مقاله درباره تاریخچه ی کتاب و کتابخانه در ایران

اختصاصی از فایل هلپ مقاله درباره تاریخچه ی کتاب و کتابخانه در ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:48

خلاصه:

 ش50 (آذر45): 18-21. کتابخانه‌های ایران درقرن اول اسلامی: نقش فرهنگ و تمدن ساسانی درپیشبرد تمدن اسلامی، چاره‌جویی‌های ایرانیان جهت حفظ آثارواسناد فرهنگی خود پس از حمله عرب، اختراع و استخراج خط "فیرآموز" ، نسخ وثلث توسط ایرانیان، حکومت‌های ملی ایرانی درقرون اولیه اسلامی، معرفی کتابخانه‌های قرون اولیه اسلامی ازآغاز قرن دوم تا ششم هجری (جمعأ شش کتابخانه از 1تا6).

تاریخچه ی کتاب و کتابخانه  در ایران

رکن الدین همایونفرخ کتاب خانه های ایران در قرن اول اسلامی

قسمت اول این مقالات به صورت کتاب جداگانه تحت عنوان «کتاب و کتاب خانه های شاهنشاهی ایران» از طرف وزارت فرهنگ و هنر به مناسبت هفته کتاب انتشار یافته است و اینک بخش دوم آن آغاز می گردد.

چنانکه در بخش اول سرگذشت، گذشت و در این بخش نیز خواهد آمد کشور ایران یکی از کشور های انگشت شماری است که کتاب خانه های عظیم آن شهرت جهانی داشته است و آنچه نویسنده این سطور را به تنظیم و تحریر و تألیف تاریخ کتاب خانه های ایران برانگیخت انکار و فراموشی و نسیانی است که نویسندگان عرب و غرب را در باره کتاب خانه های ایران دست داده است!

دانشمندان عرب را در باره کتابخانه های اسلامی به طور اختصاصی به تحقیق پرداخته و آثاری نشر داده اند لیکن با کمال تأسف و تعجب بایدگفت در آثار خود متذکر کتابخانه های بزرگ ایران نشده اند و وجود انها را در طی تاریخ گذشته ندیده و نشنیده گرفته اند.

محققان غرب را نیز به پیروی از دانشمندان و محققان  عرب را همه جا با اختصار و احیاتاً به سکوت و خاموشی برگزار کرده اند.

جرجی زیدان مورخ مصری که در باره ایرانیان دچار تعصب و تجاهل شدید است و به علت همین تعصبات خشک دچار گمراهی مسخره آمیز و شگفت انگیز شده است 1  در کتاب آداب اللغه2 که سخن از کتابخانه های جهان به میان آورده نامی از کتابخانه های معروف بیش از اسلام ایران نبرده است بدیهی است او، نه می خواسته و نه میتوانسته چنین شهامتی دور از تعصب داشته باشد که با توصیف و بیان کتابخانه های عظیم ایران در دوران باستان و انهدام و نابودی آن به دست عمر خلیفه اسلامی و سرداران او این ننگ وحشتناک تاریخی را به دست عرب صحه بگذارد.

غافل از این که حقایق تاریخی را هیچ گاه نمی توان مکتوم نگاهداشت و جهان را از آن بی خبر اگر از چشم ایشان مکتوم باشد اما از دید جهانیان پوشیده و پهنان نمی ماند.

فرید وجدی  مصری مؤلف دائره المعارف اسلامی 3 با آنکه در دائره المعارف خود از کتاب های جهان یاد کرده و آنها را بر شمرده است لیکن متذکر هیچ یک از کتاب خانه های دوران بیش از اسلام ایران نشده است ، این تجاهل و تعصب نه تنها دامنگیر محققان معاصر عرب را کریده و با کمال تأسف و تأثر باید گفت که محققان و مورخان گذشته عرب  نیز دستخوش این تعصب و تجاهل بوده اند مانند: ابن خلدون، ابن اثیر، بستانی.

محققان گذشته عرب  همه معتقدند که تمدن اسلانی  در علوم اعم از نقلی و عقلی به کمک فکری و قلمی ایرانیان نمو یافته و رونق گرفته است، لیکن با یک چنین اعتراف باز در باره کتابخانه های ایران که مرجع مراجعه دانشمندان و دانش پژوهان عرب  هم بوده است خاموشی و سکونت را مرجح شمرده اند!

متأسفانه دیده می شود که ملل عرب را زبان غالباً کوشیده اند از مفهوم واقعی اسلامی به نفع خود من غیر حق و واقع سوء استفاده کننده و آن را به نحوی خاص توجیه سازند می بینیم  در پاره ای از مواقع تمدن اسلامی، به صروت تمدن عربی تعبیر می شود و تغییر شکل و ماهیت میدهد وملل خاصی می کوشند تحت لوای این شعار از آن بهره برداری شکنند. این جاست که برما واجب است حقایق را بازگو کنیم و بیش از این سکوت را جایز نشماریم زیرا همین سکوت سبب گردیده که حتی دانشمندان غرب  هم در اشتباه افتند و بسیاری از حقایق را واژه گونه در آثارشان نشان بدهند ، هم چنان که پروفسور ادوارد برون در باره کتابخانه های ایران پیش از اسلام سخنی نگفته و به سکوت گذرانده است.

حقیقت این است که تمدن اسلامی مدیون و مرهون تمدن درخشان و پیش رفته ایران بوده است. مستشرق شهیر پروفسور اینوستر انیسف4 در کتاب معروف خود بنام تأثیر ادب ایران در فرب به تفصیل در این مورد به تحقیق پرداخته و بشایستگی از عهده بر آمده است.

گوستاولوبون فرانسوی نیز در کتاب تمدن اسلامی صریحاً به کرات متذکر این نکات شده است مکتوم ماندن این حقایق و مسکوت گذاشتن این دقائق درباره کتابخانه های ایران موجب شده است نویسندگان بیگانه از عمق ریشه و عظمت نبوغ فکری ایرانیان غافل بمانند و گاه بیگاه مطالبی دور از حقیقت بنویسد. با بیان این مقدمه ارزش تحقیق درباره کتابخانه های ایران بر ما مشهود می افتد.

ایرانیان پس از تسلط اسلام در قرن اول هجری برای نجات آثار و اسناد و گنجینه های فکری و ذوقی خود به چاره پرداختند و نخستین گامی که در این راه برداشتند اختراع و استخراج خط فارسی از خط راس سهریه بنام خط پیرآموز بود. ایرانیها با این خط نو بنیاد نخست به نوشتن قرانها پرداختند تا راه عیبجویی و و مخالفت عربها را بر این خط ملی ببندند زیرا سوزانیدن قران بنام زندقه و کفر امکان نداشت، با این راه و با این چاره جویی خردمندانه توانستند طی مدت شصت الی هفتاد سال به رواج خط پیر آموزی توفیق یابند و آنرا جزو خطوط اسلامی بقبولانند پس از اینکه خط پیرآموز بنام خط خط اسالمی پذیرفته شد و خوشبختانه ابتکار ابن مقله ایرانی با استخراج خط نسخ و ثلث از آن موجب گردید که اعراب نیز خط خود را از کوفی بدان مبدل سازند و با این ترتیب بیش از پیش خط پیرآموز و نسخ نضج گرفت و کتابهای علمی و ادبی با این خط نوشته شد و میتوان گفت از آغاز قرن دوم هجری در ایران کتابهای علمی و ادبی نوشته شده است و کتابخانه ها بنیاد گردید. نزدیک به همین زمان است که در ایران پایه های حکومتهای ملی نیز گذاشته شده است. طاهریان در خراسان و صفاریان و سپس سامانیان و دیلمانیان در عرصه حکومت ایران ظاهر شده اند. اینک به معرفی کتابهای این دوران می پردازیم.

1ـ کتابخانه ابوالوفای همدانی