دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مقدمه
موسیقی سراپا شور و انگیزش است. با واژه و کلام قابل وصف نیست، پس هنر ناب است و هنر را یا باید دید یا باید شنید. اما در این بین واسطه ای که موسیقی، هنر اول را با گوش انسان پیوند می دهد، آلات و ادوات مولد صوت است. لذا یکی از انشعابات اساسی و قابل بحث در مورد موسیقی، سازهای موسیقی است که نقش مهمی را در کیفیت و چگونگی انتقال آن ایفا می کند.
به طور کلی سازهای ارکستر شامل
1- سازهای زهی (آرشه ای، زخمه ای و چکشی)
2- سازهای بادی (چوبی و برنجی)
3- سازهای کوبه ای است.
در اینجا نگاهی اجمالی به انواع سازهای موسیقی غربی از لحاظ ظاهر و چگونگی کارکرد و کاربرد آنها می اندازیم.
سازهای زهی آرشه ای
امروزه هzنگامی که به سازهای زهی (strings) اشاره می شود، خانواده ویلن را در نظر می آوریم که شامل چهار عضو است : ویلن، ویولا (ویولن آلتو) ، ویولن سل و کنترباس یا دابل باس.(شکل 1)
شکل (1)
اینها ویژگیهایی همانند زیادی دارند ولی یکی از تفاوت های اصلی آنها اندازه ی آنهاست. کوچکترین آنها ویلن است که بالاترین نُت ها را می نوازد و بزرگترین آنها دابل باس است که پایین ترین نُت ها را تولید می کند. در تمام این سازها، زه ها با یک آرشه به ارتعاش در می آیند، ولی گاهی زه ها را با انگشت می گیرند و آرشه می کشند. از آنجا که طنین صدای برخاسته از سازهای زهی به پای طنین سازهای بادی نمی رسد، در یک ارکستر تعداد نوازندگان سازهای زهی خیلی بیشتر از تعداد نوازندگان سازهای بادی است. در یک ارکستر سمفونی بزرگ باید تا هجده ویلن اول، شانزده ویلن دوم، دوازده ویلن سل و هشت کنترباس داشته باشیم.
تولید صدا
هنگامی که زه ها به ارتعاش درمی آید امواج صوتی از خرک (bridge) و پل (sound- post) به بدنه تو خالی ساز که نقش مشدد را دارد می رود و در آنجا امواج صوتی تشدید و تقویت می شوند و از راه سوراخ های صوتی (sound holes) بیرون می آیند.(شکل2)
زه ها را با پیچاندن میخکهای چوبی کوک می کنند ــ هر چه کشش زه ها بیشتر باشد پرده (pitch) بلندتر است. هنگامی که هیچ انگشتی روی زه های ویلن نباشد می گویند زه ها "آزاد" (open) هستند. نت های دیگر با قرار دادن انگشتان دست چپ بر روی زه ها و توقف دادن آنها در نقاط مختلف به دست می آیند. هر چه طول زه ها کوتاه تر، pitchها بلندتر. شکل (2)
آرشه (Bow) (شکل 3)
شکل (3)
به کمک آرشه می توان صدای زه های در حال ارتعاش را طولانی و پشتیبانی کرد و در این حال نوازنده چیره دست می تواند شدت صدا را تغییر دهد.
آرشه شامل یک چوب باریک (stick) و مقداری موست. چوب باید محکم و در عین حال انعطاف پذیر باشد. موی آن از دم اسب است، برای ویولن، ویولا و ویولن سل سفید می شود و برای آرشه کنترباس با همان رنگ سیاه خودش به کار می رود. هنگام نوازندگی می توان موی آرشه را به وسیله یک پیچ به حالت کشش درآورد و هنگام عدم استفاده آن را شل کرد تا از فشار بر stick و مو کاسته شود. اگر مو را زیر ذره بین قرار دهیم همانند شاخه گل سرخ "خارهایی" روی آن می بینیم، که با کمک صمغ پودر شده به زه ویلن گیر می کند و هنگامی که آرشه به موازات خرک بر روی زه کشیده می شود زه به ارتعاش درمی آید. آرشه ویلن بیش از یکصد و پنجاه مو دارد.
