لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
جایگاه ایران در نظام جهانی
الف – دوره قاجار : بعد از فروپاشی صفویه در قرن 18 میلادی ایران تا اوایل قرن نوزدهم دوره ای از آشوب را پشت سر گذاشت با قدرت یافتن قاجاریه و ثبات نسبی در ایران، کشور ما مجدداً مورد توجه اروپا قرار گرفت. در قرن نوزدهم، روسیه ،انگلیس و فرانسه به کشور ما توجه داشتند. در این زمان انگلیس برهند تسلط داشت و تلاش می کرد تا راه پیشروی قدرت های دیگر را به سمت هند مسدود سازد و کشور ایران را سدی در مقابل پیشروی روسیه و فرانسه به سوی هند می دانست. روسیه و فرانسه هم در مورد ایران چنین نظری داشتند. به همین سبب هر سه کشور برای نفوذ به دربار شاهان قاجار هدایت آن ها در جهت مقاصد خود تلاش می کردند. ضعف درونی حاکمان قاجاری عاملی بود که آن ها را به سمت دولت های خارجی و حمایت آن ها سوق می داد. در قرن 19 ، نفوذ دولت های خارجی در حکومت قاجار شدت یافت و تا نیمه دوم این قرن، مجموعه ای از قراردادهای سیاسی و تجاری میان ایران و کشورهای خارجی شکل گرفت که براساس آن ها قدرت های خارجی به دخالت در امور داخلی ایران مجاز شدند. روابط تجاری ایران و کشورهای خارجی همواره به نفع دولت های بیگانه تنظیم می شد. برخی از دولتمردان مانند امیرکبیر در تلاش برای تغییر موقعیت ایران به اصلاحات دست می زدند که با همدستی نیروهای داخلی و خارجی به سرعت خنثی می شد.ب – انقلاب مشروطیت و دوره رضا شاه : در اواخر قرن نوزدهم اولین اعتراض عمومی با (نهضت تنباکو) شکل گرفت و بعد از آن با (انقلاب مشروطیت) به تغییر نظام سیاسی منجر شد. مجموعه این تلاش ها به تغییرحکومت قاجار و روی کارآمدن رضاشاه انجامید. در این زمان، ایران در نظام جهانی موقعیتی (پیرامونی) داشت. رضا شاه برای تغییر موقعیت ایران به اقداماتی دست زد. رضاخان و همدستان او که اغلب تحصیل کرده های خارج بودند، تغییر موقعیت ایران را منوط به (غربی شدن) ایران و نفی دین و فرهنگ بومی می دانستند. نتیجه عملکرد رضا شاه تشدید نارضایتی، عدم توانایی دولت برای مقابله با تهاجم فرهنگی و خارجی،شکل گیری یک صنعت و ... افزایش تقابل میان بخش های سنتی و جدید جامعه و تثبیت موقعیت پیرامونی ایران بود.پ – دوره پهلوی دوم : در دوره پهلوی به جز دوران کوتاه حکومت مصدق همان روند غربی شدن ادامه یافت. امریکا ،جای انگلیس را گرفت. وابستگی به مواد اولیه و صنعت خارجی هم به آن اضافه شد. صنعت جدید هم از لحاظ فن آوری و هم مهارت های فنی به خارج وابستگی داشت. مثل صنعت اتومبیل سازی. ت – انقلاب اسلامی ایران : واکنشی نسبت به وابستگی : اندیشمندان جامعه، از حوزه و دانشگاه به منظور یافتن ریشه های توسعه نیافتگی ایران، تداوم وابستگی و عقب افتادن از همگنان آسیایی، مانند ژاپن ،چین و حتی از کشورهای آمریکای لاتین که سابقه مستعمره بودن نیز داشتندف اندیشه(بازگشت به خویشتن) و (بازگشت به اسلام و فرهنگ خودی) را مطرح کردند. این اندیشه را سیدجمال الدین اسد آبادی مطرح نمود. این اندیشه ها بعد از شکست نهضت ملی در سال 1332 و برقراری حکومت کودتا، به بارزترین شکل خود مطرح شد. امام خمینی زمینه های انقلاب را فراهم کردند. نشر اندیشه بازگشت (به اسلام و ارزش های فرهنگ خودی) زمینه های مساوی را برای انقلاب فراهم کرد تا این که در بهمن ماه 1357 انقلاب اسلامی با شعار (استقلال ،آزادی ،جمهوری اسلامی) به پیروزی رسید. تسخیر سفارت آمریکا و افشای اسناد جاسوسی آن و اخراج مستشاران خارجی از جمله اقداماتی بود که انقلاب اسلامی در برخوردی جدی با نفوذ غرب انجام داد. همگامی با نهضت فلسطین نیز اقدام دیگری برای مقابله با سلطه مرکز سرمایه به شمار می رود.
