الف:حدود و موقعیت جغرافیایی عمومی شهرستان
شهرستان چناران در شمال شرقی ایران و در استان خراسان رضوی واقع شده است. این شهرستان با 3350 کیلومتر مربع وسعت در 45 کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است.این منطقه در محدوده دامنه های جنوبی رشته کوه هزار مسجد قرار گرفته و رشته کوه هزار مسجد در شمال رشته کوه بینالود در جنوب دشت چناران واقع شده و از برکت فراوانی آبریز رشته کوههای مذکور سرزمینی آباد و حاصلخیز می باشد. شهرستان چناران از شمال و شمال غربی و شرقی به شهرستان درگز و قوچان،از شرق به شهرستان کلات،ار جنوب به شهرستان مشهد و از جنوب غربی و غرب به شهرستان نیشابور محدود گردیده است.دشت چناران بر روی خط زلزله قرار داشته و هر چند گاه زلزله ای در این منطقه رخ می دهد.چناران با عنایت به موقعیت جغرافیایی خود همواره سرزمینی آباد و حاصلخیز بوده است و از شهر های کهن سال آن شهر رادکان از اهمیت بسزایی برخوردار است.فاصله این شهر تا قوچان 75 کیلومتر و تا شهرستان مرزی درگز 200 کیلومتر و شهر ستان نیشابور به عنوان همسایه غربی 250 کیلومتر می باشد .
شهرستان چناران از دو بخش مرکزی و گلبهار تشکیل یافته همچنین این شهرستان دارای یک شهر و 5 دهستان می باشد.این شهرستان مجموعا 323 آبادی دارد که 220 آبادی آن دارای سکنه و 103 آبادی فاقد سکنه می باشد.
ب:موقعیت ریاضی شهرستان چناران
چناران در شمال خاوری ایران،در طولهای جغرافیایی تا خاوری و عرض های جغرافیایی تا شمالی است.
- 1.3.3 تعاریف ومفاهیم جمعیت شناسی:
جمعیت شناسی عبارتست از مطالعه ی علمی و توصیف و تحلیل آماری ساخت و حرکات جمعیت های انسانی ، بررسی سیاست های جمعیتی و روابط متقابلی که میان پدیده های جمعیتی و عوامل اقتصادی_اجتماعی و زیستی وجود دارد . (نعمت الله تقوی، 1372،25)
در لغتنامه جمعیت شناسی که بخش جمعیت شناسی دفتر اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل به سال 1958 منتشر کرده است جمعیت شناسی را دانشی تعریف کرده اند که به مطالعه جمعیتهای انسانی می پردازد . این مطالعه عمدتاّ از دیدگاه کمی در زمینه تعداد جمعیت ساخت جمعیت تغییر و تحول جمعیت و ویژگیهای کلی آن است.(دکتر حبیب الله زنجانی _ 1378 _ص1 )
- 1.3.3.سابقه ی مطالعات جمعیتی :
اگر چه مساله ی جمعیت بنا به دلایل اقتصادی و نظامی از دیرباز مورد توجه و عنایت فیلسفان ،اندیشمندان و دولتمردان کشور های مختلف جهان بوده ، اما پژوهش منظم درباره ی علل افزایش و یا کاهش جمعیت و مطالعه ی تحولات جمعیتی و ارتباط آن با مسائل و پدیده های دیگر در چند سده بویژه چند دهه ی اخیر گسترش اصولی یافته است . برخی از دلایل افزایش مطالعات جمعیتی و توجه روز افزون با آن عبارتند از :
1)پیشرفت علم آمار و انجام سرشماری ها و مطالعات آماری در جهان
2)افزایش بی رویه ی جمعیت در برخی نقاط جهان به ویژه کشور های جهان سوم
3)اهمیت تعداد جمعیت و مختصات آن در زندگی اجتماعی و اقتصادی کشور های جهان
4)نقش افزایش یا کاهش جمعیت در برنامه ریزی ها
5)لزوم اتخاذ سیاست اندیشمندانه در مورد جمعیت .(نعمت الله تقوی، 1372،31)
اهمیت سرشماری تنها در ارائه اطلاعات توصیفی در مقطع زمانی خاص نیست بلکه مهمتر از آن باید امکان شناخت روند تحول جمعیت از گذشته تا زمان سرشماری را فراهم سازد . این امر زمانی میسر است که "تعریفها" ثابت مانده یا تغییر آنها به گونه ای باشد که امکان بازسازی مفاهیم به کاررفته در سرشماری های قبل وجود داشته باشد. (دکتر حبیب الله زنجانی _ 1378 _ص25 )
لذا در این پژوهش تعاریف استاندارد هر یک از شاخصه های جمعیتی بر طبق تعاریف سازمان آمار و اطلاعات کشور آورده شده است.
- 1.3.3نقش جمعیت در برنامه ریزی وشهرسازی:
در عین آن که دگرگونی ها و تحولات جمعیت تحت شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و سیاست های ملی جوامع صورت می پذیرد ، خود نیز نقش تنظیم کننده ی تحولات جمعیتی و کنترل کننده ی سیاست های اقتصادی و اجتماعی را بر عهده دارد . به عبارت دیگر ، تحولات جمعیتی از یک سو منعکس کننده ی رشد اقتصادی و اجتماعی کشور ها است و از سوی دیگر درجه ای از رشد اقتصادی و اجتماعی را بر آنها تحمیل می کند.
