پروژه بررسی حق شفعه در حقوق مدنی ایران. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه بررسی حق شفعه در حقوق مدنی ایران. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 70 صفحه

مقدمه:

در این مقدمه چهار عنوان مهم زیر مورد بحث قرار خواهد گرفت.

الف – تعریف حق شفعه

ب – اطراف حق شفعه

ج – فلسفه اخذ به شفعه

د – مخالفت شفعه با قواعد حقوقی

الف – تعریف حق شفعه

حق شفعه عبارت است از حق تملک قهری حصة فروخته شدة‌ یک شریک به وسیله دیگر در ازای پرداخت مثل ثمن مقرر به مشتری اعمال حق شفعه را اخذ به شفعه گویند. به همین جهت است که در ماده 808 ق.م مقرر می‌دارد هر گاه، حال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصه خود رابه قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی که مشتری داده است به او بدهد و حصه مبیعه را تملک کند این حق را حق شفعه و صاحب آن را شفیع گویند.

فهرست مطالب:

پیشگفتار

الف – موضوع تحقیق

ب – هدف از انتخاب موضوع

ج – روش تحقیق

د – نمای کلی از موضوعات مورد بحث

مقدمه

فصل اول  کلیات و مفاهیم

مقدمه

بخش اول  تاریخچه حق شفعه

بخش دوم  مفهوم حق شفعه

مبحث اول مفهوم لغوی حق شفعه

مبحث دوم  مفهوم اصطلاحی

بخش سوم  اوصاف حق شفعه

مبحث اول  حق شفعه، حق مالی است

مبحث دوم  حق شفعه، حقی عینی است

مبحث سوم  حق شفعه به ارث انتقال می‌یابد

مسائل 

مسأله اول  چگونگی تقسیم حق شفعه میان وراث

مسأله دوم  صرفنظر نمودن یک از وراث از حق شفعه خویش

مسأله سوم  همسر متوفی و حق شفعه به ارث رسیده

مبحث چهارم  حق شفعه قابل انتقال نیست

مبحث پنجم  حق شفعه قابل اسقاط است

مبحث ششم  حق شفعه از آثار بیع صحیح است

مبحث هفتم  حق شفعه قابل تبعیض نیست

فصل دوم  شرایط ایجاد حق شفعه

مقدمه

شرط اول  غیر منقول بودن مورد شفعه

شرط دوم  قابل تقسیم بودن مورد شفعه

شرط سوم  لزوم شرکت

استثناء بر شرط

شرط چهارم  محدود بودن شرکاء به دو نفر

شرط پنجم  انتقال سهم مشترک بواسطه بیع

چند نکته

نکته اول  وقفی بودن حصة یکی از دو شریک

بند اول  دیدگاه فقها

بند دوم  دیدگاه قانونگذار

نکته دوم  خیاری بودن بیع

بند اول ‌ دیدگاه فقها

بند دوم  دیدگاه قانونگذار

نکته سوم  بیع فضولی

نکته چهارم  اقاله بیع

نکته پنجم  فسخ بیع

فصل سوم  زوال حق شفعه

زوال اختیاری وقهری

اسباب زوال حق شفعه

مبحث اول  اسباب ارادی زوال حق شفعه

الف اسقاط حق پیش از بیع

ب فروش حصه از جانب شفیع

مبحث دوم  اسباب قهری زوال حق شفعه

الف فوریت در حق شفعه

ب ناتوانی و مسامحه شفیع در تأدیه ثمن

ج تلف مبیع پیش از اخذ به شفعه

د تلف مبیع پس از اخذ به شفعه

فصل چهارم  اخذ به شفعه

ماهیت اخذ به شفعه و تعریف آن

شرایط شفیع

دعوای اخذ به شفعه

خلاصه و نتیجه گیری

فهرست منابع 

منابع و مأخذ:

- اخذ بشفعه در حقوق مدنی ایران و فقه اسلام، احمدی طباطبائی، دکتر سید جواد، فروردین 1344 ، چاپخانه زندگی.

2- الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، شیخ یوسف بحرانی، انتشارات دارالاضواء، بیروت، چاپ دوم، 1405 هـ ق.

3- الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، زین الدین بن علی عاملی، انتشارات موسسه اعلمی، بیروت.

4- المبسوط فی فقه الامامیه، محمد بن حسن بن علی طوسی، انتشارات مکتبه المرتضویه، تهران

5- الوافی، محمد محسن فیض کاشانی، انتشارات مکتبه الامام امیرالمؤمین (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1414 هـ.ق.

6- تحریرالوسیله، روح الله، خمینی، ترجمة سید محمدباقر موسوی همدانی، انتشارات دارالعلم، قم، چاپ اول، 1369.

7- ترمینولوژی حقوق، جعفری لنگرودی، دکتر محمد جعفر، انتشارات کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ پنجم، زمستان 1370.

8- جواهر الکلام فی شرح شرائه الاسلام، شیخ محمد حسن نجفی، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1367.

9- حقوق مدنی، امامی، دکتر سید حسن، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، چاپ سوم، 1349، ج 3.

10- حقوق مدنی، ایقاع (نظریة عمومی – ایقاع معیّن)، کاتوزیان، دکتر ناصر، انتشارات یلدا، تهران، چاپ اول، زمستان 1370.

11- حقوق مدنی، عدل «منصور السلطنه»، مصطفی، انتشارات امیرکبیر، آذرماه 1342.

12- شفعه وصیت ارث اسباب ثلاث تملک در حقوق مدنی، نوری، دکتر رضا، شرکت انتشاراتی پاژنگ، چاپ اول، بهار 1372 ، تهران.

13- لسان العرب، جمال الدین محمد بن مکرم بن منظور، انتشارات دارالفکر، بیروت.

14- مجمع البحرین، فخرالدین طریحی، انتشارات دار و مکتبه الهلال، بیروت، 1985.

15- مقدمة علم حقوق و مطالعه در نظام حقوق ایران، کاتوزیان، دکتر ناصر، انتشارات بهنشر، تهران، چاپ دوازدهم، مهرماه 1369.

16- منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، حاج شیخ موسی نجفی خوانساری.

17- وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، محمد بن حسن حرّ عاملی، انتشارات موسسه آل البیت (ع)، قم، چاپ اول، 1407 هـ ق.

پروژه رشته حقوق با عنوان حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. doc

اختصاصی از فایل هلپ پروژه رشته حقوق با عنوان حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 157 صفحه

مقدمه:

کشوریی کهنین همان همانند جهان، لیک و پیوسته در حال جوان شدن، از آن، با ایقان از ابدیت.

آنگاه که کشور گشایان یونانی را رام، بر فرمانروایی رم پیروز، فاتحین تازی را در خویش هضم، باقی و مستمر از مغول، برافراشته در برابر تجاوز بنا حق بعثیون عراقی، محرکین و حامیان آنها، ....، معترض و هشدار از ستم و جفای حکمرانان بیگانه و دون اندیشه..

چه می‌توان نگران آینده بود؟

1. بهترین برهان بر وجود و ماندگاری ابدی این کشور همانا که توانسته است تا به امروز وجود داشته و مانده باشد، به رغم دنیای فراز و فرود، افتخار و خفتش، پیروزی و مغلوبیش، رفعت و حضیضش، جذب و هضمش، و..... که به تکرار جراحات برداشته و صدمه‌ها دیده، شتم‌ها شنیده و ستم‌ها کشیده زانوانش جرح برداشته، بازوانش ضرب و قلبش زخم خورده، لیک و همواره از شکستگی پشتش به دفاع آمده است و جلوگلیری کرده است.

که آفریدگار جهان نگهدار آن بوده و هم مست و هم خواهد بود.

1. ملتی که در طول تاریخ وجودش، مگر دورانهای کوتاه و سراب گونه، زیر لگد و چکمه واغلین استبداد حاکمان بی خیر از خدا و خلق خدا بیگانه و با گانه یسر برده و با اینکه به اعتراف اهل بصرت، از با استعدادترین ملت‌ها محسوب می‌شود، بلحاظ همین مستبدی و کوتاه نظری حاکمش و سلب آزادی‌های حیاتی و شروع او نتواسته است در ردیف ملتهای مترقی جهان قرار گیرد. هوش و لیاقت فطری و خدادادی خویش را در راه تعالی و ترقی بکار برده و در عرصه بین المللی نشان دهد.

تاریخ سیاسی- مذهبی کشورمان به دو دوره تقسیم می‌شود:  اول- ایران باستان                                        دوم- ایران اسلامی

1. اول- ایران در ادوار پیش از اسلام (ایران باستان)

«اهورا مزدا» خدایی است بزرگ، اوست که ما فوق خدایان است، اوست که آفریدگار آبها و زمین است، اوست که انسانها را آفریده و سلطنت را او به «کوروش» عطا کرده است.

این اعتقاد ایرانیان در عصر هخامنشیان بوده است. در این دوران بود که دین زرتشت در ایران آغاز و در تمام امپراطوری پراکنده شد.

پادشاهان اشکانی به ادیان خارجی با دیده احترام می‌نگریستند.

