لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 15
ایثار وشهادت در قرآن وحدیث چهارشنبه بیست و نهم فروردین 1386 16:27
با سمه تعالی
ایثار وشهادت
در
قرآن وحدیث
حسین قاسم نژاد
کلید واژه :
(شهید ، شهادت ، ایثار ، اسلام ، قرآن ، حدیث ، ادیان ، قتلوا )
چکیده :
تاریخ گواه ارزش واعتبار مقوله ایثار وشهادت است . چنانکه حتی در ادیان اساطیری هم اعم از توتم وتابو وادیان مترقی تر چون بت پرستی ، خورشید پرستی ، ستاره پرستی ، آتش پرستی و…شیوه زندگی شان براساس فدا شدن ، دلیری ، جنگاوری و کشته شدن برای آباد ماندن سرزمین مادری واجدادی است . وتاریخ تا جایی که تاریخ است ، یعنی از اسطوره وافسانه جدا می شود و عدد ورقم ارائه می دهد و شواهد تاریخی را به صورت مستند یا نقل قول ارائه می کند کلاف پیچ در پیچی با فرهنگ واژه شهادت وایثارگری دارد . واین ارتباط به صورتی است که نمی توان بدون شناخت از مفهوم ایثار وفداکاری ودلیری ، روایات حماسی وتاریخی ادیان اولیه را مطالعه نمود . قربانی کردن وقربانی شدن یکی از واژگان مقدسی است که در تمام ادیان زمینی شرقی وعربی یافت می شود و اکنون هم رد پایی از خود - با توجه به از بین رفتن ادیان ابتدایی - به جا گذاشته اند . بسیاری از پیامبران ویا کسانی که مدعی پیامبری بوده اند . تا پای جان خود ایستادگی کرده اند . زرتشت نبی در محراب عبادت به شهادت می رسد . این در حالی است که تاریخ برای دین واحیای دین زرتشتی یا مجوسی سه نفر را به نام زرتشت معرفی می کند ، یکی شان که صاحب کتاب ومجموعه شعری به نام گاثه ها هست که قدمت آن تقریبا به سه هزار سال پیش برمی گردد . تاریخ نگاران بین او و کسی دیگر به نام زرتشت سپنتمان و شخص دیگری به نام زرتشت که پس از حمله اسکندر مقدونی وآتش سوزی شدید کتب مقدس ایرانیان ، دوباره متن هایی از کتاب را از حفظ نوشت دچار اشتباه شده اند . آنچه مسلّم است قرآن کریم (سوره لقمان – آیه 17) وجود پیروان دین الهی را در ایران ثابت می کند و از امام علی وامام صادق علیه السّلام روایت شده است که : « ایرانیان کتابی داشتند که سوزانده شد وپیامبری داشتند که کشته شد »
ونتیجه بحث هم این است که با ورود سپاه اسلام به کشور ایران ، مجوسیان هم مثل پیروان سایر ادیان فدیه دادند و آزادنه در کنار سایر مردم زندگی کردند وبا آنها مثل کافران وبی دینان برخورد نشد .در کل با مطالعه تاریخ در می یابیم که نه تنها زرتشت که آثاری بر حقیقت دین او به عنوان یکی از اولین دینهای آسمانی موجود است ، (هرچند دست کاری های زیادی در دخل وتصرف کتاب اوستا شده است )بلکه سایر افرادی که پیامبر نبودند ودر واقع اصلاحگر دینی بودند و یا می شود آنها را موسس مذهبی نوعی تفکر همراه با جهان بینی خاصی در مورد جهان وانسان وپرستش دانست ، چونان مانی ، مزدک ، بودا ، برهمن ، ویشنو ، سیفا ، میترا ، و… که همگی کشته می شوند ویا فدا می شوند تا دین شان ورسم شان باقی بماند .
نمونه تأثیر اساطیری فرهنگ شهادت وایثارگری را می توان در تاریخ وتاریخ ادبیات ایران جستجو کرد . آنگاه که سیاوش بیگناه کشته می شود . برای مردم ایران در بسیاری از نقاط تا چند دهه پیش هم مراسم عزاداری مانندی به نام سیاووشان برپا می شد که امروزه بیشتر در میان زرتشتها برگزار می شود ولی تا دوره حکومت رضاخان پهلوی ، ردپای این فرهنگ را در ایران نشان داده اند . هرچند مردم ایران با ورود اسلام . سوگواری تاسوعا وعاشورای حسینی را بر سیاووشان برتری دادند ولی ورود بسیاری از خرافات سیاووشانی را امروزه به عینه در بسیاری از دسته های سینه زنی می بینیم که هیچ سنخیتی با اسلام ندارند و باقی مانده از سوگواری اساطیری ایرانیان است که توسط مردم سینه به سینه نقل می شود واجرا می گردد . وامّا نباید فراموش کرد که جدا از ادیان اولیه وادیان اساطیری وزمینی چهار تمدن بزرگ ایرانی ویونانی ومصر قدیم وچینی ، ادیان آسمانی هم سرشار از فرهنگ ایثار وشهادت است . در اوستا و تورات (عهد قدیم ) وکتب اسرائیلیات و انجیل (عهد جدید ) وقرآن کریم ، ایثار وشهادت جایگاه ویژه ای دارد که می توان ، آن را جایگاه ممتاز وبی نظیر وتکرار ناشدنی در تمام کتب آسمانی دانست . که در این اثر به صورت کافی ووافی مورد بحث وبررسی قرار خواهد گرفت .