همچنان که در برنامه های آموزش جمعیت مشاهده میشود ، اجرای برخی از برنامه ریزی های اقتصادی به طور غیر مستقیم و پس از سال ها در وضع جمعیت موثر می افتد و از طریق دگرگون کردن زندگی و بینش افراد ، رفتارها وعادات آنان را تغییر می دهد . مثلاٌ ازدیاد درآمد ،برخورداری از رفاه بیشتر، شهر نشینی و عواملی از این قبیل که همه نتیجه ی اجرای برنامه های توسعه ی اقتصادی هستند، باعث می شوند که در طول زمان میزان موالید تنزل کند
گاه نیز ممکن است برنامه های توسعه ی اقتصادی و اجتماعی مشخصاٌ هدف جمعیتی داشته باشد . اجرای سیاست تنظیم خانواده و کنترل جمعیت و یا کمک به خانواده ها غالباٌ جزو اصول اولیه ی برنامه های توسعه ذکر می شوند . (نعمت الله تقوی،1372،178و176)
برنامه ریزی شهری کارآمد برای هر شهری مستلزم داشتن اطلاعات دقیق از امار آن شهر در گذشته و روند تغییرات آن تا به امروز می باشد تا مسئولین امر بتوانند از وضعیت شهر در گذشته و اکنون ذهنیت خوبی داشته باشند تا آنها را برای برنامه ریزی مفید برای شهر در زمیینه های مختلف از جمله سرانه های کاربری ها و پیش بینی های جمعیتی و ... آماده سازد.
- 1.3.3متوسط نرخ رشد جمعیت:
نرخ رشد جمعیت با استفاده از رابطه زیر محاسبه شده است.
در این رابطه:
Pn: جمعیت انتهای دوره
Po: جمعیت ابتدای دوره
r: رشد سالانه جمعیت
n: فاصله زمانی بین ابتدا و انتهای دوره
که با توجه به جمعیت سال 75 و 85 نرخ رشد برا ی این دوره ده ساله به صورت زیر می باشد.
سال
1375
1385
جمعیت شهر
32064
42004
جدول1.جمعیت شهر چنارن در سالهای 75 و 85(منبع:سازمان آمار ایران)
سال
1375تا1385
1365تا1375
1355تا1365
1345تا1355
42004
32064
32064
19720
19720
8503
8503
438
جمعیت
- 7
- 9
- 7
- 5
نرخ رشد
جدول 2.نرخ رشد سالانه جمعیت شهر چناران در دوره 30 ساله 55تا85(منبع:سازمان آمار ایران)
نمودار 1. نرخ رشد سالانه شهر چناران در دوره آماری 30 ساله(منبع:نگارنده)
از آنجا که شهر چناران در سال 45 روستا بوده و با تبدیل به شهر جمعیت به یکباره در این دوره تغییر یسیار زیادی پیدا میکند اما این وضعیت را به طبع در سالهای آتی نداریم.در دوره ی 55تا65 به دلیل جنگ و سیاست های آن دوره مبنی بر فرزند بیشتر نرخ رشد 8.7 را داریم که این نیز به علاوه ی مهاجرت پذیری شهر چناران می باشد که این نرخ رشد هم پایدار نمی باشد و در سال های آینده و با توجه به سیاست جدید دولت مبنی برفرزند کمتر کاهش زیادی پیدا می کند و به 4.9 می رسد.با توجه به فرهنگ سازی هایی که در سال های جاری در کشور اتفاق افتاده نرخ رشد به طور کلی با کاهش روبرو است به طوری که برای شهر چناران هم در سال 85 به 2.7 می رسد و انتظار میرود که در سال های آینده نیز کاهش یابد.
- 1.3.3تحلیل سنی جمعیت:
هرم سنی ساده ترین شکل ساختاری جمعیت است که ترکیب سنی و جمعیت را به دست می دهد.هرم سنی جمعیتهای جوان دامنه ای گسترده و میانه ای باریک دارد در حالی که هرمهای سنی جمعیت های جوان دامنه ای کوتاهتر و میانه ای پر تر است.نسبت افراد سالخورده (65 ساله به بالا) در هرم های سنی جوان اندک (حدود 2تا 4 درصد)و در هرمهای سالخورده قابل ملاحظه تر (بیش از 10 درصد) است.قضاوت در باره ساخت جمعیت با توجه به تفاوت ساخت های جوان و سالخورده نسبی و کلی است و اصولا جمعیتی را که حداقل 40 درصد آن را افراد کمتر از 15 ساله تشکیل دهد جمعیت جوان می نامند.
کشورهایی که دارای ساخت سنی سالخورده ای هستند نسبت افراد کمتر از 15 سال بین 15تا25% کل جمعیت و در کشورهای دارای ساخت سنی جوان حداقل 40%کل جمعیت را تشکیل می دهد. همچنین نسبت افراد 60 سال به بالا در کشورهای سالخورده بالای 12% و در کشورهای جوان حدود 4% است.
باتوجه به تعاریف گفته شده به عنوان مثال این رابطه که به عنوان تست ورتهام معروف است برای سال85 بدین گونه می باشد:
درصد جمعیت زیر 15 سال
درصد جمعیت زیر 15 سال
درصد جمعیت بالای 60 سال5.6
با توجه به ارقام بدست آمده جمعیت زیر 15 سال و همچنین جمعیت بالای 60 سال در هیچیک از دو بازه داده شده نمی باشد.پس می توان نتیجه گرفت جمعیت شهر چناران در سال 1385 در حال گذر از جوانی به پیری می باشد.
شامل 76 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر چناران
