارات ققنوس، 1367.

19-  ________ موازین حقوق تجارت درآراء دیوانعالی کشور، چاپ اول، تهران، گنج دانش، 1378.

20- پاد، ابراهیم، حقوق کیفری اختصاصی، ج1، چاپ اول، تهران،‌انتشارات رهام، 1381.

21- جعفریان،‌علی و کاظمیان، علی و صدر حسینی، سید موسی، پزشک و ملاحظات اخلاقی، چاپ اول، برای فردا، 1383.

22- جفعری تبار، حسن، مسؤولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا، چاپ اول،‌ تهران، نشر دادگستر، 1375.

23- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، تاریخ حقوق ایران، گیلان، کانون معرفت،‌بی‌تا.

24- __________________ تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ اول،‌گیلان، چاپخانه گیلان، 1340.

25- __________________ ترمینولژی حقوق،‌تهران، انتشارات گنج دانش، 1364.

26- __________________ حقوق تعهدات، ج1، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1369.

27- __________________  دائرة المعارف حقوق مدنی و تجارت،‌ج1، تهران، انتشارات مشعل آزادی، 1357.

28- جنیدی، ‌لعیا، مسؤولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی،‌چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1380.

29- حائری، مسعود، مبانی‌فقهی تحلیلی ازماده 10 قانون مدنی، چاپ اول، تهران، انتشارات کیهان، 1370.

30- حسینی، سید محمدرضا، قانون مجازات اسلامی در رویه قضائی. چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد، 1385.

31- حسینی نژاد،‌ حسینقلی، مسؤولیت مدنی، چاپ اول، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1370.

32- خامنه‌ای، سیدعلی، رسالة اجوبة الاستفتائات، (ترجمه فارسی)، چاپ پنجم،‌انتشارات بین المللی الهدی، 1382.

33- خدابخشی، عبدالله، استقلال و پیوند حقوق مدنی و کیفری، چاپ اول، تهران، انتشارات فکر سازان، 1384.

34- درخشان نیا، حمید، ضررو زیان ناشی از جرم، چاپ اول، تهران، نشر مهاجر، 1384.

35- درودیان،‌ حسنعلی،‌ جزوه درس حقوق مدنی4، انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه تهران.

36- دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ج12و 37، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1373.

37- زارعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، بخش کلیات حقوق عمومی، چاپ سوم، انتشارات ققنوس، 1382.

38- _________شرح قانون مجازات اسلامی و تعزیرات، ج2، چاپ دوم، کاشان، نشر فیض، بی‌تا.

39- ژورن، پاتریس، اصول مسؤولیت مدنی، (ترجمه مجید ادیب)، چاپ اول، تهران، نشر منیران، 1382.

40- سالمی، صدیقه، حقوق بیمار و مسؤولیت پرستار، چاپ اول، نشر سالمی، 1384.

41- السنهوری، عبدالرزاق، الوسیط،‌(ترجمه سید مهدی داد مرزی و دانش کیا، محمد حسین)،‌قم، انتشارات دانشگاه قم،‌1382.

42- شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای‌عمومی، ج1، چاپ هشتم، تهران، انتشارات ژوبین، 1375.

43- شجاع‌پوریان، سیاوش، مسؤولیت مدنی ناشی از خطای شغلی پزشک، چاپ اول، تهران، انتشارات فروسی، 1372.

44- شفیعی سروستانی، ابراهیم‌ و ستایش،‌محمد کاظم و قیاسی، جلال‌الدین، قانون دیات، مقتضیات زمان، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری، 1376.

پروژه بررسی تحول تاریخی نظام تامین اجتماعی. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه بررسی تحول تاریخی نظام تامین اجتماعی. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 240 صفحه

مقدمه:

تامین اجتماعی به مفهوم کنونیش نتیجه یک تحول تاریخی طولانی است که با احساس نیاز انسان به امنیت اقتصادی در رویارویی با خطرات اجتماعی آغاز شد سپس این نیاز همگانی با تحول اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فکری جوامع انسانی متحول شد تا به وضع کنونی خود رسید که وضع موجود هم فرودگاهی است در مسیر حرکت مداوم آن. انسان در اصل با حاصل دست رنج خود زندگی میکند، لذا کار طریق حفظ وجود اوست بنابراین به هنگام کاهش فرصت اشتغال کار یا از دست دادن قدرت کار، وجود وی در معرض خطر قرار می گیرد.

انسان به میزان ادراک نیاز به کار و خطراتی که قدرت کار یا ادامه آن را تهدید میکند دچار ترس از آینده و نگرانی برای سرنوشت خود میشود. احساس ترس انسان از آینده و نگرانی برای سرنوشت به طور دائم عامل انگیزش وی جهت دستیابی به وسایلی بوده است که بواسطه آنها خود را از خطرات انقطاع کار و نتایج آن از قبیل فقر (تیره روزی) و نیازمندی حفظ کند.

انسان در زمان ها و مکان های مختلف، با وسایل گوناگونی با این خطرات مقابله کرده است. در مرحله نخست به مجموعه ای وسایل موسوم به وسایل سنتی متوسل شده است مثل پس انداز، تعاونی اجتماعی و بیمه خاصبا وجود این، تحولات اجتماعی و اقتصادی جوامع انسانی به ویژه پساز انقلاب صنعتی و عواملی که باعث رشد فردیت و گستتن پیوند های تعاون اجتماعی شده است ناکارآمدی این وسایل و ناتوانی آنها را از همگام شدن با این تحولات در رویارویی با خطرات جدید انقلاب صنعتی، اثبات کرده است. از بطن این نیاز نظام های بیمه اجتماعی متولد شدند و دیری نپایید که این نظام ها در نظام واحدی به نام نظام تامین اجتماعی جمع شدند.

به این ترتیب تامین اجتماعی ثمره ی ک مبارزه تاریخی طولانی است که انسان برای دفاع از امنیت اقتصادی خود علیه خطرات اجتماعی تهدید کننده وی به آن وارد شده است.