شهادت که در واقع همان قتل یا کشته شدن در راه خداست معانی گوناگونی دارد که در قرآن بیشتر به تعبیر (قتلوا فی سبیل الله ) اشاره شده است . وایثارگری که فداکاری وازجان گذشتگی است در قرآن به معنی آنانکه در راه خدا جهاد می کنند ویا کسانی که از رزق وروزی خود به نفع همنوعان خود می گذرند چنانکه در سوره انسان آمده است :
«ویطمعون الطّعام علی حبّه مسکینا“ ویتیما“ واسیرا »
وغذای خود را با آنکه علاقه دارند به مسکین ویتیم واسیر می دهند .(انسان /8)
یعنی کسانی چون علی وفاطمه سلام الله علیها که برای سلامتی فرزند شان نذر کرده اند تا اگر آنها از این مرض شفا یابند سه روز را روزه نگهدارند ، پس هنگامی که دو کودک شفا می یابند نذر خود را ادا می کنند ولی در روزهای روزه یعنی در هر سه روزه هنگام افطار به ترتیب مسکین ویتیم واسیری در خانه شان را می زند و آنها او را بر خود برتری می دهند وغذایی که افطاری شان بود را به آنها می دهند وخود با آب ومقدار کمی نان روزه را افطار می کنند . تا رضای خداوند در او باشد (علی حبّه) ، یعنی برای دوستی با خدا این کار را می کنند . اینان ایثارگران حقیقی اند . که از خود برای رضای خدا وکمک به همنوعان شان می گذرند .
تاریخ اسلام وایران سرشار از این نوع فداکاری هاست . از آن دهقان ایرانی که هنگام حمله مغول به تنهایی در مقابل هجوم دشمنان سرشار از خشونت ونادانی می ایستد . تا مردم شهرش بتوانند در پناهگاهایی خود را مخفی کنند ویا مجال فرار بیابند ویا سپاهی تشکیل دهند وصفارایی کنند ویا بزرگانی را برای مصالحه پیش اندازند . تا زمان معاصر که نوجوان رشیدی به نام حسین فهمیده خود را به همراه کمربند انفجاری در زیر تانک دشمن می اندازد تا پیشرفت دشمن به سمت شهر خرمشهر کند شود ومردم بتوانند فرار کنند ونیروهای مبارز بتوانند در برابر هجوم دشمن مقاومت بیشتری داشته باشند . تاریخ زبان گویای ایثار وشهادت بسیاری از مردان وزنان است که برای همنوعان خود از جان خود گذشتند و همیشه از نام ویادشان به بزرگی تعبیر می کند . و مولانای رومی هم چه زیبا سروده است :کجایید ای شهیدان خدایید بلاجویان دشت کربلایید
کجایید ای سبکبالان عاشق پرنده تر زمرغان هوایید …(غزلیات شمس)یا باید عاشق باشیم تا درداین جماعت را بفهمیم ویا باید ازعشق ومعرفت النفس چیزی بیاموزیم . تا بتوانیم به درستی این حقیقت محض را برای دیگران تعریف کنیم . وگرنه باز به قول مولوی رحمه الله علیه که :
هرچه گویم عشق را شرح وبیان چون به عشق آیم خجل باشم از آن
تعریف:
در لغت معانی ایثار ، شهادت ، شهید اینگونه است :
ایثار : بذل کردن – دیگری را بر خود برتری دادن – فداکاری وگذشت …
شهادت : گواهی دادن به یگانگی خداوند ، گواهی دادن ، راه وروش کشته شدن در راه خدا به معنی - قتلوا فی سبیل الله – و گواهی دادن در داداگاه به نفع یا ضرر کسی …
شهید : یکی از نام های خداوند یه معنی آنکه چیزی از علم وی پنهان وپوشیده نیست ، گواه ، امین در گواهی دادن – کسی که در راه خدا به قتل می رسد .(فرهنگ عمید – فرهنگ معین )
در تمام فرهنگ های جهان واژگانی وجود دارند که مقدّس ترین واژگان زندگی انسانی هستند ودر تمام ادیان وفرهنگ ورسوم ها به بزرگی تعبیر می شوند . انسانها برای فرهنگ و هویت ملی خود واژگان مقدّسی چون ایثار، شهادت ، پیشرفت ، پیروزی وغرور ملّی سروکار دارند که در ذات وطینت شان است . عشق به مردن در راه خدا که در بسیاری از مکاتب وبخصوص در دین اسلام جزو فضایل اخلاقی واوج کمال انسان است را نباید به اشتباه به خودکشی تعبیر کرد (چنانکه بسیاری از شرق شناسان به دلیل ناآشنایی با فرهنگ وآداب اسلامی این نوع فداکاری را گاه به خودکشی یا تعابیر نابجا توصیف کرده اند ) . این عشق واین نوع درخواست از آن کسانی است که از قید خود رها شده باشند . چنانکه همه ائمه اطهار در دعا های خود مرگ در راه خدا را برای خود آرزو می کنند ، وبا شهادت در راه او با دنیای خود وداع می کنند . این فرموده امام حسین علیه السّلام که :
