فرمت :WORD تعداد صفحه :137
مقدمه
هر کس در زندگی بارها دست به انتخاب می‌زند. چرا که انتخاب یکی از مهمترین فعالیتهای انسان است. انسان با انتخاب‌های خود مسیر زندگی‌اش را تعیین میکند. انسان آزاد آفریده شده است و به او این اختیار داده شده است که در بسیاری از موارد آنچه را که مناسب می‌داند، برگزیند.
به طور مثال کودک یا نوجوان از میان همه دانش‌آموزان یا اطرافیان خود تنها عده‌ای را به عنوان دوست خود انتخاب میکند. او برای این انتخاب دلایل و ملاک‌های مختلفی دارد. برخی وقتی راه یا چیزی را انتخاب کردند از کار خود راضی هستند و دیگران به دلایل مختلف انتخاب خود را نادرست می‌دانند.
موارد دیگری هم وجود دارند که در آنها دست به انتخاب می‌زنیم. انتخاب شغل، انتخاب همسر، انتخاب تیم ورزشی و ... از این دسته اند.
لحظات انتخاب، لحظاتی حساس هستند. چرا که با تصمیم‌گیری درباره روش یا پدیده‌ای خاص، فرد سرنوشت خود را رقم می‌زند. انتخاب در زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است. با انتخاب درست میتوان از منابع (مادی، مالی، انسانی و اطلاعاتی) به شیوه‌ای مناسب بهره‌برداری کرده و از اتلاف این منابع جلوگیری نمود. انتخابی که مبتنی بر اطلاعات و بینش باشد میتواند به تصمیم‌گیرنده در جلوگیری از ضایع شدن منابع کمک کند. از طرف دیگر به خاطر آن که فرد تصمیم گیرنده، باید نسبت به انتخاب خود پاسخگو باشد، بنابراین انتخاب صحیح میتواند به او در پاسخگو بودن و مسئولیت پذیری کمک کند.
برخی می‌پندارند برای آن که بتوان به توسعه کشور و ایجاد پیشرفت‌هایی در آن کمک کرد، باید تحصیلات دانشگاهی داشت. بهتر است بگوییم افرادی که در دانشگاه تحصیل کرده‌اند تا اندازه‌ای به رشد و توسعه جامعه کمک می‌کنند. افراد دیگر نیز می‌توانند موجبات توسعه کشور را فراهم آورند. به طور مثال کارگران ساده، کشاورزان، دامداران، رانندگان و بسیاری دیگر که به دانشگاه نرفته‌اند نیز در صورتی که کار خود را به درستی انجام دهند، سهم بسیار بزرگی در آبادانی و پیشرفت جامعه دارند. مهمترین مساله ای که باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که افراد در زمینه‌هایی مشغول به کار شوند که می‌توانند بیشترین بازده را داشته باشند. یک کشاورز خوب بهتر از یک پزشک بد است.
عده‌ای هم بر این باورند که میتوان در کنار کسب مهارت‌های شغلی و حرفه ای، به یادگیری موضوعات مورد علاقه پرداخت. به عنوان مثال ممکن است فردی به حرفه تراشکاری اشتغال داشته باشد و در همان حال کتابهای مربوط به مواد و ترکیبات آن را مطالعه کند یا حتی به مطالعه منابعی در زمینه روان شناسی بپردازد.
در دوره متوسطه یک بار دانش‌آموزان انتخاب رشته تحصیلی را تجربه می‌کنند. در واقع این انتخاب یکی از سرنوشت سازترین انتخاب‌های دانش‌آموزان است. با این کار آنان در راهی قدم می‌گذارند که زمینه دانش و توانایی آنان را تعیین میکند. فرصت بعدی برای انتخاب رشته تحصیلی هنگامی است که دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه ثبت نام می‌کنند. آنان پس از شرکت در آزمون سراسری و در صورتی که مجاز به انتخاب رشته شوند، رشته و دانشگاه محل تحصیل خود را بر می‌گزینند و بدین شکل بار دیگر سرنوشت خود را با یک انتخاب رقم می‌زنند.
انتخاب رشته تحصیلی اهمیت فراوانی دارد زیرا انتخاب نادرست رشته تحصیلی سبب افت علمی کشور، تضییع منابع اقتصادی و انسانی، بی تفاوتی و بی انگیزه شدن دانشجو نسبت به مسائل اجتماعی و ایجاد اختلالات روانی در زندگی فردی و اجتماعی دانشجو می گردد
به دلایل مختلف، دانش آموزان ممکن است به هنگام انتخاب رشته اشتباه‌های زیر را مرتکب شوند:
- انتخاب رشته‌هایی که مورد علاقه آنان نیست.