در ادامه، مراحل این مبارزه را بررسی می کنیم و با بحث وسایل سنتی آغاز میکنیم و سپس به نظام های بیمه اجتماعی می پردازیم و در نهایت درباره ظهور تامین اجتماعی و تحول آن سخن خواهیم گفت.

فهرست مطالب:

مقدمه

وسایل سنتی

پس انداز (Epargne)

معاضدت اجتماعی Assistance sociale

کمک متقابل secours mutual

بیمه خاص Assurance

مسئولیت مدنی به عنوان وسیله جبران زیان های ناشی از حوادث کار Responsabilitecive

تامین اجتمالی در ایران باستان

نظام تامین اجتماعی کشور چین

جدول۴٫ پرداخت های اجتماعی برای شاغلین و بازنشستگان واحد های دولتی

جدول ۵٫ روند افزایش بازنشستگان

جدول ۶٫ پیش بینی نسبت سالمندان

جدول ۷٫ روند افزایش هزینه های بیمه های دریافتی در شرکت های دولتی

تحولات در نظام تامین و رفاه اجتماعی

جدول ۲٫ نسبت افراد تحت پوشش و دریافت کنندگان مزایا

خدمات درمانی

الف- صندوق های بیمه ای

جدول۳٫ دریافت ها و پرداخت های صندوق تامین اجتماعی سال ۱۹۳۷- ۱۹۵۶

ب. نظام تامین منابع مالی

۱-۱- نحوه تامین منابع مالی

۱-۲- پوشش بیمه ای

درمان و ایام بار داری

مراقبت و پرستاری

۲-۲- پوشش بیمه ای

درمان و ایام بارداری

مراقبت و پرستاری

حوادث ناشی از کار و بیماری های شغلی

۱-۱- نحوه تامین منابع مالی

۱-۲- پوشش بیمه ای

کمک عائله مندی

بیکاری

۱-۱- نحوه تامین منابع مالی

۱-۱- نحوه تامین منابع مالی

۱-۲- پوشش بیمه ای

از کار افتادگی

بازنشستگی

حوادث ناشی از کار و بیمار های شغلی

کمک عائله مندی

۱-۱- نحوه تامین منابع مالی

۱-۲- پوشش بیمه ای

بازماندگان (فوت)

مراقبت و پرستاری

بیکاری

از کار افتادگی

بازنشستگی

حوادث ناشی از کار و بیماری های شغلی

۱- کشاورزان

مراقبت و پرستاری

۱- نحوه تامین منابع مالی

بازماندگان (فوت)

۱- نحوه تامین منابع مالی

حوادث ناشی از کار و بیماری های شغلی

مراقبت و پرستاری

بازنشستگی

۲- پوشش بیمه ای

از کار افتادگی

لوکزامبورگ

درمان و ایام بارداری

لیختن اشتاین

بازنشستگی

بازماندگان (فوت)

درمان و ایام بارداری

مراقبت و پرستاری

کمک عائله مندی

۱- نحوه تامین منابع مالی

۲- پوشش بیمه ای

بازنشستگی

درمان و ایام بارداری

غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری

مراقبت و پرستاری

کمک عائله مندی

بیکاری

۴- حقوق بازنشستگی

۴-۲- مقرری مکمل

۵-۲-حق اولاد

۶- مقرری از کار افتادگی

۷- مقرری توان بخشی 

۸- مزایای درمانی در طول دوران بیماری و بارداری

۹-۲-مقرری نقدی روزانه در موارد غیبت از کار

۹-۳- مقرری نقدی روزانه در موارد بارداری و کمک هزینه زایمان

۱۱- مقرری حوادث حین کار

۱۲- مقرری والدین مجرد

۱۳- هزینه کفن و دفن

نظام تامین اجتماعی در کشور مصر

بیمه اجتماعی

مراقبت های درمانی عمومی

یارانه های کالایی

مساعدت اجتماعی

اگاهی عمومی و مبارزه برای اطلاع رسانی

اصلاح بیمه اجتماعی

افزایش اعتبارات مساعدت اجتماعی عمومی

پروژه رشته حقوق با عنوان حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه رشته حقوق با عنوان حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 157 صفحه

مقدمه:

کشوریی کهنین همان همانند جهان، لیک و پیوسته در حال جوان شدن، از آن، با ایقان از ابدیت.

آنگاه که کشور گشایان یونانی را رام، بر فرمانروایی رم پیروز، فاتحین تازی را در خویش هضم، باقی و مستمر از مغول، برافراشته در برابر تجاوز بنا حق بعثیون عراقی، محرکین و حامیان آنها، ....، معترض و هشدار از ستم و جفای حکمرانان بیگانه و دون اندیشه..

چه می‌توان نگران آینده بود؟

1. بهترین برهان بر وجود و ماندگاری ابدی این کشور همانا که توانسته است تا به امروز وجود داشته و مانده باشد، به رغم دنیای فراز و فرود، افتخار و خفتش، پیروزی و مغلوبیش، رفعت و حضیضش، جذب و هضمش، و..... که به تکرار جراحات برداشته و صدمه‌ها دیده، شتم‌ها شنیده و ستم‌ها کشیده زانوانش جرح برداشته، بازوانش ضرب و قلبش زخم خورده، لیک و همواره از شکستگی پشتش به دفاع آمده است و جلوگلیری کرده است.

که آفریدگار جهان نگهدار آن بوده و هم مست و هم خواهد بود.

1. ملتی که در طول تاریخ وجودش، مگر دورانهای کوتاه و سراب گونه، زیر لگد و چکمه واغلین استبداد حاکمان بی خیر از خدا و خلق خدا بیگانه و با گانه یسر برده و با اینکه به اعتراف اهل بصرت، از با استعدادترین ملت‌ها محسوب می‌شود، بلحاظ همین مستبدی و کوتاه نظری حاکمش و سلب آزادی‌های حیاتی و شروع او نتواسته است در ردیف ملتهای مترقی جهان قرار گیرد. هوش و لیاقت فطری و خدادادی خویش را در راه تعالی و ترقی بکار برده و در عرصه بین المللی نشان دهد.