1. ساسانیان، دولتی ملی تشکیل دادند که متکی بر دینی ملی، یعنی دین زرتشت، بود. این اتحاد ملی و مذهبی پایدار نبود و هر چند زمانی مورد خدشه و تزلزل قرار می‌گرفت.

ولی، آنگاه که ایران اتحاد سیاسی‌اش را درمی‌یافت، یگانگی مذهبی‌اش را نیز باز می‌گرفت.

از نظر سیاست خارجی، این خاندان می‌بایست مدام در مبارزه باشد، علیه رومیان در غرب، علیه قبایلی دیگر در شرق و آن دیگری در شمال.

این جنگ‌های طولانی و فرسایش، زبد بر شورش‌های روسای ارتش داخلی، استبداد سیاسی- مذهبی شاهان، رقابت‌های خشونت بار و خولین، مبارزات طبقاتی اختلافات مذهبی، بی نظمی و هرج و مرج اداری و..... امپراتوری را به ضعف و در فرجام به سقوط سوق داد.

1. با فتح ایران توسط تازیهای تازه مسلمان (643 میلادی) دین زرتشت به تدریج جای خود را به دین اسلام داد.
2. از سازمان حکومتی، اولین دولت ایرانی، مادها، هستند وافی به منظور در دست نیست.
3. حکومت هخامنش، سلطنتی مطلقه بود. پادشاهان این سلسله، به تمثیل بسیاری از سلاطین آن زمان، مدعی بودند که از جانب خداوند تعیین و برگزیده شده‌اند.

مردم در‌امر حکومت نقش و دخالتی نداشتند. با وجود این، سجایای اخلاقی پادشاهان هخامنشی و احترامی که آنها بعقاید مذهبی و آداب و رسوم اجتماعی میگذاشتند فشار استبداد را برای مردم قابل تحمل می‌ساخت.

1. امور کشور را شاه شخصا «به کمک چند نفر از مشاوران نزدیک خود، که در راس آنها وزیر اعظم بود، اداره می‌کرد. این اخیر، که آنرا هزاربد می‌خواندند، بعد از پادشاه، مهمترین مقام مملکت بود. و در عین حال مهر دار و فرمانده گارد مخصوص شاه (سربازان جاوید) بود.

امپراطوری هخامنشی، قبل از داریوش بزرگ، سازمان سیاسی- اداری مرتبی نداشت. اما، این‌پادشاه برای‌اولین بار در‌تاریخ، سازمانی بوجود آورد که مورد تقلید و اقتباس دیگر‌ملتها هم قرار گرفت. سازمان سیاسی- اداری داریوش براساس سیستم مرکزیت و تقویت قدرت پادشاه استوار بود. 

1. داریوش، امپراتوری خد را به 20 ساتراپ تقسیم کرد. در راس هر ساتراپ‌ها یک نفر مامور کشوری بنام ساتراپ قرار داده. ستراپ‌ها را پادشاه به میل و نظر خود منصوب و معزول می‌کرد، در هر ساتراپی امور کشوری از امور لشکری جدا بود.

همچنین بازرسان‌مخصوص وجود داشتند که آنها را «چشم و گوش شاه» مینا میدند. اینان، ماموران بسیار مقتدری بودند که کارهای دولتی را بازرسی کرده، نتیجه را مستقیما به پادشاه گزارش می‌دادند.

1. دوره سلوکیها و اشکانیان

حمله اسکندر مقدونی به ایران، که در پی آمد تصادم و برخورد سیاست هخامنشیان با سیاست یونانیها در سال 330 قبل از میلاد مسیح، اتفاق افتاد، موجب تصادم در شرق و غرب و رواج زبان، فلسفه، فرهنگ، آداب و رسوم یونانی در ایران و سایر نقاط مفتوحه شد. اسکندر که در آغاز بعنوان یک انتقامجو «تخت جمشید» را آتش زد، در اواخر تغییر‌عقیده داد و‌تحت نفوذ تمدن ایرانی‌ها قرار گرفت. او، اینان را به کارهای مهم گماشته و دربار خود را به رسم پادشاهان ایرانی ترتیب می‌داد. 

1. اسکندر، به پیروی از پند استاد خود ارسطو، که گفته بود: «تفرقه بینداز و حکومت کن»، ایران را به قطعات کوچک تقسیم و هر یک را به فرمانروایی سپرد. اما مرگ زود رس و نابهنگام او کار را ناتمام گذاشت امپراتوری عظیم او قطعه قطعه شد و سلسله یونانی سلوکی، که جانشین اسکندر در ایران شدند و مدتی حکومت داشتند، کاری از بپیش بنردند.
2. اشکانیان، که از اقوام اصیل ایرانی بودند بزودی بساط حکومت آنها را برچیدند و دولت بزرگ اشکانی را، که مدت چند قرن دوام یافت، تاسیس نمودند (250 قبل از میلاد تا 226 میلادی)

اشکانیان در سیستم سیاسی- اداری ایران تجدیدنظر نکردند و به ترکیب ایالات که بوسیله سلاطین و امرای محلی اداره می‌شد، دست نزدند. فقط آنها را تابع خود نمودند.

1. در‌این زمان، سلطنت‌در عین حال که حق انحصاری خانواده اشکانی بود. موروثی نبود. یعنی لزوما سلطنت از پدر به پسر نمی‌رسید. بلکه پس از مرگ پادشاه، شورای بزرگان، جانشین او را بدلخواه معین می‌کرد. اگر اختلافی میافتاد، شمشیر در میانه حکم می‌شد هر طائفه یکی از شاهزادگان اشکانی را انتخاب کرده برای رسانیدن او، به مقام شاهنشاهی، کوشش می‌نمود.

امپراتوری اشکانی، مرکب از شش یا هفت حکومت بزرگ محلی بود. در راس همه آنها شاهان کوچک قرار داشتند که از طرف پادشاه بزرگ اشکانی منصوب شده بودند. شاه بزرگ از آنها جز اطاعت و انقیاد و دادن خراج و سپاه چیز دیگری نمی‌خواست. هر یک از حکومت‌های مزبور نیز به نوبه خود مرکب از چند امیر نشین بودند. 

1. دوره ساسانیان (652- 224 میلادی)

ساسانیان، که بعد از اشکانیان بقدرت رسیدند، سیاست مرکزیت را در پیش گرفته، خود مختاری ایالات را از بین بردند و رژیم فئودالیته و ملوک الطوایفی را از ایران برانداخند.

اگر پادشاهان ساسای عنوان «پادشاه» را به برخی از حکام محلی می‌دادند، فقط برای حق شناسی و یا بعلل سیاسی بوده، زیرا حکام دیگر حق نداشتند که برای خود سپاه مخصوصی داشته و دربار ترتیب دهند و یا مقام خود را به وارث خود منتقل نمایند. تعقیب این سیاست که ضمنا متکی بر طرفداری از مذهب بود سبب شد که وحدت ملی ایرانیان تقویت شده و دولت واحد و مقتدری بوجود آید.

1. ساسانیان، مذهب زرتشت را مذهب رسمی کشور اعلام نمودند و به این ترتیب قوانین اوستا، که حاوی قوانین سیاسی و مدنی و جزائی بود، جز قوانین رسمی دولت گردید.

بدین ترتیب، صفات ممیزه دولت ساسانی دو چیز بود؛ یکی تمرکز قوا و دیگری حمایت‌رسمی از دین زرتشت، که اگر عمل اول را تقلیدی از داریوش هخامنشی بدانیم، عمل دوم از ابتکارات ساسانیان بمشار می‌رود. 

1. در دوره‌ساسانیان، افراد جامعه به چهار طبقه تقسیم می‌شدند روحانیون، مشتمل بود بر قضات و علماء دینی (مغان، مویدان، و هیربدان) دستوران و معلمان.

طبقه دوم: نجباء یا جنگیان

طبقه سوم: دبیران، یعنی مستخدمین ادارات دولتی (منشیان، محاسبان، نویسندگان احکام محاکم، نویسنگان اجازه نامه‌ها و قراردادها و نیز مورخان و پزشکان و منجمان، که جزء این طبقه محسوب می‌شدند).

طبقه چهارم: کشاورزان و پیشه وران و بازرگانان که توده ملت را تشکیل می‌دادند.

1. هر یک از طبقات مزبور از نظر سیاسی و مدنی، وضع حقوقی جداگانه امتیازات خاص داشتند و اختلاط و امتزاج آنها ممنوع بود. شاه، رئیس عالی تمام طبقات و مافوق سازمان حکومت مرکزی و تمام قوا در شخص او متمرکز بود. بعد از شاه، شخص مهم کشور وزیر بزرگ بود.
2. دوم- ایران در ادوار بعد از حمله تازی‌ها

انقراض سلسله ساسانی، از زمان حمله تازیها، چند سالی بطول نجامید و حدود سال 652 میلادی (32 ه)، با مرگ یزدگرد سوم، آخرین پادشاه این خاندان پایان گرفت.

سیر اسلامی کردن ایران و اینکه کشوری کاملا مسلمان در دنیا بوجود آید، چندین قرن بطول انجامید. ایرانیان، که اکثریت آنان به دین نو گرویدند، اصالت ملی خود را همچنان حفظ کردند.