« مرگ با عزّت بهتر از زندگی با زلّت است » را امروزه اکثر مجامع ادبی دنیا تعریف وتفسیر می کنند وشعرای بزرگ غربی وشرقی در اشعار خود از این حدیث شریف برای نشان دادن عزت انسان وروح سلحشوری وحماسی ملّت خود بیان می کنند (هرچند شاید اکثر آنان ندانند این سخن زیبا از کیست ) . ودر کجای تاریخ ادیان کسی چون حسین علیه السّلام را می بینیم که در هنگام مصاف با دشمنان نادان ونااهل می خواند :
« اگر دین و آیین جدم رسول الله (صلی الله وعیله وآله ) جز با ریختن خون من احیا نمی شود ، پس ای شمشیرها مرا دریابید . »
چه شهامتی از این برتر ، و چه انسانی کامل تر از او که میوه رسیده باغ الهی از درخت طیبه انسانی با روحی الهی است که اینچنین برای شهادت در راه خدا رجز خوانی می کند .
قرآن کریم برای اینگونه از مردان الهی وآسمانی می فرماید :
« یا ایّتها النفس المطمئنّه *ارجعی الی ربّک راضیّه مرضیّه * فادخلی فی عبادی * وادخلی جنّتی »
« تو ای روح آرام یافته *به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که هم تو از او خشنود هستی وهم او از تو خشنود است * پس در سلک بندگانم درآی * ودر بهشتم وارد شو »/سوره فجر /آیات 27-30
زبان وبیان نمی توانند هرگز مرتبه ای از کمال انسان را تعریف کنند که در قرب الهی آرام گرفته اند تنها وصف واشارتی است برای آنانکه از خود گذشته اند وبه خدا رسیده اند .
رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند (سعدی )
جلوه های ایثارگری وشهادت در ادیان دیگر :
ابتدا باید دانست که آیا در ادیان دیگر هم شهادت وجهاد در راه خدا فریضه است و یا این امور از فضایل انسانی است یا با تعابیر دیگری یاد می شوند . همانطور که می دانیم در تقسیم بندی ادیان تا جایی که در تاریخ از اسطوره وافسانه جدا می شویم وبه روایت وسند ورویداد تاریخی می پردازیم سه نوع دین را می توانیم برشماریم :
1- ادیان زمینی
2- ادیان مردان اصلاحگر
3- ادیان آسمانی
1- ادیان زمینی - ادیان اولیه وابتدایی انسان بودند که با توتم وتابو شروع شدند وبه بت پرستی وستاره وخورشید وماه و.. پرستی تبدیل شدند . علّت برتری بت پرستی از توتم وتابو برای این است که در توتم وتابو انسان بدون دلیل وتنها به دلیل اینکه دارای غریضه وحس پرستش در ضمیر ناخودآگاه خود بود موجودات ویا اشیایی را بزرگ می شمرد وتمام مراحل پرستش شان از روی ناخودآگاهی بود . امّا بت پرستان وستاره وخدایگان پرستان (یعنی چندین خدا را همزمان پرستیدن ) برای خود فلسفه ای داشتند . وبرای عبادت خود آداب وسننی را اختراع کرده بودند وبه امورات خود جنبه عقلانی می دادند .
2- ادیان مردان اصلاحگر – مردانی بودند که در پیامبر بودن شان شک است ولی در اصلاحگری وبزرگی شان شکی نیست . چون توانستند مردم زیادی را با خود همراه کنند و راه وروش نیکویی را در زمان خود برای برابری وعدالت وانسانیت وپرستش ترسیم کنند . مثل بودا وزرتشت که هنوز دین شان باقی وبرقرار است . وکسانی چون مانی ومزدک و… که از دین وآموزه های دینی شان جز مواردی که در باستان شناسی وشواهد علمی تاریخی کشف شده اند ، اثری برجا نمانده است .
تحقیق درباره ایثار وشهادت در قرآن وحدیث