تاریخ سیاسی- مذهبی کشورمان به دو دوره تقسیم می‌شود:  اول- ایران باستان                                        دوم- ایران اسلامی

1. اول- ایران در ادوار پیش از اسلام (ایران باستان)

«اهورا مزدا» خدایی است بزرگ، اوست که ما فوق خدایان است، اوست که آفریدگار آبها و زمین است، اوست که انسانها را آفریده و سلطنت را او به «کوروش» عطا کرده است.

این اعتقاد ایرانیان در عصر هخامنشیان بوده است. در این دوران بود که دین زرتشت در ایران آغاز و در تمام امپراطوری پراکنده شد.

پادشاهان اشکانی به ادیان خارجی با دیده احترام می‌نگریستند.

1. ساسانیان، دولتی ملی تشکیل دادند که متکی بر دینی ملی، یعنی دین زرتشت، بود. این اتحاد ملی و مذهبی پایدار نبود و هر چند زمانی مورد خدشه و تزلزل قرار می‌گرفت.

ولی، آنگاه که ایران اتحاد سیاسی‌اش را درمی‌یافت، یگانگی مذهبی‌اش را نیز باز می‌گرفت.

از نظر سیاست خارجی، این خاندان می‌بایست مدام در مبارزه باشد، علیه رومیان در غرب، علیه قبایلی دیگر در شرق و آن دیگری در شمال.

این جنگ‌های طولانی و فرسایش، زبد بر شورش‌های روسای ارتش داخلی، استبداد سیاسی- مذهبی شاهان، رقابت‌های خشونت بار و خولین، مبارزات طبقاتی اختلافات مذهبی، بی نظمی و هرج و مرج اداری و..... امپراتوری را به ضعف و در فرجام به سقوط سوق داد.

1. با فتح ایران توسط تازیهای تازه مسلمان (643 میلادی) دین زرتشت به تدریج جای خود را به دین اسلام داد.
2. از سازمان حکومتی، اولین دولت ایرانی، مادها، هستند وافی به منظور در دست نیست.
3. حکومت هخامنش، سلطنتی مطلقه بود. پادشاهان این سلسله، به تمثیل بسیاری از سلاطین آن زمان، مدعی بودند که از جانب خداوند تعیین و برگزیده شده‌اند.

مردم در‌امر حکومت نقش و دخالتی نداشتند. با وجود این، سجایای اخلاقی پادشاهان هخامنشی و احترامی که آنها بعقاید مذهبی و آداب و رسوم اجتماعی میگذاشتند فشار استبداد را برای مردم قابل تحمل می‌ساخت.

1. امور کشور را شاه شخصا «به کمک چند نفر از مشاوران نزدیک خود، که در راس آنها وزیر اعظم بود، اداره می‌کرد. این اخیر، که آنرا هزاربد می‌خواندند، بعد از پادشاه، مهمترین مقام مملکت بود. و در عین حال مهر دار و فرمانده گارد مخصوص شاه (سربازان جاوید) بود.

امپراطوری هخامنشی، قبل از داریوش بزرگ، سازمان سیاسی- اداری مرتبی نداشت. اما، این‌پادشاه برای‌اولین بار در‌تاریخ، سازمانی بوجود آورد که مورد تقلید و اقتباس دیگر‌ملتها هم قرار گرفت. سازمان سیاسی- اداری داریوش براساس سیستم مرکزیت و تقویت قدرت پادشاه استوار بود. 

1. داریوش، امپراتوری خد را به 20 ساتراپ تقسیم کرد. در راس هر ساتراپ‌ها یک نفر مامور کشوری بنام ساتراپ قرار داده. ستراپ‌ها را پادشاه به میل و نظر خود منصوب و معزول می‌کرد، در هر ساتراپی امور کشوری از امور لشکری جدا بود.

همچنین بازرسان‌مخصوص وجود داشتند که آنها را «چشم و گوش شاه» مینا میدند. اینان، ماموران بسیار مقتدری بودند که کارهای دولتی را بازرسی کرده، نتیجه را مستقیما به پادشاه گزارش می‌دادند.

1. دوره سلوکیها و اشکانیان

حمله اسکندر مقدونی به ایران، که در پی آمد تصادم و برخورد سیاست هخامنشیان با سیاست یونانیها در سال 330 قبل از میلاد مسیح، اتفاق افتاد، موجب تصادم در شرق و غرب و رواج زبان، فلسفه، فرهنگ، آداب و رسوم یونانی در ایران و سایر نقاط مفتوحه شد. اسکندر که در آغاز بعنوان یک انتقامجو «تخت جمشید» را آتش زد، در اواخر تغییر‌عقیده داد و‌تحت نفوذ تمدن ایرانی‌ها قرار گرفت. او، اینان را به کارهای مهم گماشته و دربار خود را به رسم پادشاهان ایرانی ترتیب می‌داد. 

1. اسکندر، به پیروی از پند استاد خود ارسطو، که گفته بود: «تفرقه بینداز و حکومت کن»، ایران را به قطعات کوچک تقسیم و هر یک را به فرمانروایی سپرد. اما مرگ زود رس و نابهنگام او کار را ناتمام گذاشت امپراتوری عظیم او قطعه قطعه شد و سلسله یونانی سلوکی، که جانشین اسکندر در ایران شدند و مدتی حکومت داشتند، کاری از بپیش بنردند.
2. اشکانیان، که از اقوام اصیل ایرانی بودند بزودی بساط حکومت آنها را برچیدند و دولت بزرگ اشکانی را، که مدت چند قرن دوام یافت، تاسیس نمودند (250 قبل از میلاد تا 226 میلادی)

اشکانیان در سیستم سیاسی- اداری ایران تجدیدنظر نکردند و به ترکیب ایالات که بوسیله سلاطین و امرای محلی اداره می‌شد، دست نزدند. فقط آنها را تابع خود نمودند.