پیامد این امر ناموفق بودن دانش آموزان بعد از انتخاب رشته و ترک تحصیل آنان است. در برخی موارد ممکن است عدم علاقه به رشته سبب شود دانش آموزان ترک تحصیل کنند.
- انتخاب رشته‌هایی که نمره علمی لازم برای آنها را کسب نکرده اند.
روشن است دانش آموزی که در درس ریاضی فیزیک نمره بالای 10 را کسب نکرده است، نباید به رشته ریاضی فیزیک بیاندیشد زیرا قبولی در این رشته نیازمند نمرات بالا است.
- اولویت بندی نامناسب رشته‌ها
این اتفاق برای بسیاری از دانش آموزان روی داده است که هنگام اعلام نتایج نهایی، هر چند نمره علمی رشته‌های بهتر را کسب کرده اند، اما در رشته‌ای ادامه تحصیل می دهندکه اولویت پایین‌تری برای آن قائل شده بوده است. علت این رخداد ترتیب نادرست انتخاب رشته‌هاست. همواره باید رشته‌هایی که دانش آموزان برای آنان ارزش بیشتری قائل است در اولویت باشد.
- پرکردن نادرست فرم انتخاب رشته
دانش آموز باید در هنگام پر کردن فرم مربوط به امور مشاوره جهت انتخاب رشته، اولویت را لحاظ کند.
- تاکید بر تنها یکی از عوامل موثر در انتخاب رشته
اگر داوطلبی بدون توجه به ابعاد گوناگون یک انتخاب سرنوشت خود را رقم بزند، بی گمان از انتخاب خود رضایت نخواهد داشت. توجه به چندین عامل مهم در انتخاب رشته، آینده دانش آموزان را تضمین میکند.
- خوش بین بودن غیر منطقی
دانش آموزان نباید بی جهت و بیش از حد خوش بین باشند. به عنوان مثال اگر فردی با مشاوره و مطالعه به این نتیجه رسید که رشته‌ای خاص وضعیت شغلی مناسبی ندارد یا بدان رشته علاقه‌مند نیست، نباید با خوش بینی منتظر تغییرات اساسی در این زمینه باشد.
- انتخاب رشته به خاطر منزلت اجتماعی آن
تعدادی از رشته‌ها دارای عناوین جذاب اجتماعی است و ممکن است کششی کاذب در دانش آموزان ایجاد کند. بعضی از دانش آموزان فقط به خاطر نام یا عنوان رشته آن را انتخاب می کنند.
حال بنا به دلایل ذکر شده، دانش آموز باید تمام تلاش و دقت خود را در انتخاب رشته مناسب خود انجام دهد. نوشته هایی که اکنون ملاحضه می فرمایید در راستای همین منظور تهیه شده و شما را با ملاک ها و انتخاب رشته صحیح آشنا می کند و همچنین نرم افزاری که این مقاله به آن می پردازد یکی از ابزار هایی است که شما می توانید از آن جهت انتخاب رشته صحیح استفاده و مشاوره بگیرید.
بدلیل آنکه نرم افزار سیستم آموزش و پرورش تا زمانی که تمامی نمرات دانش آموزان مدرسه در آن ثبت نگردد نمی تواند فرم هدایت تحصیلی شما را آماده نماید لذا این نرم افزار این خلاء را پر کرده و نیز می تواند با یک طرح ساده اولویت انتخاب رشته شما را تعیین نماید.
فصل اول - هدایت تحصیلی در یک نگاه
1-1- اهداف وساختار
نظام آموزش متوسطه به منظور آماده سازی جوانان برای زندگی مناسب، انجام وظایف شغلی و ورود به بازار کار و اجتماع، همچنین انجام هدایت تحصیلی و تامین سایر نیازهای فراگیران از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار است که تحقق همه انتظارات و توجه به ارزش ها و هنجارهای جامعه و دستاوردهای علمی، فنی و هنری ومقتضیات زمان و مکان ، تحول و بهسازی را ضروری می نمایاند. همانگونه که اطلاع دارید نظام آموزشی متوسطه از سال تحصیلی 79-78 به شیوه‌ی سالی واحدی در مدارس در حال اجرا می باشد.
جهت آشنایی بیشتر با اهداف وساختار مربوط به نظام آموزشی متوسطه توضیحاتی ارائه گردیده که تعمق در این موارد بر آگاهی هایمان افزوده و از بروز مشکلات احتمالی می کاهد.
نظام آموزش متوسطه به سه شاخه تحصیلی نظری، فنی وحرفه ای وکارودانش تقسیم می شود و دانش آموزان پس از گذراندن پایه اول می توانند برحسب استعداد، رغبت، عملکرد تحصیلی و امکانات محلی در یکی از شاخه های تحصیلی ذیل ادامه تحصیل دهند.