تاریخ سیاسی- مذهبی این کشور می‌تواند به دو قسمت تقسیم شود:

1. ایران قبل از ظهور خاندان صفوری (1501- 643- م) (دوران تغییر دین و بقاء).
2. ایران از صفویه به بعد، (ایران شعیه).
3. دوران نخست را به نوبه خود می‌توان به سه مرحله تقسیم نمود، اول- دوران خلافت امویان (750- 661- م) و اوایل خلافت عباسیان.

این دوران که حدود دو قرن شد، ایران با یک درجه اقدام مختلفه با توجه به منطقه و موقعیت، زیر‌سلطه و‌نفوذ تازی‌ها بسر می‌برند. با‌اینحال، ایرانیها پیوسته می‌کوشیدند، تا با بهره بری از رقابت خلفا، ملیت و اصالت خویش را نگهدارند. آنها، از همان آغاز دم از طرفداری امام علی (ع) می‌زدند. او را جانشین به حق پیامبر و دیگران را غاصب منصب میدانستند.

1. سرنگونی خلافت عرب امویان و برقراری خلافت عباسیان، وی نیز عرب، اما متاثر از فرهنگ ایرانی، میسر نبود مگر با یاری ارتش ایران، به فرماندهی ابومسلم خراسانی.

در ابتدا، عباسیان تحت تاثیر و نفوذ ایرانیان قرار داشتند. همچنانیکه اینان، گاهی، پست‌های سیاسی‌و اداری‌مهمی در‌دستگاه آنان اشغال میداشتند. بسیاری از سنت‌های فرهنگی ایران باستان داخل در فرهنگ اسلامی شد.

1. دوم از نیمه قرن هشتم میلادی تا حمله مغول‌ها به ایران (اوایل قرن سیزدهم)

این عصر، زمان ظهور حکومت‌های ملی منطقه‌ای نیمه مستقل در تمام ایران است. از جمله؛ طاهریان در خراسان (878- 814- م)، صفاریان در سیستان (1002- 861- م)، آل بویه در مرکز و جنوب ایران (فارس، کرمان) (1055- 932- م)، سامانیان در شمال شرقی ایران (998- 892- م) و زمانی چند حکومت کردند.

1. این دوره همچنین، نمایانگر کاهش نفوذ خلفا بر ایران و تولد دوباره از زبان و ادبیات‌فارسی است. فردوسی‌طوسی شاهکار جاوادانه اقلیت بودند، و سنی‌ها می‌باشد.
2. از نظر سیاسی- مذهبی، این عصر، هنوز، مبین مباحثه، گفتگو و مشاجره قلمی و حتی زد و خوردهای بدنی، بین شیعه، که تا این زمان هنوز در اقلیت بودند، و سنی‌ها می‌باشد.
3. سوم- از حمله مغول‌ها به ایران تا جلوس صفویه بر سریر سلطنت

فتح ایران توسط مغول‌ها، به فرماندهی چنگیز، و سرنگونی رژیم خلافت (1258 م) بوسیله هلاکو، وضع سیاسی- مذهبی کشور ما را بصورت قابل ملاحظه‌ای تغییر داد.

در حقیقت، این دگرگونیها پیش درآمدی شدند برای تشکیل یک حکومت شیعی مذهب در چند قرن بعد.

مغول‌ها، که فقط در اواخر قرن 13 میلادی اسلام آوردند، نمی‌توانستند در، مقابل نقش این دین، که از دیر زمانی از آن اکثریت مردم تحت سلطه‌شان شده بود، بی تفاوت باقی بمانند.

آن زمان که ایلخانان مغول خویشتن را علاقمند به امور مذهبی میدیدند، بنظر میرسد، که به شیعه ملاطفت میکردند.

29-2- ایران از صفویه به بعد (ایران شیعه)

این قسمت از تاریخ سیاسی- مذهبی کشورمان هم می‌تواند به سه دوره تقسیم شود:

1. از صفویه تا انقلاب مشروطیت (1906- 1501- م)
2. از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی (1979- 1906- م)
3. از انقلاب اسلامی به بعد

در واقع، سازمان حکومتی و مطالعه تاسیسات سیاسی، رژیم جمهوری اسلامی، بنا شده در ایران در پی پیروزی انقلاب اخیر موضوع جزوه حاضر را تشکیل میدهد.

30- اول- ایران از صفویه تا انقلاب مشروطیت

شاه اسماعیل، تیموریان را از ایران بیرون، سلسله صفوی را بنیان، حکومتی ملی تاسیس و مذهب شیعه دوازده امامی را مذهب رسمی کشور قرار می‌دهد.

ظهور این دودمان، قطعی‌ترین مسیر از تاریخ ایران اسلامی را نشان می‌گذارد. جو سیاسی- مذهبی ایران، که تا آن زمان کم و بیش برتری سنی‌ها را نمایانگر بود، دیگرگون و به یک وحدت حکومت معنوی برای امامان از تبار امام علی (ع) مبدل می‌شود.

1. پس‌از حمله عرب‌ها، کشور ایران‌از لحاظ داشتن تاسیسات سیاسی اداری مستقل، همچنانکه از دیگر جهات، دچار فترت بزرگ و طولانی شد. بدانگونه که اشاره رفت، رادمردانی‌در گوشه‌و کنار این‌مملکت در‌برابر خلفای‌جابر اموی‌و عباسی‌قد برافراشتند و حکومت‌های تقریبا مستقل و قدرتمندی هم تاسیس کردند.
2. بسیاری از این سلسله‌ها که می‌خواستند شکوه و عظمت زمان ساسانی را برای ایران تجدید و مرزهای آن را به حدود سابق برسانند دوام نکردند. اینان هرگز موفق نشدند تا حدود کشور را به سر حدات قبل رسانده و تمام شهرستان‌ها را تابع یک حکومت و یک قانون نمایند.
3. استقلال، و‌بطور کلی، احیا «ایران» در‌حقیقت مدیون‌سعی و‌جهد و تدبیر پادشاهان صفوی است، که حدود آن را به سر حدات طبیعی رسانده و دولت واحد و مقتدری بوجود آوردند. هر چند، هزار فریاد از استبداد و ستم آنان بر مردمان ایران.

از زمان تاسیس این سلسله است که، 1. اقتدار سیاسی از نو به یک دولت متمرکز برمی‌گردد، بعد از انکه مورد کشمکش و نزاع بین قبایل مختلف و سران آنان به مدت مدیدی بود. صفویها، بازگشتی بسوی چهره‌ایکه ایران باستان داشت، تدارک دیدند، نه قرن بعد از حمله دخویانه تازیها!؟

1. برقراری پادشاهی مطلقه بعنوان فرم حکومت رسمی و دولتی کردن مذهب اما، این بار بجای دین زرتشت، دین اسلام، مذهب شیعه، ملاک است.
2. سیاست مذهبی پادشاهان صفوی، در تقویت روح ملی و ایجاد وحدت و یگانگی مردم ایران تاثیری بسزا داشت و این سیاست صفویان در مقابل دشمنان ایران بویژه خلفای عثمانی، که مدعی خلافت و جانشینی پیغمبر اسلام بودند، بعنوان حربه برنده بکار می‌رفت.

سازمان سیاسی، اداری صفویه بر پایه مرکزیت استوار بود. تمام اقتدار و اختیار شخص شاه ناشی و همه ماموران دولتی تابع او بوده و از جانب وی نصب و عزل می‌شدند. 

1. پس از استیلای افغان‌ها، که منجر به انقراض سلسله صفویه و چند سالی هرج و مرج شد، نادر شاه افشار مهاجمین را تار و مار و قدرت را در دست می‌گیرد. این پادشاه سعی داشت تا شیعه و سنی را دوباره آشتی دهد. لیکن این امر ممکن نبود، که اکثریت ایرانیان به مذهب شعیه، روی آورده بودند.
2. حکمرانان زند، که پس از سلسله افشاریه به حکومت میرسند، در تکریم به مکتب شیعه فرو گذار نبودند.
3. در زمان قاجاریه، از همان ابتدا روابط بین دولتیون و روحانیون رو به تیرگی می‌رفت- و آن به چند دلیل بود، از جمله:
4. آنان بیشتر حالت غیر مذهبی بخود می‌گرفتند و اینان مخالف این وضع بودند.
5. بحرانهای‌داخلی در‌حوزه اجتماعی- اقتصادی، چون حوزه سیاسی- مذهبی، بویژه، نفوذ و رخنه روزافزون غرب و فرهنگ آن در ایران.
6. قاجارها، که در اواخر سده هیجدهم سکان کشتی حکومتی ایران را در دست گرفتند، کوشش در تشکیل دولت مرکزی داشتند، لذا، تاسیسات حکومتی و اداری آنها، تقریبا شبیه تاسیسات صفویه بود.

از اوایل قرن نوزدهم، کشور ما در معرض تاثیر و نفوذ سیاسی- اقتصادی و فرهنگی کشورهای بیگانه، مخصوصا کشورهای غربی، قرار گرفت. و بیش از پیش به حوزه سیاست بین المللی و آنگاه به بازار سرمایه داری جهانی کشیده شد.