1. در‌این زمان، سلطنت‌در عین حال که حق انحصاری خانواده اشکانی بود. موروثی نبود. یعنی لزوما سلطنت از پدر به پسر نمی‌رسید. بلکه پس از مرگ پادشاه، شورای بزرگان، جانشین او را بدلخواه معین می‌کرد. اگر اختلافی میافتاد، شمشیر در میانه حکم می‌شد هر طائفه یکی از شاهزادگان اشکانی را انتخاب کرده برای رسانیدن او، به مقام شاهنشاهی، کوشش می‌نمود.

امپراتوری اشکانی، مرکب از شش یا هفت حکومت بزرگ محلی بود. در راس همه آنها شاهان کوچک قرار داشتند که از طرف پادشاه بزرگ اشکانی منصوب شده بودند. شاه بزرگ از آنها جز اطاعت و انقیاد و دادن خراج و سپاه چیز دیگری نمی‌خواست. هر یک از حکومت‌های مزبور نیز به نوبه خود مرکب از چند امیر نشین بودند. 

1. دوره ساسانیان (652- 224 میلادی)

ساسانیان، که بعد از اشکانیان بقدرت رسیدند، سیاست مرکزیت را در پیش گرفته، خود مختاری ایالات را از بین بردند و رژیم فئودالیته و ملوک الطوایفی را از ایران برانداخند.

اگر پادشاهان ساسای عنوان «پادشاه» را به برخی از حکام محلی می‌دادند، فقط برای حق شناسی و یا بعلل سیاسی بوده، زیرا حکام دیگر حق نداشتند که برای خود سپاه مخصوصی داشته و دربار ترتیب دهند و یا مقام خود را به وارث خود منتقل نمایند. تعقیب این سیاست که ضمنا متکی بر طرفداری از مذهب بود سبب شد که وحدت ملی ایرانیان تقویت شده و دولت واحد و مقتدری بوجود آید.

1. ساسانیان، مذهب زرتشت را مذهب رسمی کشور اعلام نمودند و به این ترتیب قوانین اوستا، که حاوی قوانین سیاسی و مدنی و جزائی بود، جز قوانین رسمی دولت گردید.

بدین ترتیب، صفات ممیزه دولت ساسانی دو چیز بود؛ یکی تمرکز قوا و دیگری حمایت‌رسمی از دین زرتشت، که اگر عمل اول را تقلیدی از داریوش هخامنشی بدانیم، عمل دوم از ابتکارات ساسانیان بمشار می‌رود. 

1. در دوره‌ساسانیان، افراد جامعه به چهار طبقه تقسیم می‌شدند روحانیون، مشتمل بود بر قضات و علماء دینی (مغان، مویدان، و هیربدان) دستوران و معلمان.

طبقه دوم: نجباء یا جنگیان

طبقه سوم: دبیران، یعنی مستخدمین ادارات دولتی (منشیان، محاسبان، نویسندگان احکام محاکم، نویسنگان اجازه نامه‌ها و قراردادها و نیز مورخان و پزشکان و منجمان، که جزء این طبقه محسوب می‌شدند).

طبقه چهارم: کشاورزان و پیشه وران و بازرگانان که توده ملت را تشکیل می‌دادند.

1. هر یک از طبقات مزبور از نظر سیاسی و مدنی، وضع حقوقی جداگانه امتیازات خاص داشتند و اختلاط و امتزاج آنها ممنوع بود. شاه، رئیس عالی تمام طبقات و مافوق سازمان حکومت مرکزی و تمام قوا در شخص او متمرکز بود. بعد از شاه، شخص مهم کشور وزیر بزرگ بود.
2. دوم- ایران در ادوار بعد از حمله تازی‌ها

انقراض سلسله ساسانی، از زمان حمله تازیها، چند سالی بطول نجامید و حدود سال 652 میلادی (32 ه)، با مرگ یزدگرد سوم، آخرین پادشاه این خاندان پایان گرفت.

سیر اسلامی کردن ایران و اینکه کشوری کاملا مسلمان در دنیا بوجود آید، چندین قرن بطول انجامید. ایرانیان، که اکثریت آنان به دین نو گرویدند، اصالت ملی خود را همچنان حفظ کردند.

تاریخ سیاسی- مذهبی این کشور می‌تواند به دو قسمت تقسیم شود:

1. ایران قبل از ظهور خاندان صفوری (1501- 643- م) (دوران تغییر دین و بقاء).
2. ایران از صفویه به بعد، (ایران شعیه).
3. دوران نخست را به نوبه خود می‌توان به سه مرحله تقسیم نمود، اول- دوران خلافت امویان (750- 661- م) و اوایل خلافت عباسیان.

این دوران که حدود دو قرن شد، ایران با یک درجه اقدام مختلفه با توجه به منطقه و موقعیت، زیر‌سلطه و‌نفوذ تازی‌ها بسر می‌برند. با‌اینحال، ایرانیها پیوسته می‌کوشیدند، تا با بهره بری از رقابت خلفا، ملیت و اصالت خویش را نگهدارند. آنها، از همان آغاز دم از طرفداری امام علی (ع) می‌زدند. او را جانشین به حق پیامبر و دیگران را غاصب منصب میدانستند.

1. سرنگونی خلافت عرب امویان و برقراری خلافت عباسیان، وی نیز عرب، اما متاثر از فرهنگ ایرانی، میسر نبود مگر با یاری ارتش ایران، به فرماندهی ابومسلم خراسانی.