1-1-1- شاخه متوسطه نظری
این شاخه از 4 رشته ریاضی فیزیک، ادبیات وعلوم انسانی، علوم تجربی و علوم و معارف اسلامی تشکیل می شود.
دانش آموزان هر 4 رشته حدود 52 واحد از درس را به طور مشترک می گذرانند. این دروس بیشتر در سال های اول ودوم ارائه می شود. دروس اختصاصی در هر رشته44 واحد می باشد که بیشتر در سال سوم ارائه می شود.
1-1-2- شاخه متوسطه فنی وحرفه ای
در کلیه رشته های این شاخه حدود 58 واحد را دروس مشترک وحدود 39 واحد را دروس اختصاصی تشکیل می دهد واین دارای 3 زمینه صنعت ،خدمات وکشاورزی است که هر زمینه دارای جند رشته به شرح ذیل می باشد:
- زمینه صنعت:
رشته های نقشه کشی عمومی ،ساخت وتولید ،صنایع فلزی ،مکانیک خودرو، تاسیسات،صنایع چوب وکاغذ ،چاپ،الکترونیک والکتروتکنیک ،متالوژی، سرامیک صنایع نساجی ، صنایع شیمیایی ،معدن ،سیمان،ساختمان،نقشه برداری،ناوبری، مکانیک،موتورهای دریایی، الکترونیک ومخابرات دریایی.
- زمینه خدمات:
رشته های گرافیک،طراحی ودوخت،نقشه کشی معماری،صنایع دستی، نقاشی، نمایش،سینما،موسیقی، چاپ دستی،حسابداری بازرگانی، کودکیاری ،کامپیوتر،تربیت بدنی ،مدیریت خانواده ،مرمت آثار فرهنگی،پشتیبانی صحنه.
- زمینه کشاورزی:
رشته های اموردامی ،زراعی وباغی ،ماشین های کشاورزی،صنایع غذایی.
1-1-3- شاخه متوسطه کار و دانش
هدف از این شاخه اعتلای سطح فرهنگ ودانش عمومی ،تربیت نیروی انسانی در سطوح نیمه ماهر، ماهر و استاد و سرپرستی برای بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات و احراز آمادگی نسبی برای ادامه تحصیل در رشته های خاص علمی کاربردی می باشد. این شاخه دارای سه زمینه صنعت، کشاورزی و خدمات است و هر زمینه دارای یک یا چند گروه و هر گروه دارای یک یا چند رشته اصلی است و هر رشته دارای یک یا چند رشته مهارتی است. در کلیه رشته های مهارتی این شاخه 53 واحد به دروس عمومی و انتخابی و حدود 43 واحد به درس های مهارتی اختصاص دارد.
1-2- اهم مقررات نظام آموزشی متوسطه به شیوه سالی - واحدی
- آموزش در دوره متوسطه مبتنی بر شیوه سالی - واحدی و طول دوره آموزش 3 سال است.
- ارزشیابی در سال اول بصورت پایه ای است چنانچه دانش آموز ضوابط ارتقا را کسب نکند باید کلیه درس های اول را تکرار کند.
- دانش آموزی که پایه اول مردود شود با رعایت سایر شرایط می تواند حداکثر 4 سال تحصیلی در مدارس روزانه تحصیل کند.
- دانش آموزی که در پایه اول، دو سال مردود شود حق ادامه تحصیل در واحد آموزشی روزانه را ندارد و در صورت تمایل می تواند در واحد آموزشی بزرگسالان و یا به صورت داوطلب آزاد (متفرقه) ثبت نام کند و ادامه تحصیل دهد.
- ارزشیابی هر یک از درس های پایه های دوم و سوم مستقل است و قبولی یا مردودی در هر درس تاثیری بر سایر درس ها ندارد.
- دانش آموزان پایه اول و دوم چنانچه پس از برگزاری امتحانات خرداد ماه موفق به گذراندن برخی از درس های مربوط نشوند، موظف می باشند در امتحانات آن درس ها که در شهریور ماه برگزار می شود شرکت کنند.
- ارزشیابی پایانی در طول سال تحصیلی در دو نوبت اول و دوم انجام می شود.
- ارزشیابی پایانی نوبت اول از حدود پنجاه درصد اول محتوای درسی در دی ماه و ارزشیابی پایانی نوبت دوم از تمام محتوای برنامه درسی در خرداد ماه به عمل می آید (که 5 نمره از محتوای نیمه اول برنامه درسی و 15 نمره از محتوای نیمه دوم برنامه درسی می باشد.)