1. بدین تعبیر، می‌توان گفت؛ دوره حکومت قاجارها، سرآغاز وابستگی اقتصادی ایران به کشورهای بیگانه است. دخالت دولت‌های دیگر در امور داخلی ایران، تعدد مشکلات و موانع، باعث رکود رشد اقتصادی کشور گردید. فساد، اختلاس و رشوه خواری در همه ارکان و تشکیلات اداری رسوخ کرده بود.

شاهان قاجار، گنجینه‌های عظیمی از ثروت و دارایی کشور را در خزانه‌های خود جمع می‌کردند و باین ترتیب ضربه مهلکی بر پیکر اقتصاد کشور وارد می‌آوردند.

1. پی آمد، مشکلات و بحرانهای همه جانبه مملکت، و واگذاری امتیازات، به تاراج و یغما دادن ثروت ملی از یک طرف، بی لیاقتی و در عین حال مستبدی حکام قاجار، در برابر مردم، از طرف دیگر آن شد که سرانجام، ملت ایران عاصی گشته و بدنبال اتحاد سه طبقه زیر:
2. روشنفکران انقلابی دمکرات- لیبرال، متاثر از ایدئولوژیهای غربی
3. بورژوازی فروشنده بازار
4. روحانیت شیعه

در سپیده دم قرن جاری میلادی، به پا خاسته و انقلاب خود را، که بنام انقلاب مشروطیت مشهور است، به ثمر رساندند (1284، ه- ش).

1. بدین‌ترتیب سلطنت استبدادی ایران به سلطنت مشروطه تبدیل می‌گردد. متاسفانه، تغییر نامی بیش نبود، که شاهان بعد از این انقلاب هم، دست کمی از همتاهای سلف خویش نداشتند.
2. اگرچه بحث ژرف و کلی از حوادث و جریاناتی که به انقلاب مشروطیت و در فرجام به تدوین اولین قانون اساسی ایران شد، از حوصله و بحث جزوه حاضر خارج است. ولی، ذکر شرایط و بیان احوالی که این اولین متن مدون کشورمان در لوای تاثیر آنها، تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد، ولو به اختصار، برای شناخت و توجیه بعضی اصول و موارد آمده در آن، همچنین اطلاع و یادآوری دانشجویان عزیز، ضروری به نظر می‌رسد.
3. وضع عمومی ایران در اواخر قرن 13 هجری شمسی

انقلاب‌مشروطیت ایران، مانند‌سایر انقلابهای مشابه که در قرن هیجدهم در کشورهای مختلف جهان به وقوع پیوست، از ستمگریهای سلاطین مستبد و ایادی آنان سرچشمه می‌گرفت.

پادشاه و هر یک از حکام، کلیه منابع طبیعی، همچنین دسترنج مردم را مانند غنائم جنگ قابل تملک و تصرف می‌دانستند و بر جان و آزادی افراد تسلطی بی قید و شرط اعمال می‌کردند. مانند سپاهان فاتح در سرزمین ملت مغلوب از هرگونه اقدامی که در راه ارضا تمناهای آنان میسر بود، خودداری داشتند.

1. منابع عمده درآمد مملکت، طبق قراردادهای دراز مدت، به خارجیان واگذار می‌شد و وجوه حاصل به مصارف عیش و نوش و شهوت رانی شاه، شاهزاگان و درباریان می‌رسید.
2. اعضاء حکومت، خواربار و مایحتاج عمومی را خریداری و احتکار میکردند و با ایجاد قحطی مصنوعی به بهای سنگین به فروش می‌رساندند.

حکام و فرمانداران که به ایالات ولایات اعزام می‌شدند، مبالغی هنگفت به تقدیم می‌داشتند و با اختیارات تمام به محل ماموریت خود عزیمت میکردند و در قبال اخذ وجوهی متناسب با آنچه که به مرکز پرداخته بودند بعلاوه، مبالغی که حرص و طمع آنان را فرو بنشاند، مناسب محلی را به اشخاص مشمول و در عین حال بی خبر از اصول عدالت و انصاف واگذار می‌کردند و بر پریشانی و فقر عمومی و عدم رضایت و عصیان مردم مهیا فزودند.

1. اشخاص فرو مایه مقامات انتظامی را اشغال و بدون هیچگونه خدمت یا مجاهدتی، درجات عالی را احراز می‌کردند.

افواجی موهوم تشکیل می‌دادند و حقوق آنان را از دولت مطالبه و وصول می‌کردند و مقداری از آن را به مقامات مسئول پیش کش می‌کردند و بقیه را به مصارف شخصی خود می‌رساندند و موجبات مضاعف شدن مالیات‌ها و عوارض را فراهم می‌ساختند.

1. در این احوال، اگر از جان گذشته‌ایی به قصد شکایت، خود را به مرکز می‌کشاند تا قضایا را به گوش اولیا حکومت برساند، فوری، حاکم محل وی را شخصی اخلالگر و مفسده جو معرفی می‌کرد و با تقدیم پیشکش مخصوص به مقامات مرکز موجبات توقیف و عودت او را فراهم می‌ساخت. رنج و خسارات سفر ملامت و سرزنش همشهریان، کینه جویی حاکم، را بر زیانها و مظالمی که قبلا تحمل کرده بود، افزوده می‌شد.
2. برخورد سیاست روس‌ها و انگلیسی‌ها در ایران و رفایت آنان برای کسب امتیازات بیشتر- آن اولی‌ها می‌خواستند تا جاده‌ایی به جنوب ایران باز کنند و به آبهای گرم خلیج فارس دست یابند و این اواخر، امنیت راه هند را از طریق خاک کشور ما تامین نمایند- و تمکین حکومت از آنان مبنای سیاست خارجی کشور را تشکیل میداد.
3. اختیارات پادشاه

پادشاه ایران دارای قدرت مطلق و نامحدود بود و قوای سه گانه مقننه، مجریه و قضاییه از شخص وی ناشی می‌شد. نه شورایی از نجبا و نه هیئتی از روحانیون بر او نظارت می‌کرد.

هرگاه شورش یا توطئه‌ای علیه او صورت می‌گرفت، می‌توانست صدها تن از اتباع خود را به دیار عدم بفرستند و اموال آنان را بنفع خود مصادره کند.

اعضا‌خانواده سلطنت و وزرا دولت و کلیه حکام و کارکنان حکومت در موارد مقتضی به فرمان پادشاه مجازات می‌شدند و حکم صادره، بلافاصله به مورد اجزا گذاشته می‌شد. مالیاتها به نام شاه وصول میشد، امتیازات به دستور وی اعطا می‌گردید و قشون به منظور حفظ و حراست پادشاه به اقتدارات او، انجام وظیفه می‌کرد!!؟     

50- صدر اعظم یا وزیر اعظم

عالیترین مقام دولتی، وزیر اعظم بود که بوسیله پادشاه منصوب می‌شد و معمولا بر کلیه دستگاههای دولتی نظارت میکرد. توطئه‌ها و تفتین‌های بسیار از طرف مخالفان وی نزد پادشاه بعمل میامد و به مجرد عدم رضایت پادشاه، ساقط می‌شد، هم به دیار نیستی گسیل می‌گشت. 

1. قوانین

دو نوع قانون در کشور حکومت می‌کرد. یکی قوانین شرع و دیگری مقررات عرف.

قوانین شرع، که منابع آن قرآن و سنت و اجماع و عقل است، بوسیله مجتهدین مذهبی به مورد اجرا گذاشته می‌شد و دعاوی و اختلافات مدنی بر طبق آنها حل و فصل می‌گردید. فقدان کنترل بر گروه مذهبی مزبور موجبات سو استفاده و تجاوز به حقوق افراد را فراهم میاورد و سو ظن و احیانا نفرت مردم را برمی‌انگیخت.

1. سلاطین ایران، با اینکه مسلمان بودند، از قدیم الایام راه و رسم خاصی را که در موارد بسیار خود ابداع می‌کردند. برای تنبیه و مجازات مقصرین به مورد اجرا می‌گذاشتند. در ایالات و ولایات نیز وضع بهمین منوال بود، با این تفاوت که اجرای آن را حکام به عهده داشتند.
2. دعاویی‌بازرگانی، معمولا از راه حکمیت حل و‌فصل میشد و‌نوعا با رعایت انصاف و‌عدالت مورد رسیدگی و‌صدور رای‌قرار نمی‌گرفت. چون‌در هیچیک از مراحل دعوی، حتی صدور حکم، نوشته‌ای تنظیم نمی‌شد، وسیله‌ای برای دانستن مبانی استدلال و مقررات مورد استناد در دعاویی مزبور، در دست نیست.
3. مجازات‌ها

مجازات‌های ظالمانه و هرگونه شکنجه‌ای که به ذهن خطور کند به مورد اجرا گذاشته می‌شد. هر حاکم جدیدی که منصوب می‌گردید، معمولا اولین دسته سارق یا قطاع الطریق را که دستگیر می‌کردند و به خدمتش می‌آوردند شکنجه می‌داد تا در حوزه ماموریت خود ترس و وحشت ایجاد کند. شلاق و چوب و فلک، مجازاتهای معمول و متداولی بودند، که درباره هر طبقه و دسته‌ای اجرا می‌شد. 