در ابتدا، عباسیان تحت تاثیر و نفوذ ایرانیان قرار داشتند. همچنانیکه اینان، گاهی، پست‌های سیاسی‌و اداری‌مهمی در‌دستگاه آنان اشغال میداشتند. بسیاری از سنت‌های فرهنگی ایران باستان داخل در فرهنگ اسلامی شد.

1. دوم از نیمه قرن هشتم میلادی تا حمله مغول‌ها به ایران (اوایل قرن سیزدهم)

این عصر، زمان ظهور حکومت‌های ملی منطقه‌ای نیمه مستقل در تمام ایران است. از جمله؛ طاهریان در خراسان (878- 814- م)، صفاریان در سیستان (1002- 861- م)، آل بویه در مرکز و جنوب ایران (فارس، کرمان) (1055- 932- م)، سامانیان در شمال شرقی ایران (998- 892- م) و زمانی چند حکومت کردند.

1. این دوره همچنین، نمایانگر کاهش نفوذ خلفا بر ایران و تولد دوباره از زبان و ادبیات‌فارسی است. فردوسی‌طوسی شاهکار جاوادانه اقلیت بودند، و سنی‌ها می‌باشد.
2. از نظر سیاسی- مذهبی، این عصر، هنوز، مبین مباحثه، گفتگو و مشاجره قلمی و حتی زد و خوردهای بدنی، بین شیعه، که تا این زمان هنوز در اقلیت بودند، و سنی‌ها می‌باشد.
3. سوم- از حمله مغول‌ها به ایران تا جلوس صفویه بر سریر سلطنت

فتح ایران توسط مغول‌ها، به فرماندهی چنگیز، و سرنگونی رژیم خلافت (1258 م) بوسیله هلاکو، وضع سیاسی- مذهبی کشور ما را بصورت قابل ملاحظه‌ای تغییر داد.

در حقیقت، این دگرگونیها پیش درآمدی شدند برای تشکیل یک حکومت شیعی مذهب در چند قرن بعد.

مغول‌ها، که فقط در اواخر قرن 13 میلادی اسلام آوردند، نمی‌توانستند در، مقابل نقش این دین، که از دیر زمانی از آن اکثریت مردم تحت سلطه‌شان شده بود، بی تفاوت باقی بمانند.

آن زمان که ایلخانان مغول خویشتن را علاقمند به امور مذهبی میدیدند، بنظر میرسد، که به شیعه ملاطفت میکردند.

29-2- ایران از صفویه به بعد (ایران شیعه)

این قسمت از تاریخ سیاسی- مذهبی کشورمان هم می‌تواند به سه دوره تقسیم شود:

1. از صفویه تا انقلاب مشروطیت (1906- 1501- م)
2. از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی (1979- 1906- م)
3. از انقلاب اسلامی به بعد

در واقع، سازمان حکومتی و مطالعه تاسیسات سیاسی، رژیم جمهوری اسلامی، بنا شده در ایران در پی پیروزی انقلاب اخیر موضوع جزوه حاضر را تشکیل میدهد.

30- اول- ایران از صفویه تا انقلاب مشروطیت

شاه اسماعیل، تیموریان را از ایران بیرون، سلسله صفوی را بنیان، حکومتی ملی تاسیس و مذهب شیعه دوازده امامی را مذهب رسمی کشور قرار می‌دهد.

ظهور این دودمان، قطعی‌ترین مسیر از تاریخ ایران اسلامی را نشان می‌گذارد. جو سیاسی- مذهبی ایران، که تا آن زمان کم و بیش برتری سنی‌ها را نمایانگر بود، دیگرگون و به یک وحدت حکومت معنوی برای امامان از تبار امام علی (ع) مبدل می‌شود.

1. پس‌از حمله عرب‌ها، کشور ایران‌از لحاظ داشتن تاسیسات سیاسی اداری مستقل، همچنانکه از دیگر جهات، دچار فترت بزرگ و طولانی شد. بدانگونه که اشاره رفت، رادمردانی‌در گوشه‌و کنار این‌مملکت در‌برابر خلفای‌جابر اموی‌و عباسی‌قد برافراشتند و حکومت‌های تقریبا مستقل و قدرتمندی هم تاسیس کردند.
2. بسیاری از این سلسله‌ها که می‌خواستند شکوه و عظمت زمان ساسانی را برای ایران تجدید و مرزهای آن را به حدود سابق برسانند دوام نکردند. اینان هرگز موفق نشدند تا حدود کشور را به سر حدات قبل رسانده و تمام شهرستان‌ها را تابع یک حکومت و یک قانون نمایند.
3. استقلال، و‌بطور کلی، احیا «ایران» در‌حقیقت مدیون‌سعی و‌جهد و تدبیر پادشاهان صفوی است، که حدود آن را به سر حدات طبیعی رسانده و دولت واحد و مقتدری بوجود آوردند. هر چند، هزار فریاد از استبداد و ستم آنان بر مردمان ایران.

از زمان تاسیس این سلسله است که، 1. اقتدار سیاسی از نو به یک دولت متمرکز برمی‌گردد، بعد از انکه مورد کشمکش و نزاع بین قبایل مختلف و سران آنان به مدت مدیدی بود. صفویها، بازگشتی بسوی چهره‌ایکه ایران باستان داشت، تدارک دیدند، نه قرن بعد از حمله دخویانه تازیها!؟

1. برقراری پادشاهی مطلقه بعنوان فرم حکومت رسمی و دولتی کردن مذهب اما، این بار بجای دین زرتشت، دین اسلام، مذهب شیعه، ملاک است.
2. سیاست مذهبی پادشاهان صفوی، در تقویت روح ملی و ایجاد وحدت و یگانگی مردم ایران تاثیری بسزا داشت و این سیاست صفویان در مقابل دشمنان ایران بویژه خلفای عثمانی، که مدعی خلافت و جانشینی پیغمبر اسلام بودند، بعنوان حربه برنده بکار می‌رفت.

