صفحه
فهرست کلی...................................................................................................................................1
مقدمه : ارزش وجایگاه انسان از نظر مکتب وحی...........................................................................2
فصل اول : فلسفه کیفر و تشریع مجازات حدود در اسلام..............................................................6
1-1- روشهای مسالمت آمیز اسلام در مبارزه با جرم............................................................................................6
- روش اول..................................................................................................................................................6
1-1-2- روش دوم ................................................................................................................................................7
- روش سوم.................................................................................................................................................7
1-2- روش شدت عمل.........................................................................................................................................7
فصل دوم : رابطه بین اجرای حدود و نزول برکات آسمانی............................................................8
فصل سوم : آیا اجرای احکام حدود در دنیاموجب سقوط مجازات اُخروی می گردد....................11
3-1- اختلاف فقها درموردعقوبات دنیوی و اُخروی..............................................................................................11
3-1-1- دلایل دسته اول ....................................................................................................................................11 3-1-2- دلایل دسته دوم .....................................................................................................................................12
3-1-3- نتیجه بحث..............................................................................................................................................13
فصل چهارم : تعریف حدّ و اقسام آن...........................................................................................14
4-1- حدّ در مفهوم عام و خاص...........................................................................................................................14
4-2- معنی لغوی و اصطلاحی حدّ........................................................................................................................15
4-3- اقسام حدود.................................................................................................................................................15
4-4- چند قاعده کلی در باره حدود.....................................................................................................................16
فصل پنجم : بررسی حکم اجرای حدود درعصر حضور و غیبت امام(ع)........................................18
5-1– بررسی از نظر فقهی.....................................................................................................................................18
5-1-1- از نظر فقه اهل سنّت...............................................................................................................................18
5-1-2- از نظر فقه شیعه......................................................................................................................................19
5-1-3- مقالةٌ فی تحقیق اقامةُ الحُدودِ فی هذه الاعصار .......................................................................................22
5-1-4- قاعده فقهی اقامةُ الحُدودِ الی مَن الیه الحُکم.........................................................................................29
5-1- 5- مشهور فقها قائل به اجرای حدود در عصر غیبت هستند.........................................................................31
5-1-6- آیا عصر حضور و غیبت امام(ع) از نظر حکم اجرای حدود یکسان است یا متفاوت.................................36
5-2- آیات و روایات وارده در باره اجرای حدود.................................................................................................41
5-2-1- در حدّ زنا...............................................................................................................................................41
5-2-2- در حدّ قذف............................................................................................................................................41
5-2-3- در حدّ سرقت..........................................................................................................................................42
5-2-4- در حدّ محاربه................................................................................................................................................42
5-2-5- در حدّ شرب خمر...................................................................................................................................43
5-3- حکمت مشروعیت حدود........................................................................................................................... 43
5-3- 1- روایات وارده در تأیید مشروعیت حدود................................................................................................44
5 -4- بررسی حکم اجرای حدود از نظر حقوقی...................................................................................................45
5-4-1- آئین نامه نحوه اجرای احکام و تطبیق موادی از آن با منابع فقهی.............................................................45
5-4-2- بعضی از نظریه های حقوقی در مورد اجرای حدود.................................................................................52
فصل ششم: موانع اجرای حدود....................................................................................................60
6-1- قاعده فقهی الحُدودُ تُدرَأُ بِالشّبهاتِ..............................................................................................................60
6-2- توبه و نقش آن در سقوط مجازات...............................................................................................................62
6-2-1- تعریف توبه.............................................................................................................................................62
6-2-2- توبه از نظر آیات و روایات.....................................................................................................................62
6-2-3- اقسام گناهان و کیفیت توبه از هر یک.....................................................................................................64
6-2-4- آثار فقهی و حقوقی توبه.........................................................................................................................64
6-2- 5- شرایط توبه ای که ممکن است موجب سقوط مجازات اُخروی گردد......................................................66
6-3- عدم اجرای حدود در دو مکان.....................................................................................................................67
6-4- موجبات تأخیر در اجرای حدود...................................................................................................................67
6-5- اثر عفو در اجرای حدود..............................................................................................................................68
6-6- عدم اجرای حدّ نسبت به مجنون و کودک....................................................................................................68
6-7- اکراه و اضطرار............................................................................................................................................69