1. نهضت مشروطیت

جنبشی که منتهی به اعطای مشروطیت و توشیح قانون اساسی شد، نخست بصورت اعتراض آزادیخواهان علیه عین الدوله، صدراعظم وقت، مطرح شد. زیرا، مشار الیه را مشمول استقراض‌های سرسام آور خارجی و ولخرجیهای بی حساب شاه در مسافرت‌های خود به فرنگستان و بالاخره منشا فساد و تباهی حکومت می‌دانستند.

1. دومین تقاضا، تاسیس عدالتخانه بود که بوسیله آن اختیارات تا متناهی حکام و ظلم و استبداد آنان محدود شود.

ایستادگی مظفرالدین شاه از یک طرف و اصرار اصناف و طبقات- مردم از طرف دیگر پس از یک سلسله حوادث، منجمله تحصن در صحن حضرت عبدالعظیم، منتهی بصدور دستخط شاه دائر بر موافقت با تاسیس عدالتخانه شد، که عدم اجرای آن کینه‌ایی تازه و سوء ظنی جدید در دلها پدید آورد و جنگ مشروطه و استبداد را پی ریزی کرد که چهار سال طور کشید و طی آن صدها نفر بیگناه کشته شدند و خرابیها و زیانهای مادی و معنوی بسیار ببار آمد. تا آنکه پیروزی نهایی نصیب آزادی خواهان شد و حکومت قانون در کشور ما مستقر گشت.

1. قانون اساسی ایران در 14 ذیقعده 1324 (8 جدی 1285) با 51 اصل به امضاء مظفر الدین شاه رسید و دستور ابلاغ آن صادر شد و متمم قانون اساسی در 29 شعبان 1325 (15 میزان 1286) با 107 اصل به امضا محمد علی شاه بمورد اجرا گذاشته شد.

در 18 اردیبهشت ماه 1328 یک اصل الحاقی به قانون اساسی ایران افزوده شده. به مضمون زیر:

در هر موقعی که مجلس شورای ملی و مجلس سنا هر یک جداگانه، خواه مستقلا، خواه نظر به پیشنهاد دولت لزوم تجدیدنظر در یک یا چند اصل معین از قانون اساسی یا متمم آن را به اکثریت دو ثلث. کلیه اعضاء خود تصویب نمایند و اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی نیز نظر مجلسین را تایید فرمایند، فرمان همایونی برای تشکیل مجلس موسسان و انتخابات اعضا آن صادر می‌شود.

مجلس موسسان مرکب خواهد بود از عده‌ایی که مساوی باشد با مجموع عده قانونی که اعضا مجلس شورای ملی و مجلس سنا. انتخابات مجلس موسسان طبق قانونی که به تجدیدنظر در همان اصل یا اصول بخصوص که مورد رای مجلسین و تایید اعلی حضرت همایون شاهنشاه بوده است. تصمیمات مجلس موسسان به اکثریت دو ثلث آرا کلیه اعضا اتخاذ و پس از موافقت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی معتبر و مجری خواهد بود.

این اصل شامل هیچیک از اصول قانون اساسی و متمم آن که مربوط به دین مقدس اسلام و مذهب رسمی کشور که طریقه حقه جعفری اثنی عشری میباشد و احکام آن و یا مربوط به سلطنت مشروطه ایران است نمی‌گردد و اصول مزبور الی الابد غیر قابل تغییر است.

در مورد اصول 4 و 5 و 6 و 7 قانون اساسی و تفسیر مربوط اصل 7 و همچنین در اصل 8 قانون اساسی و اصل 49 متمم آن با توجه به سابقه و قوانینی که نسبت به بعضی از این اصول وضع شده است یک بار مجلس شورای ملی و مجلس سنا که پس از تصویب این اصل منعقد خواهند شد. بلافاصله پس از رسمیت یافتن مجلس در اصول مزبور تجدیدنظر خواهند نمود و برای این منظور مجلس واحدی تحت ریاست رئیس مجلس به عمل خواهند آورد تا  از آن که از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی تایید گردید به صحه ملکوتها موشح شده معتبر و مجری خواهد بود.

فهرست مطالب:

فصل اول: تاریخچه حقوق اساسی ایران

جغرافیای طبیعی ایران        

نگاهی اجمالی بر تاریخ سیاسی- مذهبی ایران     

ایران در ادوار پیش از اسلام (ایران باستان)       

حکومت هخامنشی 

دوره سلوکیها و اشکانیان      

دوره ساسانیان      

ایران در ادوار بعد از ظهور اسلام (ایران اسلامی)           

ایران در دوران خلافت امویان و اوایل خلافت عباسیان      

ایران از نیمه قرن 8 میلادی تا حمله مغول‌ها      

ایران از حمله مغول‌ها تا جلوس صفویه بر سرید سلطنت    

ایران از صفویه به بعد (ایران شیعه)   

اول- ایران از صفویه تا انقلاب مشروطیت        

دوران صفویه‌ها    

حکمرانان زند      

قاجاریه  

وضع عمومی ایران در اواخر قرن 13 هجری    

اختیارات پادشاه     

صدر اعظم یا وزیر اعظم     

قوانین    

مجازات‌ها           

نهضت مشروطیت 

دوم- ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی

نگاهی‌جمعی و کلی بر مطالب آمده در قانون‌اساسی مشروطیت و متمم آن در وظایف مجلس- حدود و حقوق آن 

در اظهار مطالب به مجلس شورای ملی

عنوان مطلب از طرف مجلس

در شرایط تشکیل مجلس سنا 

حقوق ملت ایران   

قوای مملکت        

حقوق اعضای مجلسی         

حقوق سلطنت ایران

راجع به وزراء     

اقتدارات محاکمات 

تجدید نظرات و تغییرات قانون اساسی مشروطیت

عدم تجانس اصول قانون اساسی مشروطیت        

اجمالی از اثرات مثبت انقلاب مشروطیت          

خاندان پهلوی و دین اسلام    

سوم- ایران از انقلاب اسلامی به بعد    

تولد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران          

کرنولوژی سقوط پادشاهی پهلوی        

تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران        

فصل دوم- شکل و محتوای نظامی جمهوری اسلامی ایران

کلمه «جمهوری» بیانگر شکل حکومت است     

حکومت یک تن    

حکومت عده‌ای معدود         

حکومت عده‌ای بیشمار        

تقسیم بندی شکل حکومت از نظر ارسطو          

نقدی بر تقسیم بندی شکل حکومت      

نتیجه     

کلمه «اسلامی&

پایان نامه ی بررسی تاثیر جریانات فکری قفقاز در انقلاب مشروطیت ایران. doc

اختصاصی از فایل هلپ پایان نامه ی بررسی تاثیر جریانات فکری قفقاز در انقلاب مشروطیت ایران. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 150 صفحه

پایان نامه برای درجه کارشناسی ارشد «M.A»

گرایش: تاریخ ایران دوره اسلامی

چکیده:

موقعیت خاص قفقاز به عنوان معبر اصلی نفوذ افکار و اندیشه های نو انقلابی به ایران در آستانه انقلاب مشروطیت به حساب می آمد . خصوصاً  افکار سوسیالیستی با رویکرد اجتماعی که متاثر از شکست روسیه از ژاپن و جریانات اجتماعی روسیه را به همراه داشت. و نیز وقوع انقلاب روسیه 1905 م م و فعالیت سوسیال دموکرات های این کشور و قفقاز بر ضد استبداد تزاری بارقه امیدی بر دل آزادی خواهان ایران دمیده به طوری که آنان هم از لحاظ فکری و هم لحاظ تسلیحاتی نقش تعیین کننده ای در مبارزه با استبداد صغیر داشتند . حتی فرقه سوسیال دموکرات قفقاز در زمان استبداد صغیر پایگاه اصلی مدافعه از تبریز و آماده سازی شرایط در برقراری دوباره مشروطیت در ایران بودند.

مقدمه:

منطقه قفقاز از دیرباز جزء قلمرو ایران بود، ولی بعد از جنگهای اول و دوم ایران و روس 1228هـ ق و 1243هـ ق  طی قراردادهای گلستان و ترکمانچای از ایران جدا شد. بر این اساس مردم این منطقه به جهت قرابت های فرهنگی ، قومی ، زبانی و دینی با ایران ، همواره در جریانات سیاسی و اجتماعی در کنار ملت ایران بودند.

دولت روسیه در اواخر قرن نوزدهم به منظور خارج ساختن آن کشور از عقب ماندگی اقتصادی دست به اقداماتی زدند. آنان از سرمایه گذاران اروپایی بخصوص فرانسوی ، انگلیسی و سوئدی در استخراج معادن آن کشور دعوت بعمل آوردند تا در این امر مشارکت کنند. طی این تصمیم منطقه  قفقازبه جهت وجود میدانهای نفتی مورد توجه دولت روسیه واقع شد.

بر این اساس منطقه قفقاز که منطقه حایل میان ایران و روسیه بود بخاطر وجود چاه های نفت باکو و بنادر پر رونق با طوم و کارخانجات نساجی در تفلیس باعث گردید که این منطقه مبدل به کانون تبادلات فکری کارگری گردد. مجاورت این منطقه با ایران باعث شد که تعدادی از دهقانان بی زمین و کارگران  که از اوضاع بد اقتصادی و اجتماعی دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به ستوه آمده بودند به منطقه قفقاز مهاجرت کنند.