ویولن . .. violon (شکل 4)
شکل (4)
[از سازهای سیمی کمانی، که در اوایل سده ی 16 م. روی کار آمد و در اواخر سده ی 17م. به طور کامل جای ویول را گرفت. از همان آغاز صدایی درخشان تر از ویول داشت و بدون دستان و پشت آن کمانی بود (به جای پشت تخت) ، "ویولن درخشان ترین و چابک ترین ساز خانواده ی خود است و این استعداد تا اندازه ای به علت سیم های نازک و کوتاه آن است و تا حدی نیز به جثه ی کوچک آن مربوط می شود. این ساز به طور افقی زیر چانه قرار می گیرد و آرشه با دست راست به زاویه 90 درجه بر روی سیم کشیده می شود. در یک ارکستر سمفونیک، معمولأ دو دسته نوازنده ی ویولن تحت عنوان ویولن اول ها و ویولن دوم ها وجود دارند و ارشد دسته ی اول در عین حال سمت سرپرستی دسته را بر عهده می گیرد." (موسیقی سمفونیک – واژه نامه)]
نکته : هنگامی که اصطلاح ویولن اول و ویولن دوم را به کار می بریم منظور قسمت های نواختنی است که با صداهای سوپرانوی اول و دوم در یک گروه همخوان (choir) قابل مقایسه است :خود سازها همسان هستند. در یک ارکستر ویولن اول ها همیشه در سمت چپ رهبر جای دارند، به گونه ای که تُن صدای حاصل از آنها در راستای شنوندگان است. رهبر ویولن اول ها فرد مهمی است، که رهبر ارکستر هم شناخته می شود و گاهی او را برای رهبری ارکستر فرا می خوانند. ویولن دوم ها یا دست راست رهبر ارکستر جای دارند یا در سمت چپ ویولن اول ها.
ویولن آلتو .. .(viola) (شکل 5)
ویولن آلتو همانند ویولن نواخته می شود ولی چون در پرده (pritch) پایین تری می نوازد، باید بزرگتر باشد، زه های آن ضخیم ترند و آرشه آن سنگین تر است. در یک ارکستر نوازندگان ویولن آلتو معمولأ جلوی رهبر می نشینند، و تُن ویولن آلتو را می توان از تُن ویولن ها تشخیص داد، زیرا اغلب ملایمتر است.
ویولن سِل . . . (cello) (شکل 6)
شکل (6)
ویولن سل خیلی بزرگ است و نمی توان آن را زیر چانه قرار داد، لذا آن را در میان زانوان قرار می دهند و به کمک یک پایه میخی(pin) قابل تنظیم حمایت می شود. آرشه ویولن سل کوتاه تر و سنگین تر از آرشه ویولن آلتو است، و زه ها ضخیم تر و درازترند. ضمنأ (pitch) آن نسبت به ویولن آلتو پایین تر است.
کنتر باس . . .(Double – bass) (شکل 7)
شکل (7)
این ساز چیزی است میان ویولن قدیمی و خانواده ویولن. ویژگی های شکلی ویول (viol) را در خود دارد، ولی تنه آن قوی تر است و گاهی سه زه در آن به کار رفته است. ولی اکنون معمولأ چهار زهی آن به کار می رود.
سازهای زهی زخمه ای یا کششی
چنگ . . . (harp) (شکل 8)
یکی از قدیمی ترین سازهای زهی، مشتمل بر یک بدنه،که سیم هایی با اندازه های مختلف در سراسر بدنه کشیده شده است و لذا، پرده های متفاوتی ایجاد می کنند. این ساز زخمه ای است و از دو قسمت ساخته شده، بدنه که به عنوان
کاسه ی ساز به کار می رود و پدال شکل (8)
"این ساز عبارت است از یک قاب مثلث شکل که، با توجه به شکل آن، ضلع عقبی جعبه ی تقویت کننده ی صدای ساز، ضلع بالایی، به خطی منحنی که سیم ها بر روی آن ثابت می شوند و ضلع جلویی، مانند ستونی استوار نگهدارنده دو ضلع دیگر است. سیم ها غالبأ از روده ی گوسفند است و در اصوات بم از جنس فولاد ساخته شده اند. هر سیم یک صوت موسیقی حاصل می کند، تعداد سیم ها حدودأ 50 و همگی به موازات ستون جلویی کشیده شده اند.
در انتهای تحتانی جعبه ی تقویت کننده، جلوی پای راست 4 و جلوی پای چپ سه پدال قرار دارد.