فصل هفتم: بررسی حدود مختلف از حیث اجرا............................................................................70
7-1- حدّ رجم(سنگسار کردن)....................................................................................................70
7-1-1- قانونگذاری کیفر رجم.............................................................................................................................70
7-1-2- چگونگی و کیفیت سنگسار کردن............................................................................................................71
7-1-3- سخنی در مورد کیفر رجم و پاسخ به یک انتقاد.......................................................................................71
7-1-4- روش سهل و ممتنع.................................................................................................................................74
7-1- 5- نظر آیت اللّه صانعی در باره اجرای حدّ رجم در عصر غیبت..................................................................75
7-1-6- روایات وارده در مورد حدّ رجم..............................................................................................................76
7-1-7- بعضی نظریات فقهی در باره تبدیل مجازات رجم به نوع دیگر................................................................78
7-1-8- بررسی حدّ رجم در قانون مجازات اسلامی.............................................................................................79
7-2- حدّ قتل با شمشیر(اعدام)...................................................................................................83
7-2-1- در جرم زنا..............................................................................................................................................83
7-2-2- نظر بعضی از فقهای معاصر در باره کیفر قتل در زنا................................................................................85
7-2-3- قتل با شمشیر در جرم لواط.....................................................................................................................86
7-2-4- نحوه اجرای حکم لواط...........................................................................................................................87
7-2-5- حدّ قتل در قانون مجازات اسلامی...........................................................................................................87
7-3- حدّ قطع ید........................................................................................................................88
7-3-1- قطع ید در جرم سرقت............................................................................................................................88
7-3-2- کیفیت قطع ید.........................................................................................................................................90
7-3-3- حدّ سرقت در قانون مجازات اسلامی......................................................................................................90
7-3-4- پاسخ به یک اشکال و انتقاد.....................................................................................................................93
7-3-5- بیان چند مسئله در مورد قطع ید از کتب فقهی........................................................................................96
7-3-6- قطع ید در جرم محاربه...........................................................................................................................98
7-3-7- شروط تحقق جرم محاربه......................................................................................................................100
7-3-8- تفاوت جرم محاربه با سرقت.................................................................................................................100
7-3-9- کیفر محاربه..........................................................................................................................................101
7-3-10- آیا کیفر های محاربه به نحو تخییر است یا ترتیب................................................................................101
7-3-11- کیفیت صلب محارب..........................................................................................................................104
7-3-12- کیفیت نفی محارب.............................................................................................................................105
7-4- حدّ جلد(تازیانه)..............................................................................................................106
7-4-1- قانونگذاری کیفر جلد درجرم زنا...........................................................................................................106
7-4-2- کیفیت اجرای حدّ تازیانه.......................................................................................................................108
7-4-3- حدّ جلد در زنا از نظر قانون مجازات اسلامی.......................................................................................108
7-4-4- بحثی در باره زنا و کیفر تازیانه.............................................................................................................110
7-4-5- حدّ تازیانه و تراشیدن سر و تبعید..........................................................................................................111
7-4-6- فلسفه تبعید...........................................................................................................................................112
7-4-7- حدّ تازیانه به ضمیمه کیفری زائد بر آن.................................................................................................113
7-4-8- قانونگذاری کیفر جلد در جرم قذف......................................................................................................113
7-4-9- حدّ اصلی و تبعی جرم قذف.................................................................................................................116
7-4-10- حدّ قذف در قانون مجازات اسلامی....................................................................................................117
7-4-11- حدّ جلد در شرب خمر.......................................................................................................................118
7-4-12- زیان های شرب خمر از نظر کتب تفسیر قرآن کریم............................................................................119
7-4-13- حکم قطعی در باره شرب خمر و مراحل تدریجی آن..........................................................................120
7-4-14- حدّ شرب خمر در قانون مجازات اسلامی...........................................................................................121
فصل هشتم: خلاصه و نتیجه بحث اجرای حدود.........................................................................123
نام خانوادگی دانشجو: شاهرخی نام: عزت اله
عنوان پایان نامه:
« بررسی فقهی حقوقی حکم اجرای حدود »
استاد راهنما: آقای دکتر حسن مبینی
استاد (اساتید) مشاور: آقای دکتر اسداله لطفی
مقطع تحصیلی:کار شناسی ارشد رشته:الهیات گرایش:فقه و مبانی حقوق دانشگاه:پیام نور
دانشکده: الهیات تاریخ فارغ التحصیلی: تعداد صفحه:
کلید واژه ها:
جرم- کیفر- فلسفه تشریع حدود - اجرای حدود در عصرحضور و غیبت- موانع اجرای حدود- حدّ (رجم، قتل، قطع ید، جلد....)
چکیده:
این پایان نامه شامل کلیاتی در باره حقوق کیفری اسلام و بر رسی فقهی حقوقی اجرای حدود می باشدکه درضمن هشت فصل مطالبی عرضه شده . ابتدا در مقدمه مطلبی تحت عنوان ارزش وجایگاه انسان در بین مخلوقات دیگر خداوند به طور خلاصه مورد رسیدگی و ارزیابی قرار گرفته و از چگونگی تحت تعلیمات انبیاءالهی قرارگرفتن و تزکیه نفس بوسیله تقوی و راههای رسیدن به تکامل و سعادت ودوری از انحرافات وشقاوت سخنی نه چندان مفصل بیان شده است.
