تحقیق جامع درباره طراحی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC) برای محاسبه بهای تمام شده

اختصاصی از فایل هلپ تحقیق جامع درباره طراحی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC) برای محاسبه بهای تمام شده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 181 صفحه

کلیات تحقیق

     1-1-مقدمه  

با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات صحیح در تصمیم گیرهای مدیران و توسعه تکنولوژیهای پیشرفته در ابعاد مختلف توام با افزایش پیچیدگی و تنوع فعالیتها، درک این تغییرات و سنجش تاثیرات آن بر هزینه های سازمانی اهمیت زیادی دارد. اهمیت این امر برای واحدهای خدماتی و خصوصا آموزشی با توجه به اینکه درجه تنوع و تغییرات در آنها، نسبت به فعالیتهای تولیدی بیشتر است، مضاعف می باشد. بدیهی است که شناخت این فعالیتها و سنجش تاثیرات آن بر بهای تمام شده خدمات، مستلزم طراحی یک سیستم مناسب و کارآ هزینه یابی است تا قادر به شناخت تنوع وپیچیدگی فعالیتها و در نظر گرفتن آن بر هزینه های ارائه خدمات باشد. در بخش آموزش عالی کشور و خصوصا دانشگاههای علوم پزشکی تا بحال هیچگونه اقدامات عملی و یا حتی مطالعات نظری در رابطه با شناسایی هزینه ها و محاسبه بهای تمام شده خدمات فعالیتهای آموزشی، انجام نشده است و با توجه به اهمیتی که اطلاعات مالی و بهای تمام شده بر تصمیم گیری های مدیریت از ابعاد مختلف خواهد داشت، لزوم مطالعه و ارائه روشهای عملی و کاربردی در این زمینه بسیار ضروری می باشد. در این بخش علیرغم سایر بخشهای اقتصادی مانند بخش صنعت و یا بعضی از بخشهای خدماتی حتی از سیستمهای سنتی جهت هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده استفاده نگردیده است. بنابراین لزوم مطالعه و بررسی سیستمهای مختلف در این زمینه و استفاده از سیستمهای نوین هزینه یابی که در سطح دنیا معمول  می باشد، بعنوان یک ضرورت اساسی مطرح است و باید به آن توجه ویژه ای گردد. یکی از سیستمهای نوین هزینه یابی که کاربردهای گوناگون آن در فعالیتهای خدماتی و بخش آموزش روز به روز در حال گسترش است، سیستم “هزینه یابی برمبنا ی فعالیت“  یا اصطلاحا سیستم ABC"1 است. این سیستم با بکارگیری روشهای مناسب، اثرات حاصل از تغییرات فعالیتها، پیچیدگی، تنوع و ویژگیهای خاص هر فعالیت را در محاسبه هزینه ها بهای تمام شده آن منظور می کند. یکی از ویژگیهای این سیستم که آن را از سایر سیستم ها متمایزمی کند، توانایی شناسایی دقیق هزینه ها و ارائه اطلاعات غیر مالی جهت بهبود عملکرد وافزایش کارآیی فعالیتها می باشد و تا حد ممکن با بکارگیری روشهای مناسب این اثرات را بطور کمّی جذب محاسبه بهای تمام  شده خدمات و محصولات می کند. با توجه به اینکه عمده عناصر و منابع مورد استفاده در بخش آموزش، فعالیتهای نیروی انسانی می باشد، استفاده از این سیستم بدلیل قابلیتها و تواناییهای آن بسیار مفید می باشد.