به غیر از کارگران تعدادی از بازرگانان نیز به منظور تجارت با روسیه و اروپا با این منطقه آشنا بودند. برخی از روشنفکران نیز در قالب بازرگان به خاطر نبود آزادی های مدنی در ایران به قفقاز مهاجرت ، و در آنجا اقامت گزیدند. بارزترین این افراد عبدالرحیم طالبوف ، میرزا فتحعلی آخوندزاده و زین العابدین مراغه ای بودند که به دلایل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی نمی توانستند افکار و اندیشه های خود را با وجود حکومت استبدادی قاجار نشو و نمو دهند. آنان با مهاجرت  به قفقاز به رواج اندیشه های روشنگرانه خود پرداختند. در واقع همین افراد بودند که به عنوان رهبران فکری قفقاز در جریان انقلاب مشروطه ایران موجب بیداری ملت ایران شدند.

همزمانی حضور کارگران ایرانی در چاههای نفتی باکو، مصادف با وقوع جریانات سیاسی و اجتماعی ملت روسیه (انقلاب 1905 م)شد . این رویداد که به دنبال اوضاع بد اقتصادی و اجتماعی آن کشور بخصوص در زمینه کشاورزی ، که هنوز  روسیه در مرحله نیمه فودالی که یادگار دوران قرون وسطی بود قرارداشت. در این سیستم دهقانان بی زمین، در زمین های مالکان بیگاری می کردند، آنان از این وضعیت ناراضی بودند. در مراکز کارگری نیز وضع بد معیشتی کارگران و بیش از ده ساعت کار طاقت فرسا باعث بروز هیجانات سیاسی در میان کارگران روسیه در سال 1905 م گردید. که این رویداد در تاریخ روسیه به انقلاب 1905 م شهرت دارد.

شروع حرکت های انقلابی ملت روس باعث رشد احزاب و گروههای سیاسی متعددی در ان کشور شد که در میان این احزاب، حزب سوسیال دموکرات روسیه بیش از سایر گروهها در مبارزه علیه استبداد تزاری نقش چشمگیری داشت. بطوری که بعد از شکست روسیه از ژاپن فعالیت و مبارزات این حزب در روسیه گسترش یافت و شعبات این حزب در مناطقی مانند قفقاز (باکو و تفلیس) شروع به فعالیت کردند. در این زمان آزادیخواهان ارامنه که خواهان استقلال از روسیه و عثمانی بودند ، ابتدا با تشکیل احزابی چون داشناکسیون،و هنچاکی و به مبارزات سیاسی پرداخته ولی بعدها در جریان قیام ملت ایران علیه استبداد محمدعلی شاه  دست به همکاری مسلحانه با مجاهدین انقالب مشروطه در تبریز زدند.

کارگران ایرانی مقیم باکو با عضویت در حزب سوسیال دموکرات با افکار و اندیشه های آن حزب آشنا شده و با وارد کردن این افکار به ایران که مصادف با وقوع انقلاب مشروطیت در ایران بود، باعث تسریع روند  انقلاب ایران شدند. بطوری که حزب همت که شاخه حزب سوسیال دموکرات وابسته به مسلمانان قفقاز بود و دارای تمایلات سوسیالیستی بودند، نقش زیادی در ترویج تفکرات سوسیالیستی درمیان کارگران ایرانی داشت.اکثریت کارگران ایرانی قفقاز آذربایجانی بودند به همان خاطر آنان . زودتر از سایر نقاط ایران با اندیشه های سوسیال دموکرات های روسی آشنا شدند و در جریان مبارزه علیه حکومت مظفرالدین شاه با تاسیس مرکزی به نام «مرکز عیبی» پیش قدم شدند.

در جریان انقلاب مشروطیت ایران عوامل داخلی نظیر جنبش تنباکو و نقش علما در آن بیش از سایر عوامل دیگر موثر بودند و تنها بعد از اعلام مشروطیت ، سوسیال دمکراتهای روسیه نقش مهم را بدست آوردند .  . پس از پیروزی انقلاب و تاسیس مجلس شورای ملی باز تعدادی از نمایندگان بخصوص نمایندگان تبریز مانند سیدحسن تقی زاده که متاثر از افکار حزب اجتماعیون و عامیون باکو بودند. در مجلس موجب تحولات سیاسی و اجتماعی شدند.

در دوران استبداد صغیر 1326 هـ ق اقدامات سوسیال دموکرات قفقاز در قالب فیزیکی (مسلحانه) صورت گرفت. بطوری که مجاهدان اعزامی از قفقاز در تحت فرمان ستارخان قرار گرفتند و به مبارزه با استبداد محمدعلی شاه پرداختند. تعدادی از مجاهدین قفقاز ، در قیام مردم گیلان به رهبری میرزا کریم خان رشتی که او نیز تحت تاثیر افکار سوسیال دموکرات روسیه بود و از کمکهای آنان بی نصیب نبودند. آنان ابتدا با تاسیس کمیته ستار و سپس با همکاری میان مجاهدان ، ابتدا رشت، و بعد قزوین و در نهایت در قالب مجاهدان مخالف استبداد از سراسر کشور اقدام به فتح تهران نمودند. عمده ترین کمکی که قیام گیلان به قیام ستارخان کردند، کاستن فشار نیروهای دولتی بر قیام مردم تبریز بود.

در میان کسانی که از سوی حزب سوسیال دموکرات روسیه به ایران آمدند نام حیدرخان عمواوغلی در زمینه ترور و ایجاد رعب و  وحشت در جریان انقلاب بیش از سایر  افراد خودنمایی می کرد.  وی دارای تمایلات سوسیالیستی بود و ابتدا در مشهد در صدد تاسیس حزب برآمد و مقدمات آن را فراهم ساخت، ولی بعد از 11 ماه نتوانست به هدف خود برسد، و به تهران برگشت. ایشان از سوی حزب سوسیال دموکرات روسیه ماموریت تشکیل حزبی در ایران داشت ، و چون این اقدام در تهران که در آن زمان زمینه برای این منظور فراهم شده بود ، (قیام مردم تهران به رهبری آیت الله طباطبائی و آیت الله بهبهانی در جریان بود)، موفق به این کار شد. حیدرخان عمواوغلی پس از تشکیل حزب اجتماعیون و عامیون ایران، این حزب را به دو حوزه خصوصی و عمومی تقسیم کرد. حوزه خصوصی با حضور 7 نفر از افراد مورد اعتماد که اساساً از افراد کمیته ملی بودند اقدام کرد. این حوزه کارهای مهم و فوق سری را طراحی و اجرا می کردند. بعد حیدرخان حوزه عمومی را تشکیل می دهد ولی بعداً این حوزه از هم پاشید. حیدرخان همچنین اقدام به  تشکیل کمیته مدهشه که وظیفه آن ترور کسانی بود که در مقابل خواسته ههای آنها مقاومت می کردند، می نمود.وی  موفق به تشکیل حزب اجتماعیون و عامیون در سراسر ایران بخصوص در مشهد و تبریز و گیلان شد.

بطوریکه حزب اجتماعیون و عامیون ایران دستوراتی که از مرکز این حزب (باکو) می رسید در ایران اجرا می کردند. و عمده برنامه این حزب ، جدایی دین از سیاست و تقسیم زمینهای زراعی میان زارعین و انجام اصلاحات اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی بود.

بعد از فتح تهران مجاهدین اقدام به تشکیل مجلس اعلا کردند. بدین طریق محمدعلی شاه از سلطنت عزل ، و احمد میرزا پسرش به سلطنت رسید و تعدادی از مخالفین مشروطه اعدام و زمینه برای تشکیل دومین مجلس شورای ملی فراهم شد. در آستانه تشکیل دومین دوره مجلس شورای ملی جناح بندی احزاب کشور برای اولین بار شکل گرفت. ولی این جناح بندی در روند جریانات کشور مشکلاتی را پدید آورد.

قدرتمندترین حزب در دومین مجلس شورای ملی، حزب دموکرات بود. اعضای این حزب که قبلاً وابسته به حزب اجتماعیون و عامیون باکو بودند ، بعداً به تشکیل حزب دموکرات ایران اقدام کردند . این حزب به همت سید حسن تقی زاده ، حیدر خان عمو اوغلی و محمد امین سول زاده تشکیل شد. در پی این جریان میان حزب اجتماعیون و عامیون باکو و حزب دموکرات ایران شکاف پدید آمد . علت آن نیز این بود که حزب اجتماعیون و عامیون  باکو خواهان تشکیل حزب مستقل در ایران نبودند و نیز حزب دموکرات ایران دارای تمایلات ناسیونالیستی بودند،  آنان خواهان اداره کشور به سبک کشورهای اروپایی بودند. برهمین اساس حزب اجتماعیون و عامیون باکو، حزب دموکرات ایران را به رسمیت نشناخت و از آن  حمایت نکرد.