از مطالعه منابع کیفری اسلام روشن می شود که هدف اسلام از مجازات مجرم و گنه کار زجر دادن و تعذیب او و یا تنها به خاطر تسلی خاطر اولیاء دم و مجنی علیه نیست بلکه غرض تأدیب و تهذیب اخلاق مجرم وحفظ جامعه وحمایت مردم از مفاسد وشرور اجتماعی و جلوگیری از سقوط در پرتگاههای رذائل اخلاقی است .
در قوانین کیفری اسلام علاوه بر روشهای مسالمت آمیز برخورد با جرائم که در فصل اول این پایان نامه شرح آن آمده است، قاعده ای وجود دارد که هدف از آن این است که حتّی المقدور از مجازات مجرمین خودداری گردد و در عوض فرصتی در اختیار آنان قرار گیرد تا به تزکیه اخلاق و اصلاح خود بپردازند و به جای آنکه به عنوان یک مجرم در جامعه رسوا گردند امکانات لازم را پیدا کنند تا به صورت فردی مفید و سازنده در جامعه خویش حضور پیدا کنند . این قاعده اسلامی که ارتباط مستقیم با حاکم و قاضی و امر قضاوت دارد از حدیث معروف نبوی « اِدْرَءُ الْحُدودَ بِالشُّبَهاتِ » استخراج می شود که بر اساس این قاعده قاضی اسلامی مکلف است به محض ایجاد کمترین شبهه ای از جانب مجرم از اجرای حدود و مجازات مجرم خودداری نماید و به همین سهولت وسیله آزادی مجرم را فراهم آورد ویکبار دیگر فرصت اصلاح شدن را به او بدهد و این خود دلیلی برآن است که قوانین کیفری اسلام برای آزادی انسانها و اصالت های انسانی ارج و اهمیت قائل است. یکی دیگر از مواردی که از اجرای حدود و مجازات در جامعه اسلامی جلوگیری می کند توبه و بازگشت از گناه توسط مجرم است زیرا همان طورکه در قرآن کریم آمده: * فَمَنْ تابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ اَصْلَحَ فَاِنَّ اللّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ اِنَّ اللّهَ غَفُورٌرَّحیمٌ*
اولین هدف مجازات اصلاح خود مجرم است که خداوند در این آیه می فرماید : « هر کس بعد از آنکه ستمی روا داشته توبه نماید و امر خود را اصلاح کند خداوند توبه او را می پذیرد و او را خواهد بخشید.» اثر توبه ونقش آن در سقوط مجازات و نیز شرایط توبه حقیقی از دیدگاه حضرت علی (ع) در فصل ششم این پایان نامه به تفصیل بیان شده است .
البته اگر جرم به طریق شرعی و قانونی به اثبات رسد چاره ای جز اجرای حدود الهی و اعمال مجازات نیست زیرا صیانت جامعه و جلوگیری از فساد و تباهی جامعه ایجاب می کند که مجرم کیفر اعمال خلاف و ناهنجار خود را ببیند تا هم خود اصلاح گردد و هم جامعه انسانی از شرور مفاسد و افتادن در ورطه هلاکت سالم بماند و همان طور که از آیات قرآن کریم و روایات اسلامی استنباط می گردد در ثبوت حدّ شکی نیست و تعطیل و تأخیر در اجرای حدود الهی موجب خشم و غضب خداوند می گردد که آثار آن در شقاوت انسان و نابودی جامعه تأثیر فراوان دارد. نا گفته نماند که در مورد چگونگی اجرای حدود و کیفیت آن بین فقها اختلاف نظر وجود دارد ولی این اختلاف مربوط به اجرای حدود در زمان پیامبر(ص) و امام (ع) نیست زیرا همه فقها متفق القول هستند که حدود در زمان معصومین اجرا می شده و بحثی در لزوم و جواز آن نیست ولی اختلاف بر سر این است که آیا اجرای حدود در عصر غیبت امام (ع) جایز است و کما کان حدود در عصر غیبت نیز باید اجرا شود یا در عصر غیبت اجرای حدود جایز نیست و به جای آن باید از مجازات های دیگر مثل تعزیرات استفاده کرد که این موضوع به تفصیل در فصل پنجم مورد بررسی قرار گرفته و نظرات مختلف فقها بیان گردیده البته آنچه مسلم است باید شرایط و خصوصیات زمان کنونی را در نظر گرفت از جمله ایراداتی را که دشمنان اسلام به مبانی حقوقی اسلام وارد میکنند و از این طریق در صدد ضربه زدن به اسلام هستند پس براین اساس باید به این نتیجه رسید که آیا امروزه نیز حدود باید مانند سابق اجرا گردد یا مصلحت حفظ اسلام موارد دیگری را اقتضا می کند که در فصول این پایان نامه مطالبی در این زمینه بیان گردیده و از حدودی مانند حدّ رجم(سنگسار کردن)، قتل با شمشیر، قطع ید، حدّ جلد(تازیانه) و غیره بحث شده و در فصل هشتم ، خلاصه و نتیجه مطالب ارائه گردیده است. .