در سال های نخست فرمانروایی ملکه ویکتوریا در انگلستان، یعنی هنگامی که موسیقی "اتاق پذیرایی" مد بود، افراد صاحب ذوق به فلوت نوازی می پرداختند و یا مثلأ با افراد خانواده ی خویش در نواختن چنگ مشارکت می کردند، زیرا چنگ سازی بود خوش اندام و زیبا، چه نوع موزیکی آن چه نوع غیر موزیکی آن، مزایای زیادی داشت. چنگ با آن شکل سه گوشه و گردن قوسی زیبا، سازی خوش ریخت است. زه های آن را با انگشت می کشند و صوت حاصله به کمک مشدد تقویت می شود.
چنگ دائمأ به کوک کردن نیاز دارد و پیش از کنسرت های ارکستری می توان چنگ نواز را قبل از جمع شدن سایر نوازندگان سرگرم کوک کردن ساز خود دید.
به نظر می رسد پیشینه چنگ به زمان های پیش از تاریخ می رسد و ممکن است از کشیده شدن زه یک کمان و صدای ناشی از آن اقتباس شده باشد، زه های دیگر با طول زیر و بمی (pitch) متفاوت اضافه شد. همان گونه که با به هم بستن نی ها یا سوت سوتکها یک سیرنکس (syrinx) یا نوعی ساز دهنی (pan pipes) درست می کردند. قدیمی ترین مدرک در مورد چنگ از مصر به دست آمده که مربوط به سده ی سیزدهم پیش از میلاد مسیح است.
هارپسیکورد . .. (Harpsichord) (شکل 9)
شکل (9)
[ سازی شستی دار، که در سده ی 16 تا 18 م. از محبوبیت بسیاری برخوردار بود. میدان صدای آن اندکی از پیانوی مدرن کمتر است اما آکسیون ان تفاوت دارد.
"هر شستی در واقع اهرمی است که روی انتهای داخلی آن نواری چوبی و عمودی قرار گرفته و با فشار شستی نوار مزبور که در انتهای بالایی آن، زائده ی منقاری شکا تعبیه شده، بالا می رود و منقار به سیم برخورده مانند مضراب سه گوش زخمه ای بر آن می زند." (چگونه از موسیقی ...365)]
هارپسیکورد یا سنتور پیانوئی تقریبأ شبیه پیانوهای بزرگ امروزی است. دو یا چند سیم برای هر نُت وجود دارد و این سیم ها با ردیف مضراب زاویه قائمه تشکیل داده اند.
امروز می توان صدای هارپسیکورد را همه جا شنید. بسیاری از سازهای قدیمی خانواده هارپسیکورد را با دقت زیاد بازسازی کرده اند، و کاربرد آنها به همان گونه ای است که در اصل در نظر گرفته شده بود، دیگر جای آنها موزه ها نیست. سازهای جدید نیز به دست صنعتگران علاقمند و چیره دستی ساخته می شود که ادامه دهنده ی سنتهای سده های هفدهم و هجدهم هستند.
عود (لوت) . . . (Laud (شکل 10)
اصل عود و سازهای دیگر شبیه آن، مانند رُباب (rebec) ،ماندُر (mandor)و ماندولین (mandoline) را می توان در گذشته های دور سازهای شرقی جستجو کرد که بدنه آنها را از یک کدو قلیایی، یا یک نیمه کدو که روی ن پوست کشیده بودند درست شده بود.
بدنه ی بزرگ آن به شکل نیمه گلابی است و گردنی کوتاه دارد. از مهمترین سازهای اروپا در سده ی 16 و 17 میلادی بوده که اصلی عربی دارد.عود بم ترین ساز در بین سازهای زهی است.
ماندولین . . . . (mandoline) (شکل 11)
شکل (11)
دارای بدنه گلابی شکلی شبیه عود است. پرده ها و سیم های آن فلزی است و مانند ویولن کوک می شود، مضراغب یا زخمه ای از جنس لاک لاک پشت دارد که میان شست و انگشت اشاره دست راست قرار می دهند و سیم ها را با آن به ارتعاش درمی آورند. قدمت ماندولین در ایتالیا به قرن 18م. می رسد.
سیترن . . . (cittern) (شکل 12)
شکل (12)
در سده ی پانزدهم با کلیسا (church) همراه بود، ولی به علت جاذبه های زیاد عود از رده خارج شد. بعدها سیترن را مرتب در میخانه ها و آرایشگاه ها برای سرگرم کردن مشتریان منتظر می نواختند. سیم های فلزی آن را به صورت زوج کوک می کردند و با انگشتان به نوسان در می آورند.