2 – تغییر موقعیت ایران در نظام جهانی
اگر انقلاب اسلامی را واکنشی نسبت به وابتسگی و موقعیت (پیرامونی) ایران بدانیم، می توان نتیجه گرفت که از جمله آرمان های اساسی جامعه در دوره بعد از انقلاب و هم اکنون، (استقلال) و تغییر جایگاه ایران در نظام جهانی از موقعیت (پیرامونی) به موقعیتی برتر است. تغییر موقعیت در نظام جهانی ، در گام اول با اعتراض به جایگاه خود درا ین نظام و نپذیرفتن موقعیت پیرامونی همراه بوده است. این اعتراض به شکل نگرش منفی نسبت به کشورهای مرکز،وابستگی به آن ها،اعتراض به حکومت هایی که عامل این وابستگی شناخته می شدند، اعتراض به نمادهای این وابستگی آغاز شده و با (بازگشت به خویشتن) ،(بازگشت به فرهنگ بومی) ،(بازشناسی منابع خود) و تلاش برای روی پای خود ایستادن تداوم یافته است. تغییر موقعیت در نظام جهانی،در گام اول با تغییر نگرش و نگاه جامعه به خود و ارزیابی مجدد ارزش ها و آرمان های اجتماعی و معمولاً (انقلاب) همراه است. ژاپن با شعار(مقابله با غربی ها)،(حفظ اصالت ژاپنی)،توسعه خود را آغاز کرد و توانست جایگاه خویش را در نظام جهانی تغییر دهد. درا یران با وقوع انقلاب اسلامی که استقلال، اتکا به فرهنگ خودی و ستیز با استکبار یکی از شعارهای اصلی آن است یکی از شروط اصلی برای تغییر جایگاه کشور ما در نظام جهانی تحقق یافته است.
البته صرف رخداد انقلاب و طرح شعار استقلال و استکبار ستیزی، به تغییر جایگاه کشورها در نظام جهانی منجر نمی شود. چنان که صرف انتطار ثروتمندشدن ،عالم شدن و ... به ثروتمند و عالم شدن منتهی نمی شود هر چند که وجود چنین صحت و انگیزه ای شرط اصلی است. با وجود شرط اراده به تغییر موقعیت کشور در نظام جهانی که به صورت اصلی اساسی در آرمان اجتماعی در می آید،برنامه ریزی در جهت تحقق آن گام بعدی است. کشورهای پیرامونی برای خروج از موقعیت پیرامونی،باید برنامه ریزی متمرکز و واقع بینانه ای در این زمینه داشته باشند.این برنامه که جهت گیری کلی جامعه و کشور را برای چند دهه مشخص می سازد، در عرف برنامه ریزی،به عنوان (برنامه) یا (برنامه های توسعه) شناخته می شود. برنامه های اول،دوم و سوم توسعه در ایران بعد از انقلاب در واقع برنامه ریزی ایران برای تغییر موقعیت خود در نظام جهانی است. این برنامه ها از یک سو باید منابع داخلی و امکانات و مقدورات کشور را مدنظر قرار دهد و از سوی دیگر با توجه به شرایط کلی نظام جهانی،محدودیت ها و امکانات آن برای توسعه کشور،یک سیاست محوری را برای توسعه مشخص سازد.
3 – ایران و تغییر و اصلاح نظام جهانی
انقلاب اسلامی با تکیه بر فرهنگ دینی – ضمن این که بنیادی برای توسعه جامعه و تغییر موقعیت آن فراهم کرد در نظام جهانی نیز تغییراتی به وجود آورد. این تغییرات می توان نقطه عطفی در تاریخ نظام جهانی به شمار آید. مقابله آمریکا با انقلاب اسلامی، از یک منظر نتیجه این تغییرات و تأثیرات است. نظام جهانی نظامی است که بر اساس دست یابی به قدرت،ثروتمند و رفاه بیشتر شکل گرفته و فرهنگ حاک بر آن،فرهنگ زندگی بهتر در همین دنیاست. در قلمرو اقتصاد به سازندگان نظام جهانی ابتدا سرمایه داران بودند که فرهنگ آن ها کسب سود بیشتر بود و در سیاست،شاهان که در اندیشه دست یابی به قدرت بیشتر بودند. متناسب با آمال و آرزوهای این گروه ها در عرصه فرهنگ هم اندیشمندان نظام جهانی بر اهمیت زندگی این جهان و نفی ماورا تکیه می کردند. به همین سبب،با رشد و توسعه نظام جهانی آبادانی جهان، قدرت و رفاه بیشتر که اهداف اصلی این نظام است، هر روز بیشتر تقویت می شوند و در مقابل،سنت ها و دین بیشتر رنگ می بازند. نظام
جهانی از یک سو بر پایه نوعی بی عدالتی استوار است و از سوی دیگر،از کمبودی اساسی یعنی فقدان معنویت دینی در بن فرهنگ خود رنج می برد. هر گاه توسعه جامعه ما در همین نظام تحقق یابد،اگر چه موقعیت ما تغییر می کند اما باز هم در بی عدالتی این نظام شریک هستیم. انقلاب اسلامی ،ضمن ایجاد زمینه ای مناسب برای توسعه ایران، با طرح شعار مقابله با استکبار جهانی و حمایت از مستضعفان جهان،با بی عدالتی در نظام جهانی به مبارزه برخواسته است و با شعار بازگشت به معنویت دینی و عرفان، می کوشد تا یک خلاء اساسی را در نظام جهانی پر کند. این دو بعد در انقلاب اسلامی بسیار مهم تر از بعد اولیه آن (یعنی توسعه) هستند. مبارزات عدالت خواهانه در کشورهای جهان سوم، امروز با شعارهای انقلاب اسلامی صورت می گیرد و از این نظر،اسلام جای ایدئولوژی های سوسیالیستی را گرفته است. مقابله کشورهای مرکز سرمایه به ویژه آمریکا با انقلاب اسلامی در وجوه سیاسی،اقتصادی و فرهنگی نیز از یک جهت ،نتیجه تأثیرات انقلاب اسلامی در جهان است. در دو دهه گذشته این مقابله به شکل های گوناگون سیاسی و اقتصادی به دور کرده است از جمله :به راه انداختن جنگ علیه ایران،تقویت بنیه نظامی عراق برای مغلوب کردن ایران و غیره . مقابله آمریکا با ایران در بعد اقتصادی،خود را به شکل هایی مثل مسدود کردن حساب های ایران در بانک های امریکا،اعلام جرم علیه ایران در دادگاه لاهه،گرفتن غرامت از بابت تعهدات حکومت پهلوی و ... خود را نشان داده است. در بعد فرهنگی،آمریکا از اولین
تحقیق درباره جایگاه ایران در نظام جهانی