حزب دموکرات ایران چون خواهان اجرای برنامه هایی نظیر جدایی دین از سیاست و تقسیم اراضی میان کشاورزان و تمرکز قوا در کشور بود. برنامه های حزب دموکرات ایران در ظاهر بسیار عامه پسند بود ولی در پس این برنامه ها اهداف و نیات خودشان نهفته بود . آنان با اجرای برنامه ی جدایی دین از سیاست در صدد کنار زدن روحانیون با نفوذی که از آغاز انقلاب مشروطه ایران در کنار ملت ایران بودند ، می خواستند از صحنه کنار بگذارند . به همان خاطر این برنامه مورد مخالفت سید عبداله بهبهانی و آیت اله طباطبایی قرار گرفت دموکرات ها همچنین با تقسیم اراضی میان دهقانان بر صدد این بود که تمایل و خواست توده دهقانان را به خود جلب کنند تا درمیان آنان پایگاه اجتماعی داشته باشند . در سیاست تمرکز قوا نیز دموکراتها هدفشان این بود که قدرت خوانین که جزء قدرت های تعیین کننده ی کشور بود در اختیار بگیرند تا بدین وسیله از توطئه و ترفند در امام باشند . به دنیال این اقدامات دموکراتها ، مخالفت هایی از سوی اعتدالیون علیه آنان شدت گرفت بطوریکه این مخالفتها پس از ترور آیت اله بهبهانی که به توسط کمیته مجازات حیدرخان عمواوغلی به اوج خود رسید در نهایت با آمدن  حکم فساد مسلک سیدحسن تقی زاده از سوی علمای نجف ایشان کشور را ترک ، و رهسپار اروپا گردید. سایر همفکران وی (حیدرخان عمواوغلی و محمد امین رسول زاده) بعد از این جریان هر کدام به قفقاز  تبعید شدند .

منطقه قفقاز از لحاظ جغرافیای سیاسی در اواخر قرن نوزدهم یکی از کانون های فکری منطقه بود. زیرا این منطقه در آن زمان توسط دولت روسیه شدیداً تحت کنترل نبود و نیز نزدیکی قفقاز به کانونهای فکری روسیه و عثمانی که در آنها حرکتهای ضد استبدادی صورت گرفته از اهمیت خاصی برخوردار بود  . همچنین این منطقه به خاطر عبور راه های تجاری از آن  مبدل به چهار راه ارتباطی برای تجار و بازرگانان شده بود. همین عوامل باعث شد که روشنفکران قفقاز از این وضعیت پیش آمده به بهترین شکل استفاده نموده و اقدام به انتشار روزنامه ها و مجله هایی با دیدگاههای دموکراتیک کنند.

روزنامه های که همزمان با انقلاب مشروطه ایران در قفقاز منتشر می شدند و به انقلاب  مشروطه ایران مساعدت  فکری می کردند . می توان  به  بارزترین آنها به نام  ملا نصرالدین ،  ارشاد ، تکامل ، فیوضات و ایران نو که همه  در قفقاز منتشر می شدند ، اشاره کرد .

فهرست مطالب:

چکیده

مقدمه

نقد و بررسی منابع

الف منابع دست اول

ب منابع و تحقیقات خارجی

فصل اول                                                                                                      

کلیات

تعریف و تحدید موضوع

اهداف تحقیق

بیان مسئله پژوهش

فرضیه های پژوهشی

اهمیت موضوع و ضرورت تحقیق

روش تحقیق

سابقه تاریخی مطالعات و پژوهشهای مرتبط با موضوع پژوهش

تعریف مفاهیم تحقیق

فصل دوم                                                                                                        

اوضاع سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران و روسیه قبل از 1905م  

اوضاع ایران

اوضاع روسیه

فصل سوم                                                                                                                

حرکت های بیدارگرانه در ملت های روس و ایران

جنگ ترانسوال

انقلاب ژاپن

شکست روسیه از ژاپن

انقلاب 1905 روسیه

جنگ ارامنه با مسلمانان در قفقاز

فصل چهارم

رهبران فکری قفقاز و نقش آنان در انقلاب مشروطه ایران 

میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی

میرزا فتحعلی آخوندزاده

زین العابدین مراغه ای

فصل پنجم

نقش مجاهدان قفقازی در جریان انقلاب مشروطه ایران   

یپرم خان ارمنی

پانف بلغاری

فصل ششم

نقش ایرانیان و حزب سوسیال دموکرات روسیه و قفقاز در انقلاب مشروطه ایران 

عوامل مهاجرت ایرانیان به قفقاز

نقش حزب سوسیال دموکرات روسیه و قفقاز در آذربایجان (تبریز) 

حیدرخان عموا و غلی و حزب اجتماعیون و عامیون ایران

مطبوعات قفقاز در انقلاب مشروطه ایران

نقش متمولین قفقاز در انقلاب مشروطه ایران

انجمنهای خیریه ایرانیان در قفقاز

حزب دموکرات در مجلس شورای ملی دوم

نتیجه گیری

تصاویر

فهرست منابع و ماخذ

چکیده انگلیسی 

منابع و مأخذ:

نقد و بررسی منابع

الف منابع دست اول

1- کتاب ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران تالیف فریدون آدمیت که اختصاص به جریانات انقلاب مشروطیت ایران داشته است . در فصل های از این کتاب ، به تاثیر جریانات قفقاز در انقلاب مشروطه ایران نیز پرداخته شده است . چون پدر وی بطور مستقیم در جریان انقلاب ، هدایت و راهنمایی آن نقش فعالی داشت . بدین جهت ایشان اطلاعات جالب و معتبری ، از تاریخ مشروطه ایران در اختیار پژوهشگران قرار می دهد . دسترسی وی به منابع و آرشیوهای کشورهای اروپایی باعث شده است ، که در برخی از رویدادهای تاریخ مشروطه ایران نظرات متفاوتی با سایر نویسندگان ارائه دهد این مسئله نشان می دهد که ایشان با تلاش و کوشش های مستمر ، و داشتن دیدگاهی واقع بینانه به واقعیتهای تاریخی ، در میان نویسندگان و محققین تاریخ فردی مبرز شناخته شود .

2- کتاب تاریخ مشروطه ایران  و تاریخ هیجده ساله ایران آذربایجان تالیف احمد کسروی ، ایشان نیز از نویسندگان دوران انقلاب مشروطه ، و از نزدیک رخدادهایی که منجر به وقوع انقلاب مشروطه در ایران می شد ، تعقیب می نمود . وی با دیدگاهها و تفکرات شخصیتهای فکری و مجاهدان قفقاز آشنایی داشت .

نکته ممتاز این کتابها آن است که نویسنده کوشیده است تا مشاهدات و مسموعات خویش را در هنگام انقلاب که جوان بالغی بود ، و در جریان کامل اخبار و رویدادهای دومین کانون انقلاب ( تبریز) قرار داشته ، و بسیاری از سران انقلابی آذربایجان را از نزدیک می شناخته و به رفتار و کردار آنان ، و سهم هر یک در پیشبرد انقلاب واقف بوده ، در کتابش می آورد . هر چند که در مواردی از راه راست منحرف شده و به نقل شایعات پرداخته است ، بدون آنکه در کشف درستی و نادرستی آنها تحقیق جامعی نماید .

3- کتاب تاریخ انقلاب مشروطیت ایران تالیف دکتر مهدی ملک زاده . این منبع نیز توسط کسی نوشته شده است ، که پدرش زمانی از موثرترین افراد مشروطیت بود . بطوریکه جان خود را در این راه مقدس نثار کرد . دکتر مهدی ملک زاده با استفاده از مدارک و اسنادی که از پدرش به یادگار مانده بود ، از آن در محتوای کتاب خود استفاده می نماید ایشان در کتاب خود به نقش احزاب سیاسی به خصوص حزب سوسیال دموکرات روسیه ، و تلاش های مجاهدین قفقازی بر اعاده دوباره مشروطیت در ایران مطالبی را نوشته است. وی به لحاظ اینکه تحصیلات دانشگاهی در حوزه  تاریخ داشته است ، سعی کرده در ارائه واقعیات تاریخی تمامی جوانب را در نظر گرفته تا محققین و پژوهشگران بعدی که از مطالب کتاب ایشان استفاده خواهند کرد از مسیر راستین خود منحرف نشوند . بدین طریق کتاب انقلاب مشروطیت ایران ، دکتر مهدی ملک زاده از منابع دست اول تاریخ مشروطه به حساب می آید .

4- کتاب پیشینه های اقتصادی – اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی تالیف خسرو شاکری . ایشان از دوران جوانی که به تاریخ ایران به خصوص به تاریخ معاصر ایران علاقه وافری که  داشت به همان خاطر  اقدام به انتشار کتابی نموده ، تا نکات مبهم در تاریخ معاصر ایران برای محققین و پژوهشگران آشکار شود این پژوهش بر خلاف آثاری که تاکنون در مورد تاریخ چپ ایران منتشر شده است ، ثمره دو دهه تحقیق پر زحمت و موشکافانه از روی منابع بایگانی و اسناد چاپ شده ایراتی ، آذری ، ارمنی ، گرجی ، روسی ، آلمانی ، فرانسوی و آمریکایی است بر این اساس این پژوهش مطالب قابل ملاحظه ای را که برای دیگر پژوهشگران ناشناخته بود ، آشکار می سازد . آقای خسرو شاکری در این کتاب به نقش احزاب سیاسی به خصوص حزب سوسیال دموکرات روسیه و دیدگاههای فرقه اجتمماعیون  عامیون و نیز چگونگی تشکیل حزب دموکرات ایران و نقش روشنفکران ارمنی در تاسیس آن به روشنی پرداخته است .