گیتار . . . (guitar) (شکل 13)
[ ساز زخمه ای زهی که پیشینه ی آن به سیترن و vihuela می رسد. گیتار مدرن اسپانیایی، پشتی صاف دارد و دارای 6 سیم است. این ساز دارای دستان های فلزی است که بر روی دسته یا گردن ساز کوبیده و ثابت شده است. نقش اصلی گیتار امروزه عمومأ اجرای آکورد یا آرپژ به منظور همراهی آواز است.]
بانجو . . .(Banjo) (شکل 14)
شکل (14)
شبیه گیتار است ولی بدنه آن آزاد است و مشدد آن پوستی است که روی یک حلقه ی فلزی کشیده اند. فرض بر این است که منشأ آن از آفریقا باشد و بردگان در ایالات جنوبی آمریکای شمالی آن را به کار می بردند.
در سده نوزدهم میلادی بانجو ساز پذیرفته شده "خنیاگران سیاه پوست" بود.
پیانو . . . . (piano) (شکل 15)
شکل (15)
" ساز شستی دار زهی که در 1709 توسط بارتولومئو کریستوفری بنام پیانوفورته، از روی کلاوسن ساخته شد. در پیانو، شستی ها با مکانیزم ویژه ای به مضراب های چکشی ساز مربوط می شوند به نحوی که به محض کوبیدن روی شستی، چکش مضراب بر زه ها زخمه می زند. پیانو از نظر وسعت میدان صدا و تنوع طنین ها پس از اُرگ قرار دارد." (دائرة المعارف بزرگ – 396)
کلمه ی پیانو تصغیر شده کلمه ی پیانو فورته است. امروزه پیانو به شکل های مختلف ساخته می شود، (پیانوی بزرگ) : متشکل از سه پایه و بر روی آن جعبه ای بزرگ وکم و بیش سه گوش که یک ضلع آن به ردیف شستی ها اختصاص یافته و دو ضلع دیگر، منحنی وار از دو جانب ادامه یافته و به یکدیگر متصل می شوند. در این نوع پیانو، چکش ها از زیر سیم ها به آنها کوبیده می شوند.
نوع دوم به فارسی "پیانوی دیواری" مرسوم شده است. در این نوع، سیم ها عمودی قرار دارند و چکش ها از جلو به سیم ها برخورد می کنند.
پیانو پس از ارگ، از لحاظ بزرگی میدان صدا و تنوع حصول طنین های بسیار، مطبوع ترین و وسیع ترین ساز، بین سازهاست. میدان صدای آن کمی بیش از هفت اُکتاو است. این دو خصوصیت سبب شده که پیانو به عنوان ساز سلو، ساز همراهی کننده و نیز ساز شرکت کننده در ارکستر مجلسی و بزرگ، همه جا بتواند نقشی داشته باشد." (چگونه از موسیقی ... 335)
سازهای بادی
سازهای بادی را به دو نوع تقسیم می کنند، چوبین و برنجین. اصطلاح ساز بادی چوبین به این معنی نیست که تمام سازهای متعلق به این گروه از چوب ساخته شده اند، در واقع بعضی از جنس عاج، بعضی فلزی و یا کائوچویی هستند. همچنین اصطلاح برنجین به معنای آن نیست که تمام سازهای این گروه برنجین هستند؛ بعضی از جنس نقره، بعضی مسین، بعضی از جنس شاخ، بعضی از جنس عاج – و حتی از چوب ساخته شده اند !
انواع سازهایی که عمومأ چوبین خوانده می شوند عبارتند از :
فلوت Flute
اُبوآ Oboa
قره نی Clarinet
ساکسوفون Saxophone
باسون Bassoon
سازهای برنجین عبارتند از :
هورن ها Horns
ترمپت ها Trumpets
کُرنت ها Cornets
ترومبون ها Trombones
توباها Tubas
این گروهبندی بر پایه روش تولید صدا از آنها قرار دارد. با فوت کردن ساده در لوله صدایی تولید نخواهد شد، باید یک مولد صدا در بین باشد. سه نوع مولد صدا هست : بی زبانه، زبانه نی شکری، زبانه لبی.
اگر صدا به وسیله زبانه های هوایی تولید شود، مانند فلوت، یا به وسیله زبانه نی شکری تولید شود، مانند اُبوآ یا قره نی، این ساز را ساز بادی چوبین می نامند. اگر صدا از راه ارتعاش لبها در برابر یک فنجانک – یا قطعه دهانی مخروطی شکل (شکل 16) تولید شود، ساز را ساز بادی برنجین می نامند.
شکل (16)
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 33 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
( قابلیت ویرایش و آماده چاپ ) 
پرداخت آنلاین 