- ارزشیابی شهریور ماه از کلیه محتوای برنامه درسی بعمل می آید و سهم نمره ی نیمه اول و دوم کتاب یکسان است.
- ارزشیابی درس های انتخابی به صورت مستمر از مجموعه فعالیت های دانش آموز در طول هر نوبت انجام می شود و ارزشیابی پایانی ندارد.
چنانچه در پایه اول، نمره سالانه دانش آموز در امتحانات خرداد ماه در ماه درسی کمتر از 10 نباشد وشرایط هدایت تحصیلی برای ورود به یکی از شاخه ها یا رشته های تحصیلی دوره متوسطه را کسب کند، قبول شناخته می شود. دانش آموزی که حد نصاب قبولی را در درسی احراز نکند باید در امتحانات شهریور ماه شرکت کند و در صورت قبولی پایه اول شناخته می شود که در هریک از آن درس ها نمره قبولی را کسب و شرایط هدایت تحصیلی برای ورود به حداقل یک رشته یا شاخه را احراز کند.
1-3- هدایت تحصیلی
در نظام آموزشی متوسطه به شیوه سالی واحدی دانش آموزان با توجه به استعداد، علاقه وعملکرد تحصیلی در مسیرهای مختلف ومورد نیاز جامعه توسط مشاوران و مدیران دروس هدایت می شوند. ملاک هایی که در هدایت تحصیلی به آنان استناد می شوند عبارتند از:
1-3-1- نمرات دانش آموز
نمرات دوره راهنمایی تحصیلی و پایه اول متوسطه دانش آموزان یکی از ملاک ها می باشد.
1-3-2- نظر مشاور
نظر مشاور که بر اساس عوامل زیر طی فرم های مختلف جمع آوری و ارائه می شوند:
1- علاقه و رغبت دانش آموزان
2- اظهار نظر والدین دانش آموزان
3- اظهار نظر دبیران
4- استعداد، نیازها وتخصص های لازم در منطقه با توجه به ضوابط رشته های مختلف تحصیلی موجود.
5- بررسی پرونده تربیتی، تحصیلی دانش آموزان و همچنین بررسی مشاوره ای دانش آموزان
فصل دوم - هدایت تحصیلی و نقش مدیریت
2-1- نقش مدیریت در انتخاب رشته
دانش آموزان سال متوسطه پس از گذارندن دورس عمومی برای ادامه تحصیل در سال دوم دبیرستان به انتخاب شاخه و رشته تحصیلی به کمک مشاور و مدیر آموزشگاه می پردازنند . بنابراین یکی از وظایف مهم مدیران دبیرستانها برنامه ریزی برای هدایت تحصیلی در هر سال تحصیلی می باشد. در هدایت تحصیلی دانش آموزان به سه شاخه نظری، کار و دانش، فنی و حرفه ای معرفی می گردند. هریک از شاخه ها به رشته های تحصیلی متنوع و تعریف شده ای تقیسم می گردند.
آنچه که در این قسمت پرداخته می گردد برنامه ریزی برای هدایت تحصیلی وفرایند آن می باشد لذا موارد زیر اعلام می گردد :
الف- توزیع مناسب دانش آموزان به شاخه / رشته تحصیلی براساس استعداد و علاقه و نیازها و امکانات منطقه انجام می گیرد و کمیته ای در آموزش وپرورش برنامه ریزی های لازم را انجام می دهد.
ب- شاخص های هدایت تحصیلی از طرف آموزش وپرورش منطقه یا شهرستان به واحد های آموزشی ابلاغ میگردد.
ج- براساس شاخص اعلام شده 45 درصد دانش آموزان به کار و دانش و فنی و حرفه ای و 55 درصد به شاخه نظری هدایت می گردند. در صورت وجود موانع ومحدودیت امکانات و عدم تحقق شاخص اعلام شده ، آموزش وپرورش منطقه تصمیم گیری می نماید.
د- دانش آموزان قبولی خرداد بلافاصله هدایت تحصیلی می گردند و دانش آموزان تجدیدی پس از امتحانات شهریورماه برنامه ریزی برای هدایت تحصیلی می گردند. لذا حضور مشاوران در دو هفته اول تیر ماه و دو هفته آخر شهریورماه مورد توجه می باشد.
ه- توجیه دانش آموزان و اولیاء آنان با تشکیل جلسات مختلف در زمینه هدایت تحصیلی در طول سال
و- تقویت شاخه های کار و دانش و فنی و حرفه ای از سیاست های مهم آموزش وپرورش می باشد.
پیاده سازی نرم افزار انتخاب رشته دبیرستان