5- کتاب تاریخ مشروطیت ایران تالیف سید حسن تقی زاده . این کتاب نیز از منابع دست او تاریخ انقلاب مشروطه ایران به حساب می آید. علت آن نیز حضور مولف به طور مستقیم و مستمر در جریان انقلاب مشروطه ایران ، و از شخصیتهای تاثیر گذار در انقلاب مشروطه ایران بود .

ارتباط مستمر  وی  با کانونهای فکری قفقاز بخصوص با فرقه اجتماعیون و عامیون باکو و حزب سوسیال دموکرات روسیه و قفقاز در ارتباط تنگاتنگ ایشان با برخی از روشنفکران ارمنی مستقر در تبریز می تواند اطلاعات خوبی در اختیار پژوهشگران قرار دهد .

ب: منابع و تحقیقات خارجی:

1 - کتاب ایران بین دو انقلاب تالیف یرواند آبراها میان این کتاب در نوع خود متمایز از سایر کتابهای تاریخی بوده در این کتاب نیز جریانات قفقاز در انقلاب مشروطیت ایران و چگونگی شکل گیری حزب دموکرات و اقدامات سیاسی محمدامین رسول زاده و روزنامه اش ایران نو و پیدایش حزب اجتماعیون و عامیون ایران ذکر شده است.

2 - کتاب انقلاب مشروطه ایران تالیف ژانت آفاری که مولف تاریخ مشروطه ایران است. وی در تحقیقات خود علاوه بر بررسی علل پیدایش مشروطیت ، تاثیر کانونهای فکری خارج از کشور از جمله روسیه و قفقاز و عثمانی در انقلاب مشروطه ایران و نیز به نقش احزاب سیاسی ارامنه در هدایت و راهنمایی قیام مردم تبریز علیه استبداد محمدعلی شاه پرداخته شده است.

3 - کتاب انقلاب ایران وبلشویکهای ماورای قفقاز نوشته آروتونیان وی از محققان خارجی است که تاثیر و نقش انقلابیون قفقاز در استقرار مشروطیت در ا یران بسیار موثر دانسته و معتقد است که انقلاب مشروطه ایران متاثر از انقلاب 1905 م روسیه بود.

کتابها:

1 - آدمیت، فریدون، 2535، ایدئولوژی مهضت مشروطیت ایران ، تهران ، جلد اول

2 - آدمیت ، فریدون ، 1369، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایرن، تهران ، جلد دوم

3 - آبراهامیان ، یرواند ، 1385 ، ایران بین دو انقلاب ، مترجمان کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیر شانه چی، تهران

4 - آفاری، ژانت ، 1379 ، انقلاب مشروطه ایران، تهران

5 - آجودانی ، دکتر ماشاالله ، 1384 ، مشروطه ایرانی ، مترجم مهدی قزوینی ، تهران

6 - آروتونیان ، ک. س ، 1385، انقلاب ایران و بلشویکهای ماورای قفقاز ، مترجم محمد نایب پور ، تهران

7 - آوتورلف ، م کامر . پل هنز، فنی . ب بریان ، شن، لومرسیه کلکژه ، م بنیکس براکساپ، 1377، دو قرن مبارزه مسلمانان قفقاز ، مترجم سید غلامرضا تهامی، تهران

8 - آبادیان ، احمد ، 1383 ، بحران مشروطیت، تهران

9 - افشار، ایرج ، 1359، اوراق تازه یاب مشروطیت و نقش تقی زاده ، تهران

10 - افشار، ایرج ، 1377 ، روزنامه خاطرات عین السلطنه (قهرمان میرزا سالور)، تهران ، جلد چهارم

11 - امیر احمدیان ، بهرام ، 1383 ، گرجستان در گذر تاریخ ، تهران

12 - اتحادیه (نظام مافی)، منصوره ، 1381، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دوره اول و دوم مجلس شورای ملی)، تهران

13 - امیرخیزی ، اسماعیل ، 1379، قیام آذربایجان و ستارخان، تهران

14 - الگار، حامد، 1369، دین و دولت در ایران ، مترجم ابوالقاسم سرّی ، تهران

15 - براون، ادوارد، 1376، انقلاب مشروطیت ایران، مترجم مهدی قزوینی ، تهران

16 - بشیری، احمد ، 1363، کتاب آبی (گزارش محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس. درباره انقلاب مشروطه ایران)، تهران، جلد اول

17 - بنیکس، الکساندر، براکس آپ ، مری ، 1371 ، مسلمانان شوروی ، مترجم کاوه بیات، تهران

18 - تهرانی (کاتوزویان)، محمدعلی، 1379، مشاهده تحقیق اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران

19 - تقی زاده، سیدحسن ، 1379 ، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران

20 - حائری ، عبدالهادی ، 1381 ، تشیع و مشروطیت در ایرن و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران

21 - حاجی بیکلی ، عزیر ، 2535، جنبش مشروطه ایران، تهران

22 - دولت آبادی، یحیی ، 1371 ، حیات یحیی، تهران ، جلد دوم

23 - دهنوی ، نظامعلی ، 1383 ، ایرانیان مهاجر در قفقاز (فعالیت فرهنگی در سالهای 1900 تا 1931 )، تهران

24 - ذکاء یحیی، 1377، روزنامه خاطرات شرف الدوله (میرزا ابراهیم خان کلانتر باغمیشه)، تهران

25 - رسول زاده، محمدامین ، 1377 ، گزارشهایی از انقلاب مشروطیت ایران، مترجم رحیم رئیس نیا، تهران

26- رائین ، اسماعیل ، 1350، یپرم خان سردار، تهران

27 - رائین ، اسماعیل ، 2535، حیدرخان عمواوغلی، تهران

28 - رئیس نیا، رحیم، 1385، ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم ، تبریز ، جلد اول

29- رضوانی ، محمد اسماعیل 1381 ، انقلاب مشروطیت ایران ، تهران ، جلد اول 

30 - سرداری نیا، صمد، 1369 ، باقرخان سالار ملی، تهران

31 - شهرام نیا، سید امیر مسعود، 1379، پارلما نتاریسم در ایران ، تهران

32 - شمیم، علی اصغر ، 1374، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران

33 - شهیدی ، همایون ، 1380، بمباران مجلس شورای در سال 1326 هجری قمری، مترجم شرف الدین قهرمان، تهران

34شاکری ، خسرو 1384 پیشینه های اقتصادی – اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی ، تهران

35 - صابر ، میرزا علی اکبر ، 1381 ، هوپ هوپ نامه، اردبیل

36 - صفائی ، ابراهیم ، 1381 ، تاریخ مشروطیت به روایت اسناد ، تهران

37 - طالبوف ، عبدالرحیم ، 2536، مسالک المحسنین، تهران

38 - علم، دکتر محمدرضا، 1385 ، کانونهای مقاومت خارج از کشور در عصر مشروطه ، تهران

39 - فرمانفرمائیان ، حافظ ، 1370 ، خاطرات سیاسی امین الدوله ، تهران

40 - کاتم، ریچارد، 1383، ناسیونالیسم در ایران، مترجم احمد تدین ، تهران

41 - کسروی ، احمد، 1378 ، انقلاب مشروطه ایران، تهران

42 - کسروی ، احمد ، 1378، تاریخ هیجده ساله آذربایجان ، تهران

43 - کندی ، پال ، 1371 ، ظهور و سقوط قدرتهای بزرگ ، مترجمان محمد قائد شرقی، ناصر موفقیان ، اکبر تبریزی ، تهران

44 - گزاو به کوکن ، فرانسوا، 1369، انقلاب روسیه، مترجم دکتر عباس آگاهی ، تهران

45 - گودرزی، غلامرضا ، 1383 ، دین و روشنفکران مشروطه ، تهران

46 - لتیل فیلد، هنری ویلسون ، 1373 ، تاریخ اروپا ، مترجم فریده قره چه داغی ، تهران

47 - ملکزاده ، دکتر مهدی، 1383، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران ، تهران

48 - موزلی ، لئوناردو، طلوعی ، محمود ، 1368، بازی قدرت، تهران

49 - مجتهدی ، مهدی ، 1377 ، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت ، تهران

50 - ناهیدی آذر ، عبدالحسین ، تاریخچه روزنامه های تبریز ، تبریز

51 - همایون کاتوزیان، محمدعلی، 1372، اقتصادی سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی ، تهران

52 - هلت کار، ادوارد ، 1371، تاریخ روسیه و شوروی ، مترجم نجف دریابندری، تهران جلد دوم

53 - هدایت ، مهدی قلی خان ،مخبرالسلطنه)، 1363، گزارش ایران (قاجاریه و مشروطیت) تهران

مقالات

1 - تکمیل همایون، ناصر ، 1383 ، مشروطه خواهی ایرانیان (مجموعه مقالات) ، تهران

2 - موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1378 ، نهضت مشروطیت ایران (مجموعه مقالات) تهران ، جلد اول

3 - یارشاطر، احسان ، 1382، انقلاب مشروطیت از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا، مترجم پیمان متین، تهرا