سازمان سیاسی، اداری صفویه بر پایه مرکزیت استوار بود. تمام اقتدار و اختیار شخص شاه ناشی و همه ماموران دولتی تابع او بوده و از جانب وی نصب و عزل می‌شدند. 

1. پس از استیلای افغان‌ها، که منجر به انقراض سلسله صفویه و چند سالی هرج و مرج شد، نادر شاه افشار مهاجمین را تار و مار و قدرت را در دست می‌گیرد. این پادشاه سعی داشت تا شیعه و سنی را دوباره آشتی دهد. لیکن این امر ممکن نبود، که اکثریت ایرانیان به مذهب شعیه، روی آورده بودند.
2. حکمرانان زند، که پس از سلسله افشاریه به حکومت میرسند، در تکریم به مکتب شیعه فرو گذار نبودند.
3. در زمان قاجاریه، از همان ابتدا روابط بین دولتیون و روحانیون رو به تیرگی می‌رفت- و آن به چند دلیل بود، از جمله:
4. آنان بیشتر حالت غیر مذهبی بخود می‌گرفتند و اینان مخالف این وضع بودند.
5. بحرانهای‌داخلی در‌حوزه اجتماعی- اقتصادی، چون حوزه سیاسی- مذهبی، بویژه، نفوذ و رخنه روزافزون غرب و فرهنگ آن در ایران.
6. قاجارها، که در اواخر سده هیجدهم سکان کشتی حکومتی ایران را در دست گرفتند، کوشش در تشکیل دولت مرکزی داشتند، لذا، تاسیسات حکومتی و اداری آنها، تقریبا شبیه تاسیسات صفویه بود.

از اوایل قرن نوزدهم، کشور ما در معرض تاثیر و نفوذ سیاسی- اقتصادی و فرهنگی کشورهای بیگانه، مخصوصا کشورهای غربی، قرار گرفت. و بیش از پیش به حوزه سیاست بین المللی و آنگاه به بازار سرمایه داری جهانی کشیده شد.

1. بدین تعبیر، می‌توان گفت؛ دوره حکومت قاجارها، سرآغاز وابستگی اقتصادی ایران به کشورهای بیگانه است. دخالت دولت‌های دیگر در امور داخلی ایران، تعدد مشکلات و موانع، باعث رکود رشد اقتصادی کشور گردید. فساد، اختلاس و رشوه خواری در همه ارکان و تشکیلات اداری رسوخ کرده بود.

شاهان قاجار، گنجینه‌های عظیمی از ثروت و دارایی کشور را در خزانه‌های خود جمع می‌کردند و باین ترتیب ضربه مهلکی بر پیکر اقتصاد کشور وارد می‌آوردند.

1. پی آمد، مشکلات و بحرانهای همه جانبه مملکت، و واگذاری امتیازات، به تاراج و یغما دادن ثروت ملی از یک طرف، بی لیاقتی و در عین حال مستبدی حکام قاجار، در برابر مردم، از طرف دیگر آن شد که سرانجام، ملت ایران عاصی گشته و بدنبال اتحاد سه طبقه زیر:
2. روشنفکران انقلابی دمکرات- لیبرال، متاثر از ایدئولوژیهای غربی
3. بورژوازی فروشنده بازار
4. روحانیت شیعه

در سپیده دم قرن جاری میلادی، به پا خاسته و انقلاب خود را، که بنام انقلاب مشروطیت مشهور است، به ثمر رساندند (1284، ه- ش).

1. بدین‌ترتیب سلطنت استبدادی ایران به سلطنت مشروطه تبدیل می‌گردد. متاسفانه، تغییر نامی بیش نبود، که شاهان بعد از این انقلاب هم، دست کمی از همتاهای سلف خویش نداشتند.
2. اگرچه بحث ژرف و کلی از حوادث و جریاناتی که به انقلاب مشروطیت و در فرجام به تدوین اولین قانون اساسی ایران شد، از حوصله و بحث جزوه حاضر خارج است. ولی، ذکر شرایط و بیان احوالی که این اولین متن مدون کشورمان در لوای تاثیر آنها، تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد، ولو به اختصار، برای شناخت و توجیه بعضی اصول و موارد آمده در آن، همچنین اطلاع و یادآوری دانشجویان عزیز، ضروری به نظر می‌رسد.
3. وضع عمومی ایران در اواخر قرن 13 هجری شمسی

انقلاب‌مشروطیت ایران، مانند‌سایر انقلابهای مشابه که در قرن هیجدهم در کشورهای مختلف جهان به وقوع پیوست، از ستمگریهای سلاطین مستبد و ایادی آنان سرچشمه می‌گرفت.

پادشاه و هر یک از حکام، کلیه منابع طبیعی، همچنین دسترنج مردم را مانند غنائم جنگ قابل تملک و تصرف می‌دانستند و بر جان و آزادی افراد تسلطی بی قید و شرط اعمال می‌کردند. مانند سپاهان فاتح در سرزمین ملت مغلوب از هرگونه اقدامی که در راه ارضا تمناهای آنان میسر بود، خودداری داشتند.

1. منابع عمده درآمد مملکت، طبق قراردادهای دراز مدت، به خارجیان واگذار می‌شد و وجوه حاصل به مصارف عیش و نوش و شهوت رانی شاه، شاهزاگان و درباریان می‌رسید.
2. اعضاء حکومت، خواربار و مایحتاج عمومی را خریداری و احتکار میکردند و با ایجاد قحطی مصنوعی به بهای سنگین به فروش می‌رساندند.

حکام و فرمانداران که به ایالات ولایات اعزام می‌شدند، مبالغی هنگفت به تقدیم می‌داشتند و با اختیارات تمام به محل ماموریت خود عزیمت میکردند و در قبال اخذ وجوهی متناسب با آنچه که به مرکز پرداخته بودند بعلاوه، مبالغی که حرص و طمع آنان را فرو بنشاند، مناسب محلی را به اشخاص مشمول و در عین حال بی خبر از اصول عدالت و انصاف واگذار می‌کردند و بر پریشانی و فقر عمومی و عدم رضایت و عصیان مردم مهیا فزودند.