1-2-بیان مسأله

 1-2-1- تعریف مشکل 

با توجه به ماهیت خدمات و خروجیهای بخش آموزش و غیر قابل ملموس بودن فعالیتهای آن نسبت به سایر بخشها، اهمیت هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده خدمات در این بخش تابحال چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در کشور ما نیز با توجه به غیر انتفاعی بودن خدمات این بخش و حاکم بودن سیستم دولتی در بخش آموزش، استفاده از روشهای هزینه یابی و بهای تمام شده برای آگاهی از چگونگی و نحوه عملکرد دانشگاهها به عنوان یک موضوع مهم تلقی نگردیده است، حتی چارچوب سیستم حسابداری این بخش نیز اطلاعات کافی و مناسب را برای مدیران از ابعاد مختلف فراهم نمی کند، بلکه این سیستم صرفاً نشان دهنده مصرف منابع مالی بر اساس ردیفهای بودجه ای است که باید در برنامه تخصیص داده شده، هزینه گردد.

مونین(Moonen,1997) که در زمینه اثر بخشی سیستمهای هزینه یابی در بخش آموزش عالی تحقیقات وسیعی را انجام داده است برای علت عدم کارآیی اطلاعات تهیه شده توسط سیستمهای هزینه یابی در بخش آموزش عالی، چند دلیل  عمده را مطرح می سازد. که عبارت است از:

1-عدم دسترسی به یک سیستم مناسب برای جمع آوری و شناسایی هزینه های ایجاد شده در سازمان. وی معتقد است که سیستمهای مالی و حسابداری خیلی از موسسات بر اساس روش "حسابداری دوطرفه" بنا شده است که با توجه به بودجه سالیانه تخصیص داده شده، صرفا منابع مالی خود را هزینه می کنند، بنابراین این سیستمها قادر نیستد اطلاعات مورد نیاز سیستم بهای تمام شده را به نحو مناسبی فراهم کنند.

2-دلیل دیگری که در این زمینه وجود دارد عبارت است از: عدم توافق و تشریک مساعی در بین محققان در رابطه با اینکه کدام یک از هزینه ها باید در حسابهای مالی و حسابداری بخش دولتی ثبت گردند. علاوه بر این بی ثباتی روشهای مختلف حسابداری، اصل افشاء اطلاعات و محرمانه بودن برخی از اطلاعات هزینه ای از عمده مشکلاتی است که در این زمینه مطرح می باشد. موانع و مشکلات فرهنگی نیز یکی از عوامل عمده ای است که باعث می گردد اطلاعات مورد نیاز سیستمهای هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده به نحو مناسبی در دسترس مدیران قرار نگیرد.

1-2-2-اهمیت مشکل

امروزه با توجه به نقش اطلاعات صحیح در تصمیم گیری ها و خصوصا اطلاعات مالی و هزینه ای، لزوم طراحی و بکارگیری یک سیستم هزینه یابی که قادر به شناسایی و کشف هزینه ها و محاسبه صحیح بهای تمام شده خدمات باشد، از جهات متعددی دارای جایگاه خاصی است، بطوریکه روز بروز بر اهمیت آن افزوده می گردد. در بخش آموزش و نظام دانشگاهی و خصوصا بخش آموزش پزشکی  بدلیل اینکه نسبت به سایر بخشها در این زمینه مطالعات و اقدامات عملی مناسب انجام نشده است، توجه به این موضوع بسیار مهم و اساسی می باشد. این مسأله در سطح دنیا و خصوصا کشورهایی که بخش آموزش خصوصی در آن فعال می باشد، بدلیل وجود رقابت بالا در ارائه خدمات بهتر و کسب متقاضیان بیشتر توام با هزینه های پایین تر، نمود بیشتری پیدا می کند. در کشور ما نیز بدلیل اینکه در چند سال اخیر بر اهمیت بکارگیری اطلاعات صحیح در تصمیم گیری ها و لزوم شفاف سازی هزینه ها و منابع درآمدی بخشهای مختلف تاکید گردیده است، توجه به این مسئله اهمیت زیادی دارد. بطوریکه در برنامه سوم توسعه نیز بر این موضوع تاکید زیادی شده است. از طرف دیگر با استفاده و بکارگیری روشهای نوین هزینه یابی و خصوصا سیستم پیشنهادی، اطلاعاتی فراهم  می گردد که به واسطه آن می توان مدیریت علمی و برنامه ریزی منابع در دسترس و استفاده بهینه از منابع سازمانی را در سطح جامعه گسترش داد.