1. اشخاص فرو مایه مقامات انتظامی را اشغال و بدون هیچگونه خدمت یا مجاهدتی، درجات عالی را احراز می‌کردند.

افواجی موهوم تشکیل می‌دادند و حقوق آنان را از دولت مطالبه و وصول می‌کردند و مقداری از آن را به مقامات مسئول پیش کش می‌کردند و بقیه را به مصارف شخصی خود می‌رساندند و موجبات مضاعف شدن مالیات‌ها و عوارض را فراهم می‌ساختند.

1. در این احوال، اگر از جان گذشته‌ایی به قصد شکایت، خود را به مرکز می‌کشاند تا قضایا را به گوش اولیا حکومت برساند، فوری، حاکم محل وی را شخصی اخلالگر و مفسده جو معرفی می‌کرد و با تقدیم پیشکش مخصوص به مقامات مرکز موجبات توقیف و عودت او را فراهم می‌ساخت. رنج و خسارات سفر ملامت و سرزنش همشهریان، کینه جویی حاکم، را بر زیانها و مظالمی که قبلا تحمل کرده بود، افزوده می‌شد.
2. برخورد سیاست روس‌ها و انگلیسی‌ها در ایران و رفایت آنان برای کسب امتیازات بیشتر- آن اولی‌ها می‌خواستند تا جاده‌ایی به جنوب ایران باز کنند و به آبهای گرم خلیج فارس دست یابند و این اواخر، امنیت راه هند را از طریق خاک کشور ما تامین نمایند- و تمکین حکومت از آنان مبنای سیاست خارجی کشور را تشکیل میداد.
3. اختیارات پادشاه

پادشاه ایران دارای قدرت مطلق و نامحدود بود و قوای سه گانه مقننه، مجریه و قضاییه از شخص وی ناشی می‌شد. نه شورایی از نجبا و نه هیئتی از روحانیون بر او نظارت می‌کرد.

هرگاه شورش یا توطئه‌ای علیه او صورت می‌گرفت، می‌توانست صدها تن از اتباع خود را به دیار عدم بفرستند و اموال آنان را بنفع خود مصادره کند.

اعضا‌خانواده سلطنت و وزرا دولت و کلیه حکام و کارکنان حکومت در موارد مقتضی به فرمان پادشاه مجازات می‌شدند و حکم صادره، بلافاصله به مورد اجزا گذاشته می‌شد. مالیاتها به نام شاه وصول میشد، امتیازات به دستور وی اعطا می‌گردید و قشون به منظور حفظ و حراست پادشاه به اقتدارات او، انجام وظیفه می‌کرد!!؟     

50- صدر اعظم یا وزیر اعظم

عالیترین مقام دولتی، وزیر اعظم بود که بوسیله پادشاه منصوب می‌شد و معمولا بر کلیه دستگاههای دولتی نظارت میکرد. توطئه‌ها و تفتین‌های بسیار از طرف مخالفان وی نزد پادشاه بعمل میامد و به مجرد عدم رضایت پادشاه، ساقط می‌شد، هم به دیار نیستی گسیل می‌گشت. 

1. قوانین

دو نوع قانون در کشور حکومت می‌کرد. یکی قوانین شرع و دیگری مقررات عرف.

قوانین شرع، که منابع آن قرآن و سنت و اجماع و عقل است، بوسیله مجتهدین مذهبی به مورد اجرا گذاشته می‌شد و دعاوی و اختلافات مدنی بر طبق آنها حل و فصل می‌گردید. فقدان کنترل بر گروه مذهبی مزبور موجبات سو استفاده و تجاوز به حقوق افراد را فراهم میاورد و سو ظن و احیانا نفرت مردم را برمی‌انگیخت.

1. سلاطین ایران، با اینکه مسلمان بودند، از قدیم الایام راه و رسم خاصی را که در موارد بسیار خود ابداع می‌کردند. برای تنبیه و مجازات مقصرین به مورد اجرا می‌گذاشتند. در ایالات و ولایات نیز وضع بهمین منوال بود، با این تفاوت که اجرای آن را حکام به عهده داشتند.
2. دعاویی‌بازرگانی، معمولا از راه حکمیت حل و‌فصل میشد و‌نوعا با رعایت انصاف و‌عدالت مورد رسیدگی و‌صدور رای‌قرار نمی‌گرفت. چون‌در هیچیک از مراحل دعوی، حتی صدور حکم، نوشته‌ای تنظیم نمی‌شد، وسیله‌ای برای دانستن مبانی استدلال و مقررات مورد استناد در دعاویی مزبور، در دست نیست.
3. مجازات‌ها

مجازات‌های ظالمانه و هرگونه شکنجه‌ای که به ذهن خطور کند به مورد اجرا گذاشته می‌شد. هر حاکم جدیدی که منصوب می‌گردید، معمولا اولین دسته سارق یا قطاع الطریق را که دستگیر می‌کردند و به خدمتش می‌آوردند شکنجه می‌داد تا در حوزه ماموریت خود ترس و وحشت ایجاد کند. شلاق و چوب و فلک، مجازاتهای معمول و متداولی بودند، که درباره هر طبقه و دسته‌ای اجرا می‌شد. 

1. نهضت مشروطیت

جنبشی که منتهی به اعطای مشروطیت و توشیح قانون اساسی شد، نخست بصورت اعتراض آزادیخواهان علیه عین الدوله، صدراعظم وقت، مطرح شد. زیرا، مشار الیه را مشمول استقراض‌های سرسام آور خارجی و ولخرجیهای بی حساب شاه در مسافرت‌های خود به فرنگستان و بالاخره منشا فساد و تباهی حکومت می‌دانستند.

1. دومین تقاضا، تاسیس عدالتخانه بود که بوسیله آن اختیارات تا متناهی حکام و ظلم و استبداد آنان محدود شود.

ایستادگی مظفرالدین شاه از یک طرف و اصرار اصناف و طبقات- مردم از طرف دیگر پس از یک سلسله حوادث، منجمله تحصن در صحن حضرت عبدالعظیم، منتهی بصدور دستخط شاه دائر بر موافقت با تاسیس عدالتخانه شد، که عدم اجرای آن کینه‌ایی تازه و سوء ظنی جدید در دلها پدید آورد و جنگ مشروطه و استبداد را پی ریزی کرد که چهار سال طور کشید و طی آن صدها نفر بیگناه کشته شدند و خرابیها و زیانهای مادی و معنوی بسیار ببار آمد. تا آنکه پیروزی نهایی نصیب آزادی خواهان شد و حکومت قانون در کشور ما مستقر گشت.

1. قانون اساسی ایران در 14 ذیقعده 1324 (8 جدی 1285) با 51 اصل به امضاء مظفر الدین شاه رسید و دستور ابلاغ آن صادر شد و متمم قانون اساسی در 29 شعبان 1325 (15 میزان 1286) با 107 اصل به امضا محمد علی شاه بمورد اجرا گذاشته شد.

در 18 اردیبهشت ماه 1328 یک اصل الحاقی به قانون اساسی ایران افزوده شده. به مضمون زیر:

در هر موقعی که مجلس شورای ملی و مجلس سنا هر یک جداگانه، خواه مستقلا، خواه نظر به پیشنهاد دولت لزوم تجدیدنظر در یک یا چند اصل معین از قانون اساسی یا متمم آن را به اکثریت دو ثلث. کلیه اعضاء خود تصویب نمایند و اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی نیز نظر مجلسین را تایید فرمایند، فرمان همایونی برای تشکیل مجلس موسسان و انتخابات اعضا آن صادر می‌شود.

مجلس موسسان مرکب خواهد بود از عده‌ایی که مساوی باشد با مجموع عده قانونی که اعضا مجلس شورای ملی و مجلس سنا. انتخابات مجلس موسسان طبق قانونی که به تجدیدنظر در همان اصل یا اصول بخصوص که مورد رای مجلسین و تایید اعلی حضرت همایون شاهنشاه بوده است. تصمیمات مجلس موسسان به اکثریت دو ثلث آرا کلیه اعضا اتخاذ و پس از موافقت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی معتبر و مجری خواهد بود.

این اصل شامل هیچیک از اصول قانون اساسی و متمم آن که مربوط به دین مقدس اسلام و مذهب رسمی کشور که طریقه حقه جعفری اثنی عشری میباشد و احکام آن و یا مربوط به سلطنت مشروطه ایران است نمی‌گردد و اصول مزبور الی الابد غیر قابل تغییر است.

در مورد اصول 4 و 5 و 6 و 7 قانون اساسی و تفسیر مربوط اصل 7 و همچنین در اصل 8 قانون اساسی و اصل 49 متمم آن با توجه به سابقه و قوانینی که نسبت به بعضی از این اصول وضع شده است یک بار مجلس شورای ملی و مجلس سنا که پس از تصویب این اصل منعقد خواهند شد. بلافاصله پس از رسمیت یافتن مجلس در اصول مزبور تجدیدنظر خواهند نمود و برای این منظور مجلس واحدی تحت ریاست رئیس مجلس به عمل خواهند آورد تا  از آن که از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی تایید گردید به صحه ملکوتها موشح شده معتبر و مجری خواهد بود.

فهرست مطالب:

فصل اول: تاریخچه حقوق اساسی ایران

جغرافیای طبیعی ایران        

نگاهی اجمالی بر تاریخ سیاسی- مذهبی ایران     

ایران در ادوار پیش از اسلام (ایران باستان)       

حکومت هخامنشی 

دوره سلوکیها و اشکانیان      

دوره ساسانیان      

ایران در ادوار بعد از ظهور اسلام (ایران اسلامی)           

ایران در دوران خلافت امویان و اوایل خلافت عباسیان      

ایران از نیمه قرن 8 میلادی تا حمله مغول‌ها      

ایران از حمله مغول‌ها تا جلوس صفویه بر سرید سلطنت    

ایران از صفویه به بعد (ایران شیعه)   

اول- ایران از صفویه تا انقلاب مشروطیت        

دوران صفویه‌ها    

حکمرانان زند      

قاجاریه  

وضع عمومی ایران در اواخر قرن 13 هجری    

اختیارات پادشاه     

صدر اعظم یا وزیر اعظم     

قوانین    

مجازات‌ها           

نهضت مشروطیت 

دوم- ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی

نگاهی‌جمعی و کلی بر مطالب آمده در قانون‌اساسی مشروطیت و متمم آن در وظایف مجلس- حدود و حقوق آن 

در اظهار مطالب به مجلس شورای ملی

عنوان مطلب از طرف مجلس

در شرایط تشکیل مجلس سنا 

حقوق ملت ایران   

قوای مملکت        

حقوق اعضای مجلسی         

حقوق سلطنت ایران

راجع به وزراء     

اقتدارات محاکمات 

تجدید نظرات و تغییرات قانون اساسی مشروطیت

عدم تجانس اصول قانون اساسی مشروطیت        

اجمالی از اثرات مثبت انقلاب مشروطیت          

خاندان پهلوی و دین اسلام    

سوم- ایران از انقلاب اسلامی به بعد    

تولد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران          

کرنولوژی سقوط پادشاهی پهلوی        

تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران        

فصل دوم- شکل و محتوای نظامی جمهوری اسلامی ایران

کلمه «جمهوری» بیانگر شکل حکومت است     

حکومت یک تن    

حکومت عده‌ای معدود         

حکومت عده‌ای بیشمار        

تقسیم بندی شکل حکومت از نظر ارسطو          

نقدی بر تقسیم بندی شکل حکومت      

نتیجه     

کلمه «اسلامی&