 در حال حاضر جهت شناسایی هزینه ها و بهای تمام شده خدمات در بخش آموزش از سیستمها و روشهای متعددی استفاده می گردد. اما با توجه به ماهیت فعالیتهای آموزشی و پیچیدگی حجم فعالیتها و امکانات مورد نیاز برای انجام آن، لزوم استفاده از سیستمهای نوین، ضروری می باشد. بنابراین استفاده و بکارگیری سیستم مناسبی که علاوه بر رفع و پوشش نواقص سایر سیستمهای هزینه یابی، زمینه های تصمیمگیری مناسبی را برای مدیران و استفاده کنندگان از اطلاعات قیمت تمام شده و هزینه یابی در بخش آموزش را فراهم کند، امری اجتناب ناپذیر بوده و باید به آن توجه خاصی مبذول گردد[1].

1-2-3-نحوه برخورد با مشکل

یکی از مشکلات اساسی موجود بیشتر سازمانهای دولتی و خصوصی کشور، شیوة بکارگیری و استفاده از روشهای هزینه یابی و اطمینان از بکارگیری این روشها در تهیه و فراهم نمودن اطلاعات مناسب درتصمیم گیری ها می باشد. اهمیت این مشکل زمانی بیشتر می گردد که قوانین موجود در کشور، خصوصاً قوانین مالیاتی و حسابرسی همواره نتوانسته است همگام با سیستمهای نوین هزینه یابی رشد و توسعه پیدا کنند. علاوه بر این، ضعف دانش نظری و تئوری روشهای نوین هزینه یابی نیز در بین مدیران مؤسسات دولتی و خصوصی نیز به عنوان یک کمبود اساسی، مشهود می باشد. این مشکل در بین مؤسسات خدماتی بدلیل اینکه بیشتر عناصر تشکیل دهنده آن، فعالیتهای نیروی انسانی است و خروجی آن تا حد زیادی قابل مشاهده نمی باشد، بیشتر وجود دارد. در مورد بخش آموزش و نظام آموزشی کشور که هدف اصلی از ایجاد آن، ارائه خدمات و فراهم نمودن تسهیلات آموزشی برای متقاضیان جامعه می باشد، این مشکل نمود بیشتری پیدا می کند. بنابراین سیستمهای هزینه یابی باید طوری طراحی شوند تا ضمن دستیابی به اهداف اصلی ایجاد آنها، دسترسی به اطلاعات مناسب را برای تصمیم گیری های مدیریتی فراهم سازند. بنابراین برای برخورد با نارسایی های موجود از دو جنبه می توان عمل نمود، بخشی از این نارساییها مربوط به ضعف مبانی تئوری و نظری سیستم های نوین هزینه یابی در بخش آموزش کشور می باشد که این مسأله از طریق هم اندیشی صاحبنظران علمی و دانشگاهی با مطالعه و تحقیق قابل حل می باشد و بخشی دیگر از مشکلات، مربوط به کمبود و ضعف قوانین و مقررات موجود است که آن نیز از راه حلهای قانونی قابل حل و رفع می باشد. البته در اجرا و پیاده سازی سیستم های نوین علاوه بر دانش نظری بالا، وجود نیروهای آموزش دیده و فرهنگ سازی مناسب برای اجرای سیستمهای جدید نیز لازم و ضروری است که این موضوع نیز از طریق آموزش قابل انجام است. علاوه بر این با توجه به اینکه سیستم حسابداری دانشگاهها نیز بر اساس روش حسابداری دولتی وضع شده است، طبقه بندی هزینه ها در آن تا حدودی با عملیات هزینه یابی و گروه بندی هزینه ها برای محاسبه بهای تمام شده خدمات و خصوصا سیستم پیشنهادی متفاوت می باشد که این موضوع نیز با مراجعه به اطلاعات و عملیات تفصیلی حسابهای مالی در طول دوره مورد نظر قابل حل خواهد بود[3,4].

1-2-4-عوارض ناشی از تداوم مشکل

با توجه به اینکه استفاده کنندگان اطلاعات سیستم بهای تمام شده خدمات و هزینه یابی متفاوت می باشند، بنابراین نواقص سیستم موجود از ابعاد مختلف می تواند بر تصمیم گیری های این گروهها موثر باشد که تداوم آن باعث ایجاد مشکلات جدی برای این بخش خواهد شد. از طرفی دیگر رشد روز افزون رقابت در کلیه فعالیتهای خدماتی و تولیدی، لزوم بکارگیری و استفاده از روشهـای نوین هزینه یابی برای شناخت هزینه ها و تعیین دقیق بهای تمام شده خروجیهای بخش آموزش ضروری است. با توجه به اینکه استفاده کنندگان اطلاعات سیستم بهای تمام شده در بخش آموزش متفاوت می باشند، بنابراین نواقص سیستم موجود از ابعاد مختلف می تواند بر     تصمیم گیری های این گروهها موثر باشد که تداوم آن باعث ایجاد مشکلات جدی برای این بخش خواهد شد. به عنوان مثال از آنجا که دولت، بخش خصوصی و مدیران بخش آموزش برای تصمیم گیری و اداره کردن فعالیتهای نظام آموزشی باید به نحوی به اطلاعات دقیق هزینه یابی و بهای تمام شده خدمات آموزشی دسترسی داشته باشند، عدم اطلاعات صحیح که ناشی از نواقص و اشکالات سیستمهای هزینه یابی می باشد، تأثیر زیادی بر تصمیم گیری های آنان دارد و بعضاً در خیلی از موارد، تصمیم گیری ها با مشکل مواجه می شود. این مسأله به نحوی نیز مانع از تصمیم گیری های اصولی دولت و بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاریهای جدید در این بخش گردیده است، از اینرو ادامه این روند نیز به صلاح سیستم آموزشی کشور نبوده و باید تغییرات اساسی درآن ایجاد گردد. از طرفی دیگر اگر بخش آموزش کشورعلاقمند به برنامه ریزی علمی جهت اداره کردن بهینه فعالیتهای آموزشی باشد، دسترسی به اطلاعات صحیح و واقعی از هزینه ها و چگونگی طبقه بندی آن امری ضروری است در حالیکه سیستم موجود به هیچ وجه جوابگوی تهیه و دسترسی به این اطلاعات نمی باشد. بنابراین ارائه یک سیستم    هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده بسیارضروری بوده و باید اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد.

با توجه به استفاده کنندگان اطلاعات سیستم هزینه یابی موجود، از آنجا که مدیران وتصمیم گیرندگان نظام آموزشی و دانشگاهی، دولت و بخش خصوصی برای تصمیم گیری و اداره کردن فعالیتهایی که در این سیستم انجام می گردد باید به نحوی به اطلاعات موثق ودقیق دسترسی داشته باشند، عدم اطلاعات صحیح که ناشی از بکارگیری سیستم های نامناسب می باشد، تأثیر زیادی بر تصمیم گیری های آنان دارد و بعضاً در خیلی از موارد، تصمیم گیری ها با مشکل مواجه می شود که این مسأله تا بحال در بخش آموزش کشور بطور کامل مشهود بوده است بطوریکه در حال حاضر در تمامی  دانشگاههای کشور(دانشگاههای دولتی، علوم پزشکی، دانشگاههای غیر انتفاعی و...) اصولا هیچگونه سیستم هزینه یابی و طبقه بندی هزینه ها جهت محاسبه بهای تمام شده خدمات وجود ندارد. این مسأله از ابعاد مختلف نیز مانع از تصمیم گیری های اصولی دولت و بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاریهای جدید در این بخش گردیده است.

1-2-5-معرفی راه حلها و عوامل مؤثر

امروزه با توجه به گسترش تکنولوژی اطلاعات و شبکه های ارتباطی در جنبه های مختلف و نقش آن در فراهم  نمودن اطلاعات تصمیم گیری مدیران، این امکان ایجاد گردیده است تا با بکارگیری روشهای علمی و نظری در عمل بتوان اطلاعات مورد نیاز را در زمان مناسب فراهم کرد. در زمینه روشهای هزینه یابی و        طبقه بندی هزینه ها با توجه به گسترش نرم افزارهای کامپیوتری براحتی می توان گزارشهای مالی و حسابداری را در مقاطع زمانی مورد نظر فراهم نمود و یا با مراجعه به حسابهای معین و تفضیلی اقلام تشکیل دهنده هر کدام از حسابهای مالی را به تفکیک ملاحظه کرد. در زمینه روشــهای هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده در بخشهای تولیدی و خدماتی تابحال روشهای متعددی مطرح و بکار گرفته شده است که "سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت" یکی از این روشها می باشد. این سیستم این قابلیت را دارد تا علاوه بر طبقه بندی هزینه ها و تعیین قیمت تمام شده خدمات، اطلاعات جانبی را برای بهبود عملیات و فعالیتها در اختیار مدیریت و تصمیم گیرندگان قرار دهد و زمینه ایجاد مدیریت بر مبنای فعالیت [1](ABM) را فراهم سازد.

اما با توجه به الزامات سیستم بهای تمام شده و نوع اطلاعات در سیستم دانشگاهی موجود و خصوصا بخش آموزش پزشکی، اشکالات و نارساییهای عمده ای ملاحظه می گردد که این نواقص دستیابی به یک سیستم مطلوب را با مشکل مواجه  می سازد. از جمله اینکه با توجه به ماهیت سیستم حسابداری مالی که در حال حاضر در دانشگاهها و مراکز آموزشی کشور استفاده می گردد، این سیستم در فراهم کردن و تهیه اطلاعات قیمت تمام شده و طبقه بندی هزینه ها از سیستم حسابداری مالی و دولتی برای سیستم محاسبه بهای تمام شده و خصوصا سیستمABC تناسب چندانی نخواهد داشت، برای این منظور می بایست راهکارهای مؤثری ارائه گردد تا بتوان به اهدف مطلوب دست یافت. علاوه بر ضعف و اشکالات سیستم حسابداری مالی، در بیشتر دانشگاهها سیستم نگهداری اموال وتجهیزات تعبیه و بکار گرفته نشده است تا علاوه بر ثبت و نگهداری اموال، هزینه های استهلاک را در محاسبه بهای تمام شده منظور نماید. علاوه بر این در بخش آموزش عالی و نظام دانشگاهی سیستمهای اطلاعاتی مدیریت [2] (MIS) جایگاه و مفهوم مناسبی ندارند که این موضوع خود باعث عدم دسترسی به اطلاعات مورد نیاز از ابعاد مختلف می گردد. سیستمهای انبار داری و کنترل اقلام موجود در انبار نیز دارای نواقص زیادی چه از لحاظ سیستمی و چه از لحاظ محاسبه هزینه ها می باشد. بطوریکه این سیستم در بیشتر دانشگاهها بصورت سیستم دستی وجود دارد و یا در صورت استفاده از سیستمهای کامپیوتری، هزینه ها و اقلام صادره از انبار را بر مبنای مراکز فعالیت تفکیک و طبقه بندی نمی کند. سیستمهای محاسبه حقوق و خدمات منابع انسانی نیز در بیشتر دانشگاهها چندان مناسب نمی باشد و یا اینکه اطلاعات کافی و مناسب را برای سیستمهای هزینه یابی فراهم     نمی کنند. با توجه به مشکلات ذکر شده این امکان در سیستم پیشنهادی وجود دارد تا با بکارگیری آن، زمینه را برای رفع نقایص، ایجاد و گستر...

ادامه